Μυστήρια στις Κυκλάδες

Εκδόσεις Ωκεανίδα, 2017

σελ. 532, τιμή 15 ευρώ

Είναι αξιοπερίεργο και βεβαίως αξιοθαύμαστο που ορισμένοι έλληνες συγγραφείς, άνδρες και γυναίκες, αρχίζουν τη λογοτεχνική τους καριέρα με ένα αστυνομικό μυθιστόρημα. Οι εποχές έχουν αλλάξει, η αστυνομική λογοτεχνία έχει αποενοχοποιηθεί και η ενασχόληση με αυτήν δεν θεωρείται στίγμα, όπως συνέβαινε παλιά, τον περασμένο αιώνα δηλαδή, όταν την κατέτασσαν στην παραλογοτεχνία και ουδείς την έπαιρνε στα σοβαρά.

Τέτοια είναι η περίπτωση του Ανδρέα Ρήγα, γεννημένου στην Καλαμάτα, με σπουδές στη Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου Αθηνών, που έχει εργαστεί στη δημόσια εκπαίδευση και έχει ασχοληθεί επαγγελματικά με τη ζωγραφική και το θέατρο σκιών. Το μυθιστόρημά του Ματωμένη ταυτότητα αποτελείται στην ουσία από δύο διαφορετικές ιστορίες, οι οποίες σε κάποιο σημείο συγκλίνουν και γίνονται μία. Η πρώτη εξ αυτών έχει καθαρά αστυνομική πλοκή. Είναι Απρίλιος του 1980.

Δύο διαρρήκτες, ο Νάσος κι ο «γιατρός», μέλη μιας σπείρας που κλέβει ακριβά έργα τέχνης από πλούσια σπίτια της Αθήνας, ετοιμάζονται να «μπουκάρουν» σε μια άδεια βίλα στην Κηφισιά: ο κηπουρός και μια νεαρή υπηρέτρια την εγκαταλείπουν. Ο κηπουρός όμως επιστρέφει, γίνεται συμπλοκή, τον τραυματίζουν, και ύστερα ο Νάσος, ο οποίος έχει ξεκινήσει μια ερωτική ιστορία με μια παντρεμένη γυναίκα, την Αννα, φεύγει με την ψεύτικη ταυτότητα που διαθέτει για ένα νησί των Κυκλάδων, σκοπεύοντας να κλέψει ένα κειμήλιο από το τοπικό μοναστήρι. Στο μεταξύ, ο «γιατρός» συλλαμβάνεται και ανακρίνεται από τον αστυνόμο Παύλου, ενώ η Αννα προσάγεται κι αυτή ώστε να ξεκαθαριστεί η σχέση της με τον Νάσο.

Η δεύτερη ιστορία έχει ως ήρωα τον Μιχαήλ, ο οποίος ταξιδεύει για το νησί των Κυκλάδων, το Μικρονήσι, όπου πρόκειται να αναλάβει καθήκοντα δασκάλου στο τοπικό σχολείο. Η ιστορία του Μιχαήλ Κοσμάτου είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Ξεφεύγει από τα όρια της αστυνομικής λογοτεχνίας, μπαίνει στα χωράφια της κοινωνικής και θυμίζει περιπετειώδες μυθιστόρημα μυστηρίου παλιού καιρού, γοητεύοντας τους αναγνώστες, οι οποίοι ίσως να μην ενδιαφέρονται και πολύ για την αστυνομική πλοκή. Ο Μιχαήλ, που έχει σπουδάσει στο Παρίσι, στην πραγματικότητα πηγαίνει στο νησί για να ψάξει τις ρίζες του.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτει, η μητέρα του Ευθυμία Χαλά είχε φύγει από το Μικρονήσι κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Ηταν έγκυος και αργότερα γέννησε τον Μιχαήλ, μαζί έζησαν στη Δραπετσώνα και στο Παγκράτι. Μετά τον θάνατό της, ο γιος της που φέρει το επώνυμο του πατριού του, προσπαθεί να μάθει ποιος ήταν ο πατέρας του. Στο νησί, λοιπόν, συναντά τη Βαλεντίνη, την ντόπια δασκάλα, η οποία τον ερωτεύεται –με τη βοήθειά της προσπαθεί να μάθει το παρελθόν της μητέρας του. Η γοητευτική ιστορία μυστηρίου και αναζήτησης, μα και μεγάλου έρωτα, τελειώνει όταν φτάνει στο Μικρονήσι ο καταζητούμενος Νάσος. Εδώ αρχίζει το σασπένς που οδηγεί σε τραγωδία.

Σίγουρα, ο Ανδρέας Ρήγας διαθέτει αφηγηματικό ταλέντο, το οποίο στο μέλλον ίσως το αξιοποιήσει με πληρέστερο τρόπο. Η αισθηματική ιστορία Μιχαήλ – Βαλεντίνης θυμίζει καλά παλιά γαλλικά μυθιστορήματα, παρόμοια μ’ εκείνα που προφανέστατα έχει διαβάσει. Ισως δεν είναι τυχαίο που ο ήρωάς του διάβαζε μικρός τα βιβλία του Ιουλίου Βερν, κάτι που ενδεχομένως σημαίνει πως ο Μιχαήλ είναι κατά κάποιον τρόπο το alter ego του. Ωστόσο, η επιρροή του από τα σκανδιναβικά αστυνομικά, όπως το πρώτο κεφάλαιο του μυθιστορήματος, με τη θανάσιμη πτώση κάποιου ανώνυμου ήρωα, αντί να επιτείνει το μυστήριο, το νοθεύει. Αξίζει να επαινεθεί η περιγραφή της κλειστής κοινωνίας του νησιού, των παθών των ανθρώπων, των αδυναμιών τους, καθώς και των μυστικών που κρύβονται στις οικογένειες. Και είναι απολύτως συγκινητική η αναζήτηση του άγνωστου πατέρα εκ μέρους του Μιχαήλ και η αναζήτηση του έρωτα εκ μέρους της Βαλεντίνης. Βεβαίως, προέχει η αστυνομική πλοκή, η οποία μάλλον επιλέγεται από τον συγγραφέα ώστε να κερδίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη που αρέσκεται στις αστυνομικές ίντριγκες.