Μία ημέρα πριν από την έναρξη του τρίτου γύρου της αξιολόγησης του Μνημονίου ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας στέλνει μήνυμα από «Το Βήμα» στους σκληρούς της τρόικας:
«Το ΔΝΤ αν θέλει να φύγει, ας φύγει. Δεν τους χρειαζόμαστε πια».
Και αυτό γιατί γνωρίζει από πρώτο χέρι ότι ο Πόουλ Τόμσεν μεθοδεύει, στη νέα αξιολόγηση, να ανοίξει θέμα τραπεζών ζητώντας να γίνει εκ νέου έλεγχος και εκτίμηση κινδύνου για ολόκληρο το χαρτοφυλάκιο των δανείων των τεσσάρων συστημικών ομίλων, κάτι που έγινε στο τέλος του 2015 προκειμένου να προσδιοριστούν οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών.
Οπως εκτιμούν τραπεζικοί κύκλοι, μια τέτοια εξέλιξη, στον βαθμό που ο κ. Τόμσεν επιμείνει στις απόψεις που έχει εκφράσει, θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην προσπάθεια ομαλοποίησης της οικονομίας. Και αυτό για τους εξής λόγους:
1. Θα χαλάσει το κλίμα σταθεροποίησης που έχει διαμορφωθεί.
2. Θα ανακόψει τις εισροές καταθέσεων που άρχισαν να σημειώνονται τους καλοκαιρινούς μήνες.
(Αναλυτικό ρεπορτάζ στην ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΕΛ. Β4)
3. Θα δημιουργήσει επιπρόσθετα εμπόδια στην προσπάθεια των τραπεζών για ενίσχυση της ρευστότητας στην αγορά μέσω των δανείων.
4. Θα ανακόψει την πορεία των τραπεζών προς τις αγορές.
5. Θα δώσει ξανά αρνητικό σήμα, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, ότι «εδώ κάτι συμβαίνει».
Πλέον όλοι θεωρούν ότι ο ρόλος του ΔΝΤ στην Ελλάδα είναι «αντιπαραγωγικός», εκτός κι αν τα στελέχη του θέλουν να δημιουργήσουν άλλοθι για να φύγουν από το ελληνικό πρόγραμμα. Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι με τη στάση του Ταμείου διαφωνεί κάθετα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία έχει την εποπτεία και την ευθύνη κεφαλαιακού ελέγχου των τραπεζών της ευρωζώνης.
Ενστάσεις και στο βάθος μέτρα
Εκτός από τις τράπεζες, το ΔΝΤ αναμένεται να θέσει εκ νέου ζήτημα πλεονασμάτων. Ευρωπαϊκές πηγές αναφέρουν μιλώντας προς «Το Βήμα» ότι στην αξιολόγηση θα αμφισβητήσει ξανά τη δυνατότητα της Ελλάδας να επιτύχει τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ (6,6 δισ. ευρώ) το 2018. Και τονίζουν ότι «αν τα επιχειρήματά του δεν αποκρουστούν με αξιόπιστα στοιχεία, τότε το Ταμείο έχει έτοιμες «εναλλακτικές» που αν υπερισχύσουν ρίχνουν ακόμη και την κυβέρνηση».
Το «κοστούμι» που έχει ήδη έτοιμο το ΔΝΤ είναι:
-Να εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2019, αντί για την 1η Ιανουαρίου 2020, η μείωση της έκπτωσης φόρου από τα 1.900 στα 1.250 ευρώ για κάθε φορολογούμενο μαζί με την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς στις συντάξεις.
-Να μετατεθεί για το 2023, αντί για το 2019, η ενεργοποίηση των θετικών μέτρων για μείωση της φορολογίας επιχειρήσεων, τα γεύματα στα σχολεία και το κοινωνικό κράτος, ακόμη κι αν το πρωτογενές πλεόνασμα είναι πάνω από 3,5% του ΑΕΠ.
Η στάση του ΔΝΤ θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό και τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Αν δεν τεθεί θέμα νέων μέτρων για το 2018, οι διαπραγματεύσεις θα κυλήσουν σχετικά γρήγορα, αν όχι, θα μπούμε και πάλι σε περιπέτειες.
Ερχεται, δεν έρχεται η Λαγκάρντ
Γενικότερα η ατμόσφαιρα με το ΔΝΤ έχει βαρύνει. Παρά την «ανοιχτή πρόσκληση» του Ευκλείδη Τσακαλώτου να επισκεφθεί η Κριστίν Λαγκάρντ την Αθήνα, ακόμη δεν έχει συμφωνηθεί τίποτε.
Αντίθετα, με τους Ευρωπαίους οι επαφές πυκνώνουν. Μεθαύριο Τρίτη 5 Σεπτεμβρίου ο κ. Τσακαλώτος και ο αναπληρωτής του Γιώργος Χουλιαράκης θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες με τον επίτροπο Οικονομικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί. Θα έχει προηγηθεί, τη Δευτέρα, η συνεδρίαση του EuroWorking Group, στην οποία θα ξεκινήσουν οι πρώτες εργασίες για την τρίτη αξιολόγηση του προγράμματος βοήθειας.
Επικεφαλής της αξιολόγησης παραμένει ο Ντέκλαν Κοστέλο, ο οποίος πρόκειται να αναβαθμιστεί στην ιεραρχία της επιτροπής και εν όψει αυτού του γεγονότος ζήτησε να αποχωρήσει από το πρόγραμμα. Οι πληροφορίες λένε ότι ο Πιερ Μοσκοβισί του απάντησε: «Πρέπει πρώτα να τελειώσεις το ελληνικό πρόγραμμα για να αναλάβεις νέα καθήκοντα».
Η ουσία είναι ότι οι Ευρωπαίοι θέλουν να τελειώσει επιτυχώς το τρίτο Μνημόνιο τον Αύγουστο του 2018.
Δεν είναι τυχαίο ότι δόθηκαν πολλά λεφτά στην Ελλάδα, από τα διαρθρωτικά ταμεία, ως προκαταβολές έργων και προγραμμάτων που σε σημαντικό βαθμό στήριξαν τον προϋπολογισμό το επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου και κάλυψαν «τρύπες» από την υστέρηση των εσόδων από τη φορολογία εισοδήματος. Βέβαια, η υστέρηση των εσόδων κατά 600 εκατομμύρια ευρώ δεν απειλεί τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 1,75% ΑΕΠ εφέτος, αλλά τα πράγματα θα είναι δύσκολα το 2018, που ο στόχος ανεβαίνει στο 3,5% του ΑΕΠ.
Γενικότερα, τα νούμερα πάνε καλύτερα, όπως φάνηκε και από τα στοιχεία για την αύξηση του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο κατά 0,5% σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του έτους και κατά 0,8% σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του 2016, αλλά κατά κοινή ομολογία υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με τη χρηματοδότηση της οικονομίας και το κενό νέων επενδύσεων. Την κατάσταση διασώζει η εκρηκτική άνοδος του τουρισμού που οδηγεί στην αύξηση του ΑΕΠ.
Οπως λένε οι ίδιες πηγές, αυτή τη στιγμή «δεν χρειάζονται θριαμβολογίες ούτε για την αύξηση του ΑΕΠ ούτε για το πρωτογενές πλεόνασμα. Αυτό που χρειάζεται είναι ηρεμία για να αντιμετωπίσουμε τις πιέσεις του ΔΝΤ και να έρθουν επενδύσεις».
Σε πολιτικό επίπεδο, ευρωπαϊκές πηγές επισημαίνουν εν όψει της τρίτης αξιολόγησης αλλά και της «μάχης» των εξαγγελιών του Πρωθυπουργού και των πολιτικών αρχηγών στη ΔΕΘ ότι:
«Ολα θα πάνε καλά, αρκεί να μην πυροβολήσουμε τα πόδια μας, όπως έχουμε κάνει πολλές φορές στο παρελθόν».
Πολλά προαπαιτούμενα δεν ολοκληρώθηκαν
Σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές, ήδη υπάρχουν καθυστερήσεις, καθώς πολλά από τα προαπαιτούμενα που έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί το καλοκαίρι δεν έχουν προχωρήσει. Τα κυριότερα είναι:
-Ο επανυπολογισμός του 30% των αιτήσεων συνταξιοδότησης που υποβλήθηκαν από τις 13 Μαΐου του 2016 ως τον Δεκέμβριο του 2016 με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου, η δημοσίευση του Προεδρικού Διατάγματος για την απελευθέρωση του επαγγέλματος των μηχανικών, η προσαρμογή του κοινωνικού τιμολογίου της ΔΕΗ, η αξιολόγηση και η κινητικότητα στο Δημόσιο και η πορεία του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων (ΔΕΣΦΑ, Ελ. Βενιζέλος, παραχώρηση της Εγνατίας οδού κ.ά.). Με την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης προβλέπεται να εκταμιευθούν 4,8 δισ. ευρώ προκειμένου να καλυφθούν δανειακές υποχρεώσεις και να συνεχιστεί το πρόγραμμα εξόφλησης των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου.
Αν όλα πάνε καλά στη συνέχεια, με τις αξιολογήσεις που ακολουθούν, θα εκταμιευθούν 5 δισ. ευρώ τον Ιανουάριο του 2018, 5 δισ. ευρώ τον Απρίλιο και 3,4 δισ. ευρώ τον Ιούλιο, ένα μήνα πριν από τη λήξη του προγράμματος.
Η ατζέντα
Η αξιολόγηση θα ξεκινήσει τυπικά με τη συνεδρίαση του Euro-Working Group τη Δευτέρα.
***
Μετά την ομιλία του Πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη, αναμένεται η άφιξη των τεχνικών κλιμακίων. Πρώτα τα δημοσιονομικά κλιμάκια, μετά οι υπεύθυνοι διοικητικής μεταρρύθμισης, στη συνέχεια οι ειδικοί επί των αποκρατικοποιήσεων. Το χρονοδιάγραμμα της αξιολόγησης θα οριστικοποιηθεί στο Eurogroup του Ταλίν στην Εσθονία στις 15 Σεπτεμβρίου.
***
Οι επικεφαλής των θεσμών δεν αναμένονται στην Αθήνα ζνωρίτερα από τα μέσα Οκτωβρίου, καθώς θα πρέπει να έχουν γίνει οι γερμανικές εκλογές, να έχει (ίσως) σχηματιστεί η νέα γερμανική κυβέρνηση, και να συνεδριάσει το Eurogroup του Οκτωβρίου.
***
Επίσης, θα περιμένουν να γίνει η φθινοπωρινή σύνοδος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ουάσιγκτον.
***
Ο προγραμματισμός προβλέπει η τρίτη αξιολόγηση να ολοκληρωθεί ως τα μέσα Νοεμβρίου ή το αργότερο στις αρχές Δεκεμβρίου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
