Οι αριθμοί δείχνουν ανάκαμψη

«Η οικονομία –πλην επενδύσεων –ανακάμπτει αυθόρμητα». Σε αυτή τη φράση, που αποτυπώνει την εικόνα της ανόδου που παρουσιάζουν δύο σημαντικοί κλάδοι της οικονομίας, ο τουρισμός και οι εξαγωγές, έλκοντας τη μεταποίηση και τις μεταφορές, συμπυκνώνεται η πραγματικότητα για τις οικονομικές εξελίξεις, χωρίς σε αυτή τη διαδικασία να γίνονται επενδύσεις που θα μπορούσαν να δώσουν ορμή και, το κυριότερο, νέες προοπτικές στη χώρα.

Η ίδια πραγματικότητα θέλει το κράτος να χωλαίνει, αφού η κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει να κινήσει ούτε το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ειδικά τώρα που ολοκληρώθηκαν οι μεγάλοι οδικοί άξονες ΠΑΘΕ και Ιονία Οδός, ούτε το Πρόγραμμα Αποκρατικοποιήσεων, σε τέτοιον βαθμό ώστε να μπορούμε να μιλάμε για εισροή ξένων κεφαλαίων και αύξηση της απασχόλησης που θα προκαλούσε ένα πρότζεκτ όπως το Ελληνικό, το οποίο έχει ακόμη κολλήσει στη γραφειοκρατία και, για να είμαστε συγκεκριμένοι, στο Αρχαιολογικό Συμβούλιο και στο… δασαρχείο.

Παρά ταύτα, η οικονομία έπειτα από οκτώ χρόνια κρίσης, το 2017, με μοχλό τον τουρισμό αναμένεται να αναπτυχθεί με ρυθμό πάνω από 1,8% και αν βοηθούσε η κυβέρνηση επιταχύνοντας την τρίτη αξιολόγηση και τις αποφάσεις για την είσοδο ιδιωτών στα 10 λιμάνια της χώρας που θα παραχωρηθούν, με πρώτο αυτό της Αλεξανδρούπολης και την ολοκλήρωση των ιδιωτικοποιήσεων της Κασσιόπης στην Κέρκυρα και το Αφάντου στη Ρόδο και κυρίως για να ξεκολλήσουν τα έργα στο Ελληνικό, τότε ενδεχομένως η αύξηση του ΑΕΠ να ξεπερνούσε το 2% εφέτος και να επιταχυνόταν το 2018.

Παρά τις δυσκολίες, η διατήρηση της ανοδικής πορείας της οικονομικής δραστηριότητας στο δεύτερο τρίμηνο του 2017 επιβεβαίωσε την έξοδο της χώρας από τη μακρά περίοδο ύφεσης και στασιμότητας.

Οπως σημειώνουν όλοι οι μελετητές, το ΙΟΒΕ, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο και οι αναλυτές των τραπεζών (Αlpha Bank), η άνοδος αυτή υποστηρίχθηκε από τη βελτίωση του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών και κυρίως από την ιδιαίτερα ικανοποιητική επίδοση του τουρισμού και την αύξηση της δημόσιας καταναλωτικής δαπάνης μετά το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης, όταν το Δημόσιο εξόφλησε μέρος των οφειλών του (1,6 δισ. ευρώ) και αύξησε τις δαπάνες του.

Από την άλλη πλευρά, η κάμψη των επενδύσεων οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην αβεβαιότητα από την καθυστέρηση των διαπραγματεύσεων για την αξιολόγηση του προγράμματος και στην αναβολή υλοποίησης επενδυτικών αποφάσεων.

Σε μεγαλύτερο βάθος, οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι αρνητικές επενδύσεις δείχνουν το πολιτικό πρόβλημα της χώρας –κάτι που αποδείχτηκε περίτρανα με την επένδυση της Eldorando Gold που προειδοποίησε την κυβέρνηση ότι θα εγκαταλείψει τα μεταλλεία χρυσού και τους εργαζομένους στη Χαλκιδική φεύγοντας από την Ελλάδα –και το μέγεθος των δυσχερειών που αντιμετωπίζει στην προσπάθειά της να μεταβάλει το παραγωγικό της μοντέλο.

ΤΟ ΑΕΠ Με βάση τα στοιχεία της Στατιστικής Αρχής, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,8%, σε ετήσια βάση, στο δεύτερο τρίμηνο του 2017, έναντι αύξησης 0,4% στο πρώτο τρίμηνο του έτους. Οπως επισημαίνει ο κ. Παναγιώτης Κορλίρας, επικεφαλής του Ανεξάρτητου Δημοσιονομικού Συμβουλίου, πλέον ο στόχος για αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,8% το 2017 είναι ρεαλιστικός στον βαθμό που το δεύτερο εξάμηνο η οικονομία θα μεγεθυνθεί κατά 3%.

Και αυτός ο στόχος φαίνεται ότι θα υπερκαλυφθεί το τρίτο τρίμηνο (Ιούλιος – Αύγουστος – Σεπτέμβριος) λόγω της εκρηκτικής ανόδου του τουρισμού, της αύξησης των μεταφορών και κυρίως των αεροπορικών εισιτηρίων σε ποσοστό κοντά στο 10% σε σχέση με πέρυσι και της αύξησης πωλήσεων των ΙΧ σε ανάλογο ποσοστό.

Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Στη μελέτη της η Alpha Bank αναλύοντας τις συνιστώσες του ΑΕΠ παρατηρεί τα εξής:

Στο δεύτερο τρίμηνο του 2017 η ιδιωτική κατανάλωση συνέβαλε κατά 0,5 εκατοστιαίες μονάδες στην αύξηση του ΑΕΠ, έναντι 0,9 μονάδων στο πρώτο τρίμηνο του 2017.

Παρά τη μεγάλη αύξηση των φορολογικών υποχρεώσεων, η ιδιωτική κατανάλωση παραμένει ανθεκτική, καθώς υποστηρίζεται από την αύξηση της απασχόλησης κατά 1,7%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο πεντάμηνο του έτους. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε στο 21% τον Ιούλιο (από 27,7% που ήταν το υψηλότερο σημείο που έφτασε στα χρόνια της κρίσης).

Η αύξηση της απασχόλησης (έστω και της μερικής) ενίσχυσε το διαθέσιμο εισόδημα και κατά συνέπεια την αγοραστική ικανότητα των νοικοκυριών το 2017.

Επίσης η δημόσια καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε σημαντικά κατά 3,3% σε ετήσια βάση συμβάλλοντας στην αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,7 εκατοστιαίες μονάδες, έναντι ωστόσο μεγάλης μείωσης κατά 1,9% σε ετήσια βάση στο πρώτο τρίμηνο του 2017.

ΟΙ ΕΞΑΓΩΓΕΣ Ο εξωτερικός τομέας συνέβαλε θετικά στον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης κατά 1,8 εκατοστιαίες μονάδες. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στην αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών κατά 9,5% (αγαθά: 8,8%, υπηρεσίες: 11,5%) που υπερκάλυψε την αύξηση των αντίστοιχων εισαγωγών (+3,1%).

Είναι ενδεικτικό ότι, από την έναρξη της κρίσης έως και το δεύτερο τρίμηνο του 2017, το ποσοστό των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών προς το ΑΕΠ έχει αυξηθεί σημαντικά κατά 31,7%, διάστημα στο οποίο οι εισαγωγές αυξήθηκαν με μικρότερο ρυθμό (15,7% σε ετήσια βάση στο δεύτερο τρίμηνο του 2017).

ΧΩΛΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Αντιθέτως ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου μειώθηκε κατά 4,6% σε ετήσια βάση, στο δεύτερο τρίμηνο του 2017, συμβάλλοντας αρνητικά στη μεταβολή του ΑΕΠ κατά 0,5 εκατοστιαίες μονάδες.

Οι επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ παραμένουν σε πολύ χαμηλό επίπεδο, στο 11,0%, στο δεύτερο τρίμηνο του 2017, έναντι 23,8% στο πρώτο τρίμηνο του 2008. Τέλος, και η μεταβολή των αποθεμάτων επέδρασε αρνητικά στο ΑΕΠ κατά -1,7 εκατοστιαίες μονάδες.

Η μείωση των επενδύσεων στο δεύτερο τρίμηνο του 2017 αποδίδεται κυρίως στην πτώση των επενδύσεων σε μηχανολογικό και μεταφορικό εξοπλισμό κατά 3,4%, σε ετήσια βάση, έναντι ωστόσο μεγάλης αύξησης κατά 30,5% στο δεύτερο τρίμηνο του 2016, οπότε η αρνητική αυτή εξέλιξη αποδίδεται σε κάποιον βαθμό στο base effect. Επιπλέον, οι επενδύσεις σε κατοικίες συνεχίζουν να μειώνονται, κατά 5,1% σε ετήσια βάση.

ΑΓΟΡΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ Η κατάρρευση της αγοράς ακινήτων, απόρροια της κρίσης, έχει ως αποτέλεσμα οι επενδύσεις σε κατοικίες να αποτελούν μόλις το 0,6% του ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο του 2017 (από 10,8% στο δεύτερο τρίμηνο του 2007).

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, οι τιμές των οικιστικών ακινήτων έφτασαν στον πάτο. Από το τρίτο τρίμηνο του 2008 οι τιμές των διαμερισμάτων έχουν μειωθεί κατά 42,3% και πλέον οι μεταβολές είναι ανεπαίσθητες είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω.

Οι επενδύσεις σε κατασκευές, εξαιρουμένων των κατοικιών, επίσης μειώθηκαν κατά 9,3% σε ετήσια βάση στο δεύτερο τρίμηνο του 2017, αντανακλώντας τις περιορισμένες δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 0,9 δισ. ευρώ στο πρώτο εξάμηνο του 2017, έναντι στόχου 1,2 δισ. ευρώ.

ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Ο γενικός δείκτης όγκου στο λιανικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 2,4%, σε ετήσια βάση, στο πρώτο εξάμηνο του 2017, έναντι μείωσης 3,6% την αντίστοιχη περίοδο του 2016.

Η αύξηση του γενικού δείκτη όγκου στο λιανικό εμπόριο οφείλεται στην αύξηση των πωλήσεων στα μεγάλα καταστήματα τροφίμων, ένδυση – υπόδηση, έπιπλα – ηλεκτρικά είδη και βιβλία – χαρτικά.

1. Η ιδιωτική κατανάλωση δεν φαίνεται να εξασθενεί. Αποτυπώνεται και στην αύξηση του δείκτη κύκλου εργασιών των λιανικών πωλήσεων κατά 2,5% σε ετήσια βάση στο δεύτερο τρίμηνο του 2017. Επίσης, διαφαίνεται τάση βελτίωσης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, αν και παραμένει σε χαμηλό επίπεδο (-57 μονάδες τον Αύγουστο του 2017, από -61,5 τον Ιούλιο του 2017 και -70,1 τον Αύγουστο του 2016).

2. Οι τουριστικές εισπράξεις και αφίξεις αναμένεται να διατηρήσουν, και ενδεχομένως να αυξήσουν, στο τρίτο τρίμηνο τη δυναμική που παρουσίασαν στο πρώτο εξάμηνο του 2017 επηρεάζοντας θετικά τόσο τις εξαγωγές υπηρεσιών όσο και την ιδιωτική κατανάλωση.

3. Η επανεκκίνηση του προγράμματος εκκαθάρισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών εκτιμάται ότι θα τονώσει τις συνθήκες ρευστότητας στην οικονομία επιτρέποντας την πραγματοποίηση επενδυτικών πρωτοβουλιών.