Υλικά

Παρουσιάζουμε τους καινούργιους τίτλους του φθινοπώρου –ό,τι θα κυκλοφορήσει περίπου ως τα Χριστούγεννα –σε ένα τοπίο όπου, διεθνώς, θριαμβεύουν το φυσικό βιβλίο, οι βιβλιοθήκες και τα βιβλιοπωλεία. Βέβαια στην Ελλάδα το ηλεκτρονικό βιβλίο ποτέ δεν ήταν –και δεν έγινε –σοβαρή πραγματικότητα, αλλά είναι καταπληκτικό πώς, σε διεθνή κλίμακα, έχουν ανατραπεί όλες οι προβλέψεις και, κυρίως, έχουν πάει στράφι επενδύσεις εκατομμυρίων. Το e-book αποδείχθηκε θνησιγενές ή τουλάχιστον όχι τόσο εμπορικό ώστε να βάλει στο περιθώριο της ιστορίας το έντυπο βιβλίο. Είναι το μόνο από τα μέσα ενημέρωσης που παρουσιάζει καταπληκτική αντίσταση στις νέες τεχνολογίες.

Γιατί; Πριν απ’ όλα γιατί η υλική υπόσταση του βιβλίου μού επιτρέπει να το δω όχι μόνο σαν μια φυσική μνήμη αλλά και σαν ένα αρχείο σκέψεων και σχολίων του παρελθόντος. Το κρατώ εγώ, είναι δικό μου, αλλά χάρη στην υλική υπόστασή του βλέπω επάνω του την παρουσία άλλων αναγνωστών. Το φυσικό βιβλίο συνδέεται με το αποτύπωμα του συγγραφέα ή του αναγνώστη. Η υλική υπόσταση του βιβλίου συνδέεται επίσης με τις ιδέες και τη συμβολική αξία των κειμένων που περιέχονται σε αυτό. Οι ιδέες ταυτίζονται με το αντικείμενο, το αντικείμενο τις εκπροσωπεί, αποτελεί τη μεταφορά τους. Το βιβλίο αποτελεί τη μετωνυμία των λέξεων, των σκέψεων ή των ιδεών. Είναι η απτή αναπαράσταση όχι μόνο του περιεχομένου αλλά και της ίδιας της αρχετυπικής ιδέας του βιβλίου. Το βιβλίο διασώζει τις ιδέες και κατ’ επέκταση η δίωξη ή καταστολή της ιδέας συντελείται με τη φυσική καταστροφή του βιβλίου, δηλαδή με την εξαφάνιση της υλικής υπόστασής του.

Κι ακόμη η μνήμη του σώματος συνδέεται με τη σωματικότητα του φυσικού βιβλίου. Τόσα ρήματα, τόσες χειρονομίες και στάσεις: το κρατώ, το ξεφυλλίζω, το μυρίζω, το τσακίζω, το σκίζω, το ντύνω, το χάνω, το βρίσκω, το τοποθετώ, το ταξινομώ, το δανείζω, το αφήνω…

Στις 28 Αυγούστου κυκλοφόρησε το βιβλίο του Στιούαρτ Κελς «The Library: A Catalogue of Wonders», μια περιήγηση στις βιβλιοθήκες του κόσμου. Ο αυστραλός ιστορικός του βιβλιεμπορίου και παλαιοβιβλιοπώλης καταλήγει ότι οι βιβλιοθήκες έχουν σχέση με την αυτοσυντήρησή μας: περιέχουν τη σάρκα μας, τους εαυτούς μας, τις ψυχές, όπως ακριβώς και το φυσικό βιβλίο.