Λουκά Μπελβό: «Αν δεν επιλέξεις την πολιτική, η πολιτική θα επιλέξει εσένα»

Στη γαλλοβελγική ταινία «Αυτή η γη είναι δική μας», που προβάλλεται από την περασμένη Πέμπτη στις αίθουσες, παρακολουθούμε την ιστορία μιας καλοπροαίρετης αλλά και κάπως αφελούς νοσοκόμας, της Πολίν (Εµιλί Ντικέν), η οποία χωρίς καλά-καλά να καταλάβει το πώς, θα γίνει όργανο της Ακραίας Δεξιάς κατεβαίνοντας για δήμαρχος στη μικρή βόρεια πόλη όπου ζει. Την Πολίν στηρίζει ένα ανερχόμενο εθνικιστικό κόμμα, στο οποίο ηγείται μια δυναμική, πανέξυπνη γυναίκα (Κατρίν Ζακόμπ), ενώ ο άνθρωπος που θα λειτουργήσει ως μεσάζοντας είναι από τη δική του πλευρά ένας αξιόλογος, σεβάσμιος, καλλιεργημένος γιατρός (Αντρέ Ντισολιέ) που με πονηριά παραπλανά την «απολιτίκ» νοσοκόμα και τη σπρώχνει στην πολιτική, την οποία στην πραγματικότητα η τελευταία δεν καταλαβαίνει καθόλου.

Αυτός είναι ο ανήσυχος κόσμος της ταινίας του βέλγου σκηνοθέτη Λουκά Μπελβό, ο οποίος νιώθει εξίσου ανήσυχος για το μέλλον της δημοκρατίας, όπως μας είπε στη συνάντηση που είχαμε μαζί του, στο πλαίσιο του φεστιβάλ κινηματογράφου της Unifrance στη Γαλλία. Στο «Αυτή γη είναι δική μας», ο Μπελβό επί της ουσίας δίνει μια εικόνα της καθημερινότητας στη Γαλλία, με την Ακροδεξιά να έχει γίνει κοινός τόπος, με πολύ κόσμο να στρέφεται στη μοναξιά και στην παραίτηση, στον φόβο και στο μίσος. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που η ταινία προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις στους οπαδούς της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία. Είναι ένας καθρέφτης της.

Οπως και στους «38 μάρτυρες», ένα άμεσο σχόλιο πάνω στην κοινωνική αδιαφορία που χαρακτηρίζει τις μέρες μας, το πιο σημαντικό στοιχείο της ταινίας «Αυτή η γη είναι δική μας» είναι οι διάλογοί της, από τους οποίους δεν πρέπει να χάσεις ούτε σύμφωνο. Ο Μπελβό παραδέχθηκε ότι ήταν αναγκαίο να υπάρξει μεγάλη ακρίβεια στους διαλόγους διότι το Ακροδεξιό Κόμμα της Γαλλίας είναι επίσης πολύ ακριβές στην ορολογία που χρησιμοποιεί. Πολύτιμο εργαλείο του μάλιστα υπήρξε ένα βιβλίο σημειολογίας των λόγων των εκπροσώπων του κόμματος, γραμμένο από εγκληματολόγο. «Το βιβλίο παραθέτει ολόκληρες τις ομιλίες της Μαρίν Λεπέν και του πατέρα της και στην ανάλυση μπορεί να δεις ξεκάθαρα τα μηνύματα που είναι κρυμμένα πίσω τους» είπε ο σκηνοθέτης. «Για παράδειγμα, δεν θα χρησιμοποιήσουν ποτέ τη λέξη «εβραίος», επιλέγοντας το «απάτριδες»».

Παρά την πικρία που αφήνει καθ’ όλη τη διάρκειά της αλλά και στο φινάλε η ταινία, ο Λουκά Μπελβό δεν τη θεωρεί απαισιόδοξη. «Είναι μια παρατήρηση, ένα snapshot της Γαλλίας και ενδεχομένως της Ευρώπης σε αυτή τη δεδομένη στιγμή» είπε. «Είναι μια παρατήρηση του εξτρεμισμού που προέρχεται από την Ακραία Δεξιά και θεωρώ ότι αυτός ο εξτρεμισμός ανθεί εξαιτίας της αποτυχίας της δημοκρατίας. Εμείς οφείλουμε να πολεμήσουμε με τις αξίες και τις αρχές μας, όχι με τα όπλα που χρησιμοποιεί το αντίπαλο στρατόπεδο».

Το αξιοσημείωτο όμως στην ταινία είναι ότι ο κάποτε ενεργός αριστερός, ο πατέρας της νοσοκόμας (τον υποδύεται ο Πατρίκ Ντεσάμ), εκείνος που ενδεχομένως θα μπορούσε να πολεμήσει με τη γνώση των ιδανικών στα οποία αναφέρεται ο Μπελβό, δεν παίρνει θέση. Δείχνει μάλλον παροπλισμένος, κουρασμένος και εν τέλει βαριεστημένος. Ρωτώ τον σκηνοθέτη αν αυτός ο άνθρωπος είναι ο αληθινός δημοκράτης, τότε πού βρίσκεται σήμερα η αληθινή δημοκρατία; Και μου απαντά: «Ο πατέρας, στην πραγματικότητα, βρίσκεται στο στόχαστρο της Ακροδεξιάς. Είναι πρώην κομμουνιστής, είναι άνεργος, είναι σωματικά τραυματισμένος από τη δουλειά του και νιώθει ότι έχει χάσει έναν πόλεμο διότι δεν κατάφερε να μεταβιβάσει την πολιτική συνείδησή του στην κόρη του. Εχει χάσει τη μάχη και το γνωρίζει. Για εμένα αυτός ο χαρακτήρας αντιπροσωπεύει τον χαμένο κρίκο στην ιστορία της δημοκρατίας. Υπάρχουν όμως άλλοι δημοκράτες που εξακολουθούν να παλεύουν, να βρουν τρόπους να διαμορφώσουν εκ νέου στρατηγικές, να εφεύρουν εκ νέου την Ευρώπη».

Πώς όμως καταλήξαμε σε αυτό το σημείο; Πώς η Ακροδεξιά κατάφερε να αποκτήσει αυτή τη δύναμη; Ποια είναι τα λάθη της δημοκρατίας. «Από την πτώση του κομμουνισμού και μετά ο κόσμος αλλάζει διαρκώς και ραγδαία» είπε ο Μπελβό. «Ομως όλες οι δημοκρατίες, κυρίως της Ευρώπης, είναι αρτηριοσκληρωτικές στις αλλαγές, δύσκολα προσαρμόζονται σε αυτές τις αλλαγές. Δεν προσαρμόστηκε στη βιομηχανική επανάσταση, στον ψηφιακό κόσμο, στην παγκοσμιοποίηση, στο άνοιγμα των συνόρων στις ανταλλαγές. Προσθέστε επίσης το ιδεολογικό σοκ και θα δείτε τη δημοκρατία νοκ άουτ. Τέθηκε σε κίνδυνο το κοινωνικό μοντέλο, οι δημοκρατίες δεν το αντιλήφθηκαν γρήγορα και το κακό άρχισε να γίνεται όλο και μεγαλύτερο και χωρίς αντίδραση. Ετσι, δημιουργήθηκε ο τρόμος και τότε πολύς κόσμος –δυστυχώς –θέλησε να προσφύγει στην εύκολη λύση αναζητώντας κάτι πεπαλαιωμένο επειδή τότε ο κόσμος περνούσε καλύτερα. Αυτό είναι το σύστημα της Ακροδεξιάς: λέει στους ανθρώπους αυτό που θέλουν να ακούσουν».

Ο Μπελβό ωστόσο θεωρεί επικίνδυνη και την «απολιτίκ» στάση της νοσοκόμας. «Κατά μία έννοια οι άνθρωποι που επιλέγουν να μην επιλέξουν, λειτουργούν και αυτοί πολιτικά. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ουδετερότητα. Γιατί αν δεν επιλέξεις την πολιτική, η πολιτική θα επιλέξει εσένα» είπε. «Ενα από τα σλόγκαν της Ακροδεξιάς από τον 19ο αιώνα κιόλας, ήταν «ούτε αριστερά, ούτε δεξιά». Αυτή η άποψη οδηγεί σε μια περιοριστική ματιά πάνω στον κόσμο. Διότι έτσι όλα τα συμφέροντα είναι κοινά, όλα τα έθνη είναι ένα. Ετσι, θα υπήρχε ένα κόμμα, μια φωνή, ένα ολοκληρωτικό, μεσαιωνικό καθεστώς. Εξάλλου, μια κοινωνία χωρίς τάξεις ήταν ο στόχος των ναζιστών και των φασιστών».