Επτά μήνες μετά την είσοδο του Donald Trump στον Λευκό Οίκο υπάρχουν ήδη αρκετά δείγματα γραφής μιας προεδρίας που διαθέτει όλα τα προσόντα για να χαρακτηρισθεί η πιο αλλοπρόσαλλη του τελευταίου τουλάχιστον αιώνα, για να εκτιμηθούν οι πιθανές επιπτώσεις των αρχικών επιλογών του νέου αμερικανού ηγέτη τόσο στις ΗΠΑ αλλά κυρίως στην παγκόσμια σκακιέρα.
Θα μπορούσε ο κ. Trump να γίνει το ίνδαλμα των αντικομφορμιστών ανά την υφήλιο προκαλώντας ενθουσιασμό σε όλα τα εθνικολαϊκιστικά στοιχεία, από όπου έλκει και τους φανατικότερους υποστηρικτές, εφ’ όσον δεν φαίνεται να χωράει σε κανένα πρότυπο ούτε καλύπτει στοιχειώδεις προδιαγραφές του αξιώματος. Αυτό από μόνο του δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη μειονέκτημα, η σκληρή όμως πραγματικότητα καταστρέφει την εικόνα του απόλυτου ηγέτη που θέλει ο ίδιος να καλλιεργεί.
Α. Στο εσωτερικό των ΗΠΑ έχει ήδη καταγραφεί ένας επικίνδυνος διχασμός που, με προσεκτικές πολιτικές, είχε αποτραπεί για πάνω από μισόν αιώνα, προσφέροντας πολύτιμη κοινωνική ηρεμία για ανάπτυξη και ευημερία. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η σημερινή ένταση υποδαυλίζεται, με εκπληκτική συνέπεια ίσως και ικανοποίηση, από τον ίδιο τον Πρόεδρο, σε αντίθεση με όλους τους προκατόχους του που φρόντιζαν αμέσως μετά τις εκλογές να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες εθνικής συμφιλίωσης. Οι ακατανόητες και ατέρμονες αλλαγές των πιο στενών συνεργατών του, πέρα από το να τροφοδοτούν πλούσια τις σατιρικές εκπομπές που μεσουρανούν, αποτυπώνουν ανάγλυφα την απειρία και έλλειψη στοιχειώδους προετοιμασίας αλλά και συναίσθησης της ευθύνης του νέου ηγέτη. Σε πρόσφατη συνομιλία μου με, μέχρι πρότινος, υψηλόβαθμο στέλεχος της στενής ομάδας του Προέδρου, μου εκμυστηρεύθηκε ότι ο Λευκός Οίκος μοιάζει με ακυβέρνητο πλοίο στην τέλεια καταιγίδα, ελλείψει στοιχειώδους συντονισμού και πειθαρχίας, ενώ όλοι είναι εναντίον όλων θυμίζοντας τη σπουδαία φράση του Προέδρου Truman «αν θέλεις φίλο στην Ουάσιγκτον, πάρε έναν σκύλο».Το χειρότερο είναι ότι ο Πρόεδρος φαίνεται να απολαμβάνει την κατάσταση αυτή, την οποία θεωρεί δημιουργική (ίσως και να είναι για μια ιδιωτική επιχείρηση).
Πρόσθετο λόγο προβληματισμού συνιστά ο συγκρουσιακός χαρακτήρας του κ. Trump, ο οποίος μπορεί αρχικά να συσπειρώνει κάποιες μάζες αποπροσανατόλιστων πολιτών, χαμηλού συνήθως πνευματικού επιπέδου (αντιστοίχων της Χρυσής Αυγής για τα καθ’ ημάς), είναι όμως εντελώς ακατάλληλο υλικό για ηγέτη παγκόσμιας εμβέλειας φορτωμένο με τις ευθύνες διατήρησης της αναγκαίας σταθερότητας προς αποφυγή ανεξέλεγκτων εκρήξεων σε ένα ήδη εκρηκτικό διεθνές περιβάλλον. Απότοκο του χαρακτήρα αυτού φαίνεται να είναι οι αναίτιες εντάσεις που δημιουργεί η νέα Ουάσιγκτον σε όλα τα διεθνή πεδία τριβής, αλλά και ο αμείλικτος πόλεμος που έχει κηρύξει ο Πρόεδρος στα πιο έγκριτα ΜΜΕ, διεθνή και αμερικανικά, τα οποία όμως επιμένουν να αποκαλύπτουν τα ασύστολα ψεύδη και τα αδιέξοδα που δημιουργούν οι επιλογές του.
Εξάλλου τραγική είναι η έμπνευσή του να ρίξει λάδι στη φωτιά του πελώριου προβλήματος ρατσισμού που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ και για μισόν αιώνα αλλεπάλληλες αμερικανικές κυβερνήσεις φρόντιζαν με τεράστιες προσπάθειες να αποναρκοθετούν. Στη μακρόχρονη εμπειρία μου στις ΗΠΑ έχω από κοντά βιώσει πόσο ενεργό είναι ακόμη το ηφαίστειο του ρατσισμού εκεί και πόση προσπάθεια χρειάζεται ώστε ασήμαντα επεισόδια της καθημερινότητας να μη μετατρέψουν αμερικανικές μεγαλουπόλεις σε ερείπια λόγω ακριβώς των φυλετικών διαφορών.
Β. Στις εξωτερικές σχέσεις η μέχρι τώρα πολιτεία του κ. Trump διακρίνεται από ένα περίεργο μείγμα αυτοαναιρούμενων πολιτικών και προβολή πρωτόγονου απομονωτισμού που είναι πλέον ανεφάρμοστος σε ένα παγκοσμιοποιημένο διεθνές σύστημα, για την επιβολή του οποίου σημειωτέον πρωταγωνίστησαν οι ΗΠΑ, οι οποίες άλλωστε αποκομίζουν και τη μερίδα του λέοντος από τα οφέλη. Ο νέος Πρόεδρος φαίνεται παγερά αδιάφορος για την κατάλληλη στελέχωση κρίσιμων οργανισμών (μόνο στο State Department 85 κορυφαία στελέχη που παραιτήθηκαν δεν έχουν αντικατασταθεί), αντικαθιστώντας τον μηχανισμό που έφερε τις ΗΠΑ, ιδίως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην κορυφή της ισχύος με μέλη του οικογενειακού του περιβάλλοντος.
Ασφαλώς η θητεία Trump δεν έχει κριθεί, άλλωστε δεν είναι όλα αρνητικά, όπως σκόπιμα τόνισα πιο πάνω. Η οικονομία με ατμομηχανή την κεφαλαιαγορά σημειώνει δυναμική ανάπτυξη, η ανεργία κινείται σε ασύλληπτα χαμηλά για την Ευρώπη επίπεδα. Ολα αυτά όμως που σπεύδει να πιστωθεί ο νέος ηγέτης μοιάζει μάλλον απίθανο να είναι αποτέλεσμα της ολιγόμηνης διακυβέρνησής του και μένει να αντέξουν στην κρίσιμη δοκιμασία του χρόνου. Τα αρνητικά όμως σημεία γραφής είναι τόσο καταλυτικά που θα πρέπει ο κ. Trump να διαψεύσει τον εαυτό του για να τα αναστρέψει, κάτι πάντως που η ιστορία μάς έχει δείξει ότι δεν είναι αδύνατο.
Ο κ. Χρίστος Παναγόπουλος είναι πρώην πρέσβης της Ελλάδας στη Λευκωσία, στο Βελιγράδι και στην Ουάσιγκτον.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
