Η παράξενη ζωή του Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ

H συνάντηση του Αρνό Ραμσέ, γνωστού γάλλου δημοσιογράφου και παλιού αρχισυντάκτη του αθλητικού τμήματος της εφημερίδας «France-Soir», με τον Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2015 στο πολυτελές ρετιρέ των 1.600 τ.μ. του ρώσου επιχειρηματία, στο μέγαρο Βelle Époque στο Μονακό. Ο Ριμπολόβλεφ καθόταν στην πολυθρόνα του σαλονιού του, έχοντας δίπλα του ένα ποτήρι νερό. Ο δημοσιογράφος μπήκε σχεδόν απευθείας στο θέμα. Σκόπευε να ξεκινήσει μια έρευνα για εκείνον προκειμένου να καταγράψει τις σημαντικότερες όψεις του βίου του σε ένα βιβλίο. Ο ρώσος κροίσος –που απεχθάνεται τη λέξη «ολιγάρχης» –τον άκουγε προσεκτικά, ενώ χρέη διερμηνέα εκτελούσε η έμπιστη δικηγόρος του, Τετιάνα Μπερσέντα. Είναι γνωστό ότι οι συνεντεύξεις του Ριμπολόβλεφ σπανίζουν και οι σχέσεις του με τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να χαρακτηριστούν επιεικώς ανύπαρκτες. «Εν πάση περιπτώσει, δεν θεωρώ τον εαυτό μου δημόσιο πρόσωπο. Διαβάζω ελάχιστα από αυτά που μπορεί να γράφονται για εμένα, επειδή δεν με ενδιαφέρουν. Γράφονται πράγματα πολύ σκληρά, αλλά έχω πια συνηθίσει να ζω με αυτά» του απάντησε.

Τελικά ο δημοσιογράφος ολοκλήρωσε το συγγραφικό του εγχείρημα και το βιβλίο «Δημήτρη Ριμπολόβλεφ –Ο ρώσος «Ωνάσης» του Σκορπιού» εκδόθηκε –στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Το μεγαλύτερο μέρος του επικεντρώνεται στα πεπραγμένα του ρώσου επιχειρηματία στην ποδοσφαιρική ομάδα της Μονακό, την προεδρία της οποίας ανέλαβε τον Δεκέμβριο του 2011, καταφέρνοντας από την τελευταία θέση του πρωταθλήματος της δεύτερης κατηγορίας της Γαλλίας που βρισκόταν τότε να την αναδείξει φέτος σε πρωταθλήτρια Γαλλίας.

«Για να ολοκληρώσω αυτό το βιβλίο, χρειάστηκε να συναντήσω περισσότερα από 60 άτομα, από τη Μόσχα μέχρι το Πριγκιπάτο, περνώντας επίσης από την Ελλάδα, την Ελβετία, το Περμ, αλλά και το Μπερεζνίκι, μια πόλη πολύ κοντά στα ορυχεία (σ.σ.: στο παρελθόν ιδιοκτησίας Ριμπολόβλεφ). Παρά τις πολλαπλές εκκλήσεις μου, πολλοί αρνήθηκαν να με συναντήσουν ή να απαντήσουν στις ερωτήσεις μου, ενώ άλλοι δέχτηκαν να μιλήσουν, υπό τον όρο της ανωνυμίας. Παίζει κάποιον ρόλο σε αυτό η δύναμη του Ριμπολόβλεφ; Ας παραδεχτούμε ότι ανάμεσα στο ποδόσφαιρο, το Μονακό, τη Ρωσία και τον κόσμο των δισεκατομμυριούχων υπάρχουν περιοχές συσκότισης ή τουλάχιστον αδιαφάνειας» σημειώνει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας στον πρόλογο της γαλλικής έκδοσης. Την ίδια στιγμή διευκρινίζει: «Ο σεμνός και διακριτικός Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ, 50 ετών από τις 22 Νοεμβρίου του 2016, δεν μου έκλεισε καμιά πόρτα και άφησε τα πράγματα να ακολουθήσουν την πορεία τους, χωρίς να παρεμβάλει εμπόδια αλλά και χωρίς να μου προσφέρει καμιά ιδιαίτερη ενθάρρυνση», αναφέροντας επίσης ότι τελικά συναντήθηκαν κατ’ ιδίαν το καλοκαίρι του 2015 στον Σκορπιό για μία τρίωρη συζήτηση.

«Ημουν 12-13 ετών και βρισκόμουν στο σπίτι κάποιων οικογενειακών φίλων. Επεσα πάνω σ’ αυτό το βιβλίο που αναφερόταν ταυτόχρονα στην κερδοσκοπία, στο ποινικό δίκαιο, στον κόσμο των επιχειρήσεων και στα χρηματοοικονομικά. Ηταν ένα από τα λίγα βιβλία που θα μπορούσε να βρει κάποιος τότε, το οποίο αναφερόταν στους μηχανισμούς της οικονομίας της αγοράς, γιατί, κατά τη σοβιετική εποχή, αγνοούσαμε σχεδόν τα πάντα για τις επιχειρήσεις και τη λειτουργία τους. Αυτό κυριολεκτικά με συνεπήρε και με εντυπωσίασε. Δύο πράγματα μου άρεσαν κυρίως από στο βιβλίο: ότι αναφερόταν στις γυναίκες και στο χρήμα. Εντάξει, για τις γυναίκες δεν είμαι τόσο βέβαιος ότι τα κατάλαβα όλα!».

Το βιβλίο στο οποίο αναφέρεται ο Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ είναι «Ο χρηματιστής» (εκδ. Σύγχρονη Εποχή) του Θίοντορ Ντράιζερ. Σύμφωνα με τον Ραμσέ, ο νεαρός Ντμίτρι το είχε αναγάγει τότε σε προσωπικό του εγχειρίδιο. Μια μικρή λεπτομέρεια, λοιπόν, ενός βίου κινηματογραφικού, γεμάτου ανατροπές, καθώς το αγόρι που σπούδασε αρχικά Ιατρική έκανε στροφή 180 μοιρών και σήμερα, αντί να βρίσκεται στο επαρχιακό νοσοκομείο της γενέτειρας του Περμ, φιγουράρει στη 190ή θέση παγκοσμίως, στην κατάταξη του περιοδικού «Forbes», με την περιουσία να αγγίζει τα 7,3 δισ. δολάρια.

Ο Ριμπολόβλεφ γεννήθηκε στις 22 Νοεμβρίου 1966 στην πόλη Περμ, στην τότε Σοβιετική Ενωση. Οι γονείς του είναι γιατροί. Ο πατέρας του, Γεβγκένι, με μούσι και γυαλιά, μοιάζει να έχει ξεπηδήσει από κάποιο έργο του Τσέχωφ, ενώ η μητέρα του, Ζινάιντα, είναι γνωστή για την εξωστρέφειά της. Ο Ντμίτρι είναι το μοναχοπαίδι τους. Τα παιδικά του χρόνια ήταν ανέφελα, ώσπου στα έντεκα χρόνια του μια βαριά ίωση αποκάλυψε μυοκαρδιοπάθεια, αγνώστου αιτιολογίας, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμα και καρδιακή ανεπάρκεια.

Το πρόβλημα ευτυχώς ξεπεράστηκε και ο έφηβος Ντμίτρι αποφάσισε να ακολουθήσει τα βήματα των γονιών του, σπουδάζοντας Ιατρική στην Κρατική Ακαδημία του Περμ, όπου μάλιστα οι δικοί του δίδασκαν. Ο ίδιος αποδείχθηκε άριστος φοιτητής και πήρε το δίπλωμά του το 1990. «Ηθελα πάντα να επιλέξω μια ειδικότητα σχετική με την καρδιά. Αυτό δεν έχει σχέση με την αρρώστια που πέρασα όταν ήμουν παιδί. Νομίζω ότι από πολύ νωρίς ανέπτυξα ένα ενδιαφέρον για αυτό το όργανο» αναφέρει στο βιβλίο. «Αντί της καρδιοχειρουργικής, που ήταν μια δυνατότητα, επέλεξα να γίνω καρδιολόγος Πρώτων Βοηθειών. Μάλιστα, από το δεύτερο έτος των σπουδών μου δούλευα τη νύχτα σαν βοηθός νοσηλευτής. Περνούσα πολύ χρόνο μελετώντας ιατρικά συγγράμματα. Αγαπούσα τις σπουδές. Αυτή η ζωή μού άρεσε».

Στα έδρανα της Ιατρική Σχολής γνώρισε και τη μετέπειτα σύζυγό του Ελένα, με την οποία σήμερα τους χωρίζει ένα φαντασμαγορικό διαζύγιο. Εντυπωσιακή, με ξανθά μαλλιά και γαλάζια μάτια, τράβηξε αμέσως την προσοχή του. «Την είδα πρώτη φορά στην ουρά όπου περιμέναμε για την εγγραφή μας» θυμάται στο βιβλίο. «Ηταν ακριβώς μπροστά μου (…). Τα έξι χρόνια των σπουδών μας τα περάσαμε μαζί». Η σχέση τους κατέληξε σε γάμο ενώ βρίσκονταν ακόμη στο τρίτο έτος της σχολής. «Ζήσαμε μια πολύ όμορφη ιστορία αγάπης, αντάξια των πιο ωραίων ρωσικών μυθιστορημάτων. Ο ένας δεν μπορούσε να κάνει στιγμή χωρίς τον άλλον» θα δηλώσει η Ελένα σε συνέντευξή της τον Ιανουάριο του 2014. Το πρώτο του παιδί, η Εκατερίνα, ήρθε στη ζωή τον Απρίλιο του 1989, ενώ η μικρή τους κόρη Αννα γεννήθηκε 12 χρόνια αργότερα, το 2001.

Μετά την αποφοίτησή του, ο Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ χρειαζόταν χρήματα για την οικογένειά του. Τότε στράφηκε στη μαγνητοθεραπεία και ίδρυσε μια εταιρεία μαζί με τον πατέρα του. Γρήγορα αντιλήφθηκε ότι δεν μπορούσε να πλουτίσει από το επάγγελμα του γιατρού. Η εποχή ήταν άγρια. Η Σοβιετική Ενωση διαλυόταν και εκείνος αποφάσισε να φύγει στη Μόσχα για σπουδές Οικονομικών. «Καταβρόχθισα κάθε είδους βιβλία και παρακολούθησα πολλά μαθήματα, ειδικά όσα σχετίζονταν με το χρηματιστήριο» αναφέρει. Μετά το τέλος των σπουδών, του απονεμήθηκε από τον υπουργό Οικονομικών ένα πιστοποιητικό συναλλαγών κινητών αξιών, μια επίσημη άδεια δηλαδή, που του επέτρεπε να αναπτύξει κάποια οικονομική δραστηριότητα. Εκείνος γύρισε στο Περμ και ίδρυσε μια χρηματιστηριακή και επενδυτική εταιρεία. Η χώρα άλλαζε και άδραξε την ευκαιρία εκμεταλλευόμενος το μαζικό κίνημα των άναρχων ιδιωτικοποιήσεων: ίδρυσε μικρές εταιρείες και απέκτησε τον έλεγχο αρκετών πρώην κρατικών επιχειρήσεων, εξαγοράζοντας τίτλους ιδιοκτησίας που δίνονταν στους εργάτες. Επικεντρώθηκε τελικά όμως κυρίως σε μία, την Uralkali, μια εταιρεία με ορυχεία στα Ουράλια, που παρήγαγε λιπάσματα με βάση το κάλιο. Γρήγορα κυριάρχησε, αναλαμβάνοντας την προεδρία του διοικητικού συμβουλίου και δουλεύοντας σαν το σκυλί για την ανάπτυξή της.

Η πορεία του, όμως, προς την κορυφή ανακόπηκε όταν τον Μάιο του 1996 κατηγορήθηκε ως ηθικός αυτουργός της δολοφονίας του Γεβγκένι Πανταλεϊμόνοφ, γενικού διευθυντή της Neftekhimik, μιας εταιρείας χημικών του Περμ, της οποίας ο Ριμπολόβλεφ κατείχε το 40%. Ετσι ο επονομαζόμενος βασιλιάς της ποτάσας οδηγήθηκε στη φυλακή, όπου και παρέμεινε για έντεκα ολόκληρους μήνες. Τελικά αθωώθηκε, ενώ η αξιοπιστία του μοναδικού μάρτυρα εναντίον του κατάρρευσε όταν ο βαρόνος της τοπικής μαφίας, Ολεγκ Λομάκιν, ανακάλεσε την αρχική κατάθεσή του, καθώς δύο μπράβοι του παραδέχτηκαν ότι αυτοί ήταν οι δράστες του εγκλήματος, κατ’ εντολή του ίδιου του Λομάκιν.

Η φυλακή, πάντως, ήταν μια μεγάλη δοκιμασία για τον Ριμπολόβλεφ. Ο ψηλός ρώσος με τα ψυχρά μάτια επιβίωσε χάρη στην προσαρμοστικότητά του, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη των συγκρατούμενών του, παρέχοντάς τους ιατρικές υπηρεσίες, ενώ και ο ίδιος αντιμετώπισε, όπως αποκάλυψε, έντονα προβλήματα υγείας στη φυλακή.

Είναι ενδεικτικό ότι σε όλη τη διάρκεια της φυλάκισής του ζήτησε από τους δικούς του να μην τον επισκεφθούν για λόγους ασφαλείας. Στα 30ά του γενέθλια βέβαια (22 Νοεμβρίου 1996) εκείνοι κατάφεραν να μεταδοθεί στο βραδινό πρόγραμμα της τηλεόρασης το τραγούδι «Hotel California», ενώ σε μορφή τρέιλερ, στο κάτω μέρος της οθόνης, του έστειλαν τις ευχές τους: «Σου ευχόμαστε χρόνια πολλά. Και ελπίζουμε ότι θα μπορέσεις σύντομα να είσαι κοντά μας». «Δεν είναι το αγαπημένο μου τραγούδι, αλλά το ευχαριστήθηκα» δηλώνει σήμερα, μιλώντας πρώτη φορά στο βιβλίο για την εμπειρία της φυλακής. «Αυτή παραμένει η πιο μαύρη περίοδος της ζωής μου» σχολιάζει. Το πρώτο πράγμα που έκανε μετά την αποφυλάκισή του; «Γέμισα την μπανιέρα και βυθίστηκα στο ζεστό νερό: είχε περάσει τόσος καιρός που δεν το είχα κάνει! (…) Επειτα, την ώρα που τρώγαμε, ξαφνιάστηκα που είχα στο χέρι μου πιρούνι. Στη φυλακή τρώγαμε μόνο με κουτάλι. Το πιρούνι απαγορευόταν ως υπερβολικά επικίνδυνο».

Πίσω από αυτήν την περίεργη ιστορία λέγεται ότι κρύβονταν ανταγωνιστές του. Ωστόσο, η τύχη δεν στάθηκε με το μέρος του και μερικά χρόνια αργότερα. Ενα ορυχείο της Uralkali κατέρρευσε τον Οκτώβριο του 2006, για ανεξήγητους λόγους, εγκλωβίζοντας 450 εργάτες. Ο Ριμπολόβλεφ, ο οποίος βρισκόταν στην Ελβετία, όπου έχει μετακομίσει για λόγους ασφαλείας, έφτασε επιτόπου την επόμενη ημέρα. Ευτυχώς δεν υπήρξαν θύματα. Η επιχείρηση διάσωσης στέφθηκε με επιτυχία. «Θέλαμε βεβαίως να σώσουμε τα ορυχεία, αλλά πρωτίστως θέλαμε να μην υπάρξουν θύματα. (…). Πραγματικά δεν μπόρεσα να αναπνεύσω παρά μόνο όταν βγήκε και ο τελευταίος εργάτης» αναφέρει. Ομως οι συνέπειες ήταν μεγάλες: οικολογική καταστροφή, ενώ 50 εκατ. τόνοι καλίου χάθηκαν για πάντα, μαζί με εξοπλισμό πολλών εκατομμυρίων.

Ο ίδιος κατάφερε τελικά να ανακάμψει και η Uralkali, σε λιγότερο από έναν χρόνο μετά την κατάρρευση του ορυχείου, εισήχθη στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου. Η αντίστροφη όμως μέτρηση για τη σχέση του Ριμπολόβλεφ με την εταιρεία είχε ξεκινήσει. Και ενώ η πρώτη έρευνα έχει αποδώσει την κατάρρευση σε ατύχημα, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της κυβέρνησης, Ιγκόρ Σέτσιν, διέταξε μια δεύτερη έρευνα που απέδωσε το ατύχημα σε ανθρώπινο λάθος. Το ακριβές πρόστιμο δεν ορίστηκε τελικώς, αλλά οι φήμες έκαναν λόγο τότε για ένα ποσό που θα άγγιζε το 1 δισ. ευρώ. Ηταν φυσικό η τιμή της μετοχής της Uralkali να κατρακυλήσει στο Χρηματιστήριο.

Σύμφωνα με τον Αρνό Ραμσέ, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ήθελε να ανακτήσει τον έλεγχο των φυσικών πόρων της χώρας. Ετσι φαίνεται ότι ο Ριμπολόβλεφ, δεχόμενος πιέσεις, τον Ιούνιο του 2010 παραχώρησε το 53,2% της εταιρείας σε τρεις επιχειρηματίες που είχαν τις ευλογίες του Κρεμλίνου. Δεν βγήκε όμως χαμένος, αφού εισέπραξε 4,7 δισ. ευρώ, πουλώντας όλες τις μετοχές του, σε διάστημα εννέα μηνών.

Ο Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ απέκτησε ελληνικό ενδιαφέρον το 2013, με την αγορά του Σκορπιού, του ιδιωτικού νησιού του Αριστοτέλη Ωνάση, για χάρη της κόρης του Εκατερίνας, με αντίτιμο που λέγεται ότι ανήλθε σε 100 εκατ. ευρώ. Η εκτεταμένη ανακαίνιση, η οποία πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του νησιού, η σχέση του με την τοπική κοινωνία που σε γενικές γραμμές είναι πολύ καλή –άλλωστε πραγματοποίησε δωρεές, όπως για παράδειγμα το σύγχρονο ασθενοφόρο που απέκτησε το νοσοκομείο του νησιού –αλλά και το φαντασμαγορικό πάρτι της κόρης του εκεί το 2014 απασχόλησαν έντονα τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης.

«Μπορώ να πω ότι ερωτευτήκαμε το μέρος. Υπάρχουν εδώ ιδιαίτερες δονήσεις. Η επαφή με τη φύση είναι απόλυτη. Με ευχαριστεί να συναντώ εδώ την οικογένειά μου ή να δέχομαι προσκεκλημένους από διαφορετικούς κόσμους. Στη διάρκεια του καλοκαιριού, ερχόμαστε πολύ συχνά εδώ» αναφέρει στο βιβλίο. Είναι φανερό ότι συνδέεται ιδιαίτερα με το νησί, καθώς ο γάμος της κόρης του Εκατερίνας πραγματοποιήθηκε εκεί τον Οκτώβριο του 2015, ενώ πριν από μερικούς μήνες, σύμφωνα με δημοσιεύματα, ακολούθησε και η βάπτιση του πρώτου της παιδιού, του μικρού Σάσα.

Κάπως έτσι ο Ριμπολόβλεφ μπήκε στην καθημερινότητά μας. Αναζητώντας ίσως συνδέσεις και ψήγματα από τον μύθο του Ωνάση, παρακολουθήσαμε την πολύκροτη δικαστική μάχη με τη σύζυγό του Ελένα, η οποία ύστερα από επτά χρόνια «εχθροπραξιών» έληξε συμβιβαστικά το 2015, με εκείνη να λαμβάνει σύμφωνα με τις φήμες το ποσό των 500 εκατ. ευρώ. Βέβαια υπήρξε και μία άλλη διαμάχη, αυτή με έναν από τους μεγαλύτερους εμπόρους έργων τέχνης στον κόσμο, τον Ελβετό Ιβ Μπουβιέ. Ετσι, επενδύοντας κάτι λιγότερο από 2 δισ. ευρώ στην αγορά πινάκων ζωγραφικής κορυφαίων καλλιτεχνών όπως ο Πικάσο, ο Ελ Γκρέκο, ο Βαν Γκογκ κ.ά., με τη διαμεσολάβηση του Ελβετού, σήμερα ο Ριμπολόβλεφ τον κατηγορεί για απάτη, φουσκωμένους λογαριασμούς και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.

Η πορεία αυτού του ρώσου επιχειρηματία, που σπούδασε αρχικά την ιατρική επιστήμη, είναι, λοιπόν, αναμφισβήτητα ενδιαφέρουσα και ανατρεπτική. «Αν κάποιος μου έλεγε παλαιότερα ότι επρόκειτο να ζήσω μια τέτοια ζωή, μάλλον δεν θα τον πίστευα. Συνεχίζω ακόμα κάθε μέρα να εκπλήσσομαι. Αλλά, κάποιες φορές, αναρωτιέμαι πότε όλο αυτό θα καταλαγιάσει λίγο…» αναφέρει ο ίδιος.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 20 Αυγούστου 2017.