Νέοι καιροί για το Φετιχιέ τζαμί

Είναι ευχάριστα τα νέα ότι άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του για το κοινό το Φετιχιέ τζαμί, ένα από τα σπουδαιότερα αρχιτεκτονικά δείγματα της οθωμανικής περιόδου στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας και το παλαιότερο της εποχής που διασώζεται στην πόλη. Το μνημείο θα είναι επισκέψιμο για όποιον επιθυμεί να περάσει την είσοδό του εντός του αρχαιολογικού χώρου της Ρωμαϊκής Αγοράς, ενώ θα λειτουργεί και ως χώρος πολιτισμού. Σε αυτό φιλοξενείται για την ώρα μια έκθεση φωτογραφίας στην οποία παρουσιάζεται το έργο αποκατάστασης του μνημείου αλλά και έργα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών (ΕΦΑ) τα οποία πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια με ΕΣΠΑ, όπως άλλωστε και η αποκατάσταση του Φετιχιέ τζαμιού, στο πλαίσιο των επιχειρηματικών προγραμμάτων για την αποκατάσταση ή τη συντήρηση μνημείων όπως το Ηρώδειο, το Θρασύλλειο και το Ασκληπιείο στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης κ.ά.

Το έργο ανάδειξης του Φετιχιέ τζαμιού υλοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού υπό την επίβλεψη της ΕΦΑ. «Το Φετιχιέ τζαμί είναι ένας πολύ ενδιαφέρων αρχιτεκτονικός τύπος που αντανακλά αντίστοιχους που βρίσκουμε σε τεμένη στην Κωνσταντινούπολη, όσον αφορά την οθωμανική αρχιτεκτονική. Πρόκειται για ένα μνημείο του 17ου αιώνα στο οποίο δεν έχουν γίνει σημαντικές εργασίες μετά τις επεμβάσεις του Αναστάσιου Ορλάνδου τη δεκαετία του ’30, οπότε, όπως καταλαβαίνετε, αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα, κυρίως αναστηλωτικού χαρακτήρα. Υπήρχαν ρωγμές, γινόταν εισροή υδάτων κ.τ.λ. Παράλληλα έγιναν στο κτίριο και εργασίες μορφολογικής αποκατάστασης» λέει στο «Βήμα» η κυρία Αργυρώ Καραμπερίδη, αναπληρώτρια διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών και τμηματάρχης βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων. Κρίθηκε απαραίτητο λοιπόν να πραγματοποιηθούν ενέματα στις τοιχοποιίες, άλλωστε είχαν καταγραφεί πολλές φθορές μετά τον σεισμό του ’81, αλλά και αισθητική αποκατάσταση της αρχικής όψης. Η μελέτη για την αναστήλωση εκπονήθηκε από τους αρχιτέκτονες Παναγιώτη Μπίρνταχα και Νίκη Σαλεμή, την πολιτικό μηχανικό Ελένη Ζαρογιάννη, τον τοπογράφο Βασίλη Μπάκα και τον φωτογράφο Συμεών Γεσαφίδη από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού με προϊστάμενο τον Θεμιστοκλή Βλαχούλη.

Τον Νοέμβριο μάλιστα προβλέπεται η διοργάνωση έκθεσης για τον αυτοκράτορα Αδριανό με φωτογραφίες και αρχαία αντικείμενα, η οποία αναμένεται να διαρκέσει όλο το 2018. Εφέτος εξάλλου συμπληρώνονται 1.900 χρόνια από την άνοδο στον θρόνο του θαυμαστή και ευεργέτη της Αθήνας, ο οποίος ανανέωσε τον αστικό ιστό της Αθήνας και ενθάρρυνε την αναγέννηση των ελληνικών γραμμάτων στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Από αποθήκη μνημείο

Το Φετιχιέ τζαμί, γνωστό και ως τζαμί του Σταροπάζαρου, δεδομένου ότι βρισκόταν μέσα στο παζάρι των σιτηρών στη Ρωμαϊκή Αγορά, οικοδομήθηκε στο β’ μισό του 17ου αιώνα, σύμφωνα με νεότερη χρονολόγηση, ενώ αρχικά είχε συνδεθεί με την επίσκεψη του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή στην Αθήνα το 1458, μετά την οθωμανική κατάκτηση της Αθήνας. «Φετιχιέ» εξάλλου σημαίνει «πορθητής». Είναι χτισμένο σύμφωνα με τον αρχιτεκτονικό τύπο του «quatrefoil», καθώς ο ευρύς κεντρικός τρούλος του στηρίζεται με τη βοήθεια τεσσάρων τεταρτοσφαιρίων σε σταυροειδή διάταξη. Είχε χτιστεί πάνω στα ερείπια τρίκλιτης βασιλικής μεταβυζαντινών χρόνων, όπως έδειξε ανασκαφή του Π. Λαζαρίδη το 1964, και είναι ορατή ακόμη και σήμερα μια μικρή κόγχη, το μιχράμπ, στο κέντρο της ανατολικής του πλευράς, προσανατολισμένο προς τη Μέκκα. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους είχε γνωρίσει πολλές χρήσεις, όπως στρατιωτική φυλακή, ιεροδιδασκαλείο, αλλά και αλευραποθήκη και στρατιωτικό αρτοποιείο από τα τέλη του 19ου αιώνα έως και το 1935. Είχαν μάλιστα προστεθεί κλίβανοι στους τοίχους του, οι οποίοι όμως απομακρύνθηκαν όταν έπαυσε η συγκεκριμένη χρήση. Εκτοτε παρέμενε κλειστό και λειτουργούσε ως αποθήκη της αρχαιολογικής υπηρεσίας, ενώ το 2010 λόγω της προβληματικής κατάστασης και στατικότητάς του το υπουργείο Πολιτισμού είχε διατάξει την εκκένωση του κτιρίου από τις αποθηκευμένες αρχαιότητες, καθώς και την έναρξη της διαδικασίας ανακαίνισης, μια απόφαση που επικυρώθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το 2013.