Για ποιον χτυπάει το κουδούνι;

Υπάρχει τελικά κανείς που χαίρεται όταν χτυπάει το κουδούνι; Πανηγυρική έναρξη του σχολικού έτους αύριο και, με εξαίρεση τα ενσταντανέ με τα «τρισχαριτωμένα πρωτάκια» (ανάμεσά τους προ ημερών και ο πρίγκιπας Γεώργιος του Κέιμπριτζ), τα οποία οι περισσότεροι κοιτάζουν με αυτή τη μεγαλόθυμη συγκατάβαση με την οποία ξεπροβοδίζεις κάποιον που θα εκτίσει 12 χρόνια καταναγκαστικά έργα σε ορυχείο χαλκού, βασιλεύει η συνήθης, ακατάσχετη γκρίνια. Γονείς ετοιμάζονται απλά να «καταναλώσουν» μία ακόμη σχολική χρονιά. Ανόρεχτα, βαριεστημένα, έμπλεοι άγχους, πώς θα τα βγάλουν πέρα, πώς θα βγει το πρόγραμμα, θα βάζει κανέναν βαθμό ο δάσκαλος (ή θα έχουμε πάλι τα περσινά), πώς θα προλάβουμε να «πάρουμε» (ο απεχθής πληθυντικός της εγχώριας γονεϊκής ταύτισης) το Proficiency μέχρι την Α’ Γυμνασίου για να «διαβάσουμε απερίσπαστοι στις Πανελλήνιες» κ.ά.

Και ας παριστάνουν, ειδικά τις πρώτες ημέρες, τους ενθουσιώδεις που σφύζουν από θετική ενέργεια, χαρίζοντας (όσοι έχουν ακόμη τη δυνατότητα) καινούργιες τσάντες και γόμες που μυρίζουν φράουλα, οι γονείς είναι στην πραγματικότητα κινούμενες βόμβες άγχους μεγατόνων, από εκείνες που κάνουν τον πυρηνικό ναρκισσισμό της Πιονγκγιάνγκ να ωχριά. Στην πραγματικότητα αναλώνονται σε απανωτά οικογενειακά συμβούλια για την κατάστρωση του ημερήσιου σχεδίου δράσης (πρωτίστως για τους εργαζομένους, «με το που επιστρέφω από το γραφείο, παίρνω τη μικρή από το μπαλέτο και αφήνω τη μεγάλη στο τζούντο»), για το στρίμωγμα μέσα στην εβδομάδα των ατελείωτων εξωσχολικών δραστηριοτήτων, για την εύρεση του σωστού δασκάλου στο σπίτι (γιατί το παιδί έχει κενά, ήδη από τη Γ’ Δημοτικού!), για την κατάκτηση της επόμενης βαθμίδας (εξ ου και αν ο γιος σου ετοιμάζεται για την Α’ Γυμνασίου, εσύ αισθάνεσαι ότι επωμίζεσαι τον ψυχικό φόρτο ενός πρωτοετούς στη Νομική του Χάρβαρντ). «Τravaux forcés» που λένε και οι Γάλλοι. Δώδεκα χρόνια σκλάβοι.

Και βέβαια, η πιο µεγάλη κατάρα από όλες: η γονεϊκή ενορχήστρωση του homework. H οποία, ενώ πλασάρεται ως πράξη αυταπάρνησης, κρύβει συχνά πλείστα ενήλικα συμπλέγματα: κρυφοανταγωνιστικό μένος («Ξέρεις τι βαθμούς έπαιρνα εγώ στην ηλικία σου;»), ανακατεμένο με τη σαδιστική προσδοκία της φυσικής συνέχειας. Και μετά απορούμε που παιδιά της Γ’ Γυμνασίου οραματίζονται ήδη πώς θα διανθίσουν το CV τους ή γιατί μαθητές της Β’ Λυκείου καλούνται, προτού ξεκινήσουν φροντιστήριο, να κάνουν μια υποχρεωτική συνεδρία με ψυχολόγο (συχνά δεν χρειάζεται να ψάχνεις, τον παρέχει το φροντιστήριο).

Και φυσικά η εµµονή µε τις επιδόσεις (ακαδημαϊκές, αθλητικές κ.ο.κ.) επισκιάζει όλα τα άλλα, όλα δηλαδή εκείνα που απασχολούν το παιδί στην καθημερινότητά του. Ενδεικτική (ως εξαίρεση στον κανόνα) η εκστρατεία αφύπνισης «Πριν χτυπήσει το κουδούνι» από το Χαμόγελο του Παιδιού, για την «αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στο σχολείο» (λήγει αύριο, 11/9). Και όχι, δεν είναι μόνο το bullying. Eίναι και η σχολική άρνηση, o ρατσισμός, οι μαθησιακές δυσκολίες, η αυτοεικόνα, η ισότιμη εκπαίδευση ανεξαρτήτως φύλου κ.ο.κ. Πολλοί γονείς, όταν το παιδί επιστρέφει στο σπίτι από το σχολείο (αν βέβαια έχουν την πολυτέλεια να είναι οι ίδιοι εκείνη την ώρα στο σπίτι), δεν διανοούνται να ρωτήσουν: «Πώς πέρασες σήμερα;». Aντ’ αυτού αρχίζει το γονεϊκό blitz: «Πώς έγραψες στο διαγώνισμα;», «Πόσα έχεις για αύριο;», «Δεν σου είχα πει να διαβάσεις παραπάνω την Κυριακή για να προλάβεις να κάνεις επανάληψη;».

Πρέπει εν τέλει να υπάρχει και λίγη χαρά όταν χτυπάει το αναθεματισμένο το κουδούνι. Πάλι καλά δηλαδή που οι ανήλικοι έχουν τους εγγενείς μηχανισμούς άμυνας απέναντι στους ενήλικους ψυχαναγκασμούς. «Τα παιδιά έχουν τον δικό τους τρόπο να κοιτάζουν, να σκέφτονται και να νιώθουν και τίποτε δεν είναι πιο ανόητο από το να προσπαθούμε να αντικαταστήσουμε τον δικό τους με τον δικό μας» γράφει ο Ζαν-Ζακ Ρουσό στο «Αιμίλιος, ή Περί Αγωγής». Οση τοξικότητα και αν προλαβαίνεις νυχθημερόν να τους μεταγγίζεις, εκείνα έχουν τον δικό τους εσωτερικό κώδωνα. Εκείνον που απηχεί, σε πείσμα όλων, τη χαρά και την ξεγνοιασιά της ηλικίας τους.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου 2017.