Με τα ποδήλατα μοίρασαν αγάπη στα παιδιά της Αφρικής

Στο Μαλάουι με μολύβι και χαρτί

Ολα ξεκίνησαν πριν από περίπου έναν χρόνο μέσα στο «κεφάλι» της Κάλλι Ρουμελιώτου, «ψυχής» του ταξιδιού. Δασκάλα η ίδια αλλά και ποδηλάτισσα που είχε επισκεφθεί στις δύο ρόδες πολλές γωνιές της Ευρώπης αποφάσισε να οργανώσει ένα ταξίδι με άξονα την προσφορά και πυλώνα την εκπαίδευση.

«Η αρχική μου ιδέα ήθελα να μετουσιωθεί σε πράξη με διττό νόημα: αυτό της προσφοράς αλλά και εκείνο της ένταξης, του να ενταχθούν δηλαδή περισσότερα άτομα στο ταξίδι με έναν κοινό στόχο» μάς λέει η Κάλλι. «Επέλεξα την Αφρική» συνεχίζει «καθώς σε αυτήν την ήπειρο δεκάδες εκατομμύρια παιδιά δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Κοιτώντας τα στατιστικά στοιχεία, στο Μαλάουι πέντε μαθητές μοιράζονται ένα μολύβι και ένα βιβλίο κατά μέσο όρο. Σε κάποιες τάξεις αυτή η αναλογία μπορεί να φθάνει το ένα προς 20, ακόμη και το ένα προς 100!».

Ετσι το Μαλάουι κρίθηκε ως ο κατάλληλος προορισμός: δεν ήταν μόνο οι τεράστιες εκπαιδευτικές ανάγκες όσο και άλλοι πρακτικοί λόγοι, όπως το ότι αυτήν την (χειμωνιάτικη για τη νότια Αφρική) περίοδο οι θερμοκρασίες είναι πολύ καλές για ποδηλασία –κυμαίνονται από 6 ως 10 βαθμούς Κελσίου τη νύχτα και στους 22 την ημέρα (φθάνουν όμως ως και τους 35 βαθμούς σε κάποιες περιοχές). Επιπλέον η χώρα θεωρείται ασφαλής.

Η αρχική ιδέα λοιπόν είχε ήδη βρει τον πρώτο στόχο της (τουλάχιστον στον χάρτη).

Το επόμενο βήμα ήταν η ιδέα να μετατραπεί σε πράξη. Ετσι ξεκίνησε η οργάνωση: «Στήθηκε ένα τεράστιο δίκτυο επικοινωνίας. Στείλαμε εκατοντάδες e-mail σε οργανώσεις, σε πρεσβείες, σε ιδρύματα, ήρθαμε σε επαφή με την οργάνωση Anike Foundation που ιδρύθηκε από Νιγηριανό στις ΗΠΑ και η οποία αποτέλεσε τον κατ’ εξοχήν «κόμβο» για την επαφή μας με ιδρύματα στην Αφρική και τελικώς με σχολεία που είχαν ανάγκη» εξιστορεί η Κάλλι. Και τονίζει πως εξαρχής στόχος ήταν «όχι να φανούμε οι φιλεύσπλαχνοι Δυτικοί που πηγαίνουμε στην Αφρική να σώσουμε τον δύσμοιρο πληθυσμό της αλλά ως μια ομάδα που είχε ως σκοπό της να υποστηρίξει αυτό που ήδη είναι αυτός ο πληθυσμός. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε η γραφική ύλη δεν ταξίδεψε από την Ευρώπη αλλά αγοράστηκε από το Μαλάουι. Δεν θέλαμε να δώσουμε το «δυτικό» μολύβι στο κάθε παιδί αλλά το μολύβι που θα αγόραζε από τη χώρα του και δεν ήταν σε θέση να το αγοράσει λόγω δυσκολιών». Η όλη προσπάθεια ήταν μια κίνηση αλληλεγγύης, συμπληρώνει από την πλευρά του ο Αλέξανδρος Καταρόπουλος. «Μια προσπάθεια καθημερινών ανθρώπων για προσφορά προς καθημερινούς ανθρώπους».

Η «Οδύσσεια» της ετοιμασίας

Τα πρακτικά ζητήματα όμως δεν τελείωναν εδώ –για να πάρει το όνειρο σάρκα και οστά απαιτούνταν χρηματοδότηση. Τα μέλη της ομάδας –συνολικά 60 άτομα ενεπλάκησαν στην προσπάθεια –οργάνωσαν περί τις 25 διαφορετικές δράσεις επί ένα εξάμηνο, από καταδύσεις και παρουσιάσεις βιβλίων ως θεατρικές παραστάσεις και μαθήματα γιόγκα με στόχο να εμπνεύσουν άλλους ανθρώπους, ώστε οι πολλοί να προσφέρουν έστω και από λίγα.

«Είχαμε αρχικό στόχο να μαζέψουμε 6.500 ευρώ και συνολικά συνελέγησαν 10.000 ευρώ. Ετσι καταφέραμε να προσφέρουμε ακόμη περισσότερα από αυτά που είχαμε υπολογίσει»

σημειώνει η Κάλλι. Μάλιστα ακόμη και τα ποδήλατα που «συντρόφευσαν» τα μέλη της ομάδας για εκατοντάδες χιλιόμετρα έμειναν πίσω στην Αφρική καθώς το ποδήλατο αποτελεί τη «γέφυρα» ζωής και επικοινωνίας σε χώρες όπως το Μαλάουι. «Το ποδήλατο στην Αφρική είναι το βασικό μέσο μεταφοράς, το μέσο για πρόσβαση στην εκπαίδευση μεταξύ άλλων. Αν αναλογιστούμε ότι ένα παιδί στο Μαλάουι μπορεί να χρειάζεται να περπατήσει συνολικά 20 χιλιόμετρα την ημέρα για να πάει και να έρθει στο σχολείο και αν σε αυτό προσθέσουμε την πείνα που το κάνει να μην έχει ενέργεια για να διανύσει με τα πόδια όλη αυτήν την απόσταση, καταλαβαίνουμε πόσο μαγικό μέσο είναι ένα ποδήλατο για εκείνο» τονίζει η Κάλλι.

Η σκληρή πραγματικότητα

Και έτσι, μια ιδέα έναν χρόνο πριν, «μετουσιώθηκε» σε στόχο, σε ομάδα, σε χρηματοδότηση και… πέταξε στο Μαλάουι. Εφθασε η ώρα της εκπλήρωσης του ταξιδιού, το «ενώπιος ενωπίω» με την αφρικανική πραγματικότητα, τις δυσκολίες αλλά και τις χαρές της. Οι δυνατές στιγμές, όπως μας εξιστορεί ο Βασίλης, ξεκίνησαν από το πρώτο λεπτό που η ομάδα του Spin the Wheel έφθασε στους δύο τροχούς στο πρώτο σχολείο. «Νιώσαμε ότι το ταξίδι αρχίζει να εκπληρώνεται και βάλαμε όλοι τα κλάματα. Τα παιδιά μάς περίμεναν με κλαδιά, χόρευαν, τραγουδούσαν, παρουσίαζαν θεατρικές παραστάσεις. Αυτά τα παιδιά που περπατούν μέχρι λιποθυμίας για να πάνε σχολείο φρόντιζαν αμέσως να τοποθετήσουν σε προστατευμένο χώρο τα δικά μας ποδήλατα. Και όταν τους δίναμε ένα μολύβι, έναν χάρακα, μια ξύστρα, μια γόμα, το κάθε παιδί με χαμηλωμένα μάτια υποκλινόταν μπροστά μας».

Η σχολική πραγματικότητα που αντίκρισαν οι ταξιδιώτες ήταν σκληρή. Ενας δάσκαλος αναλογεί σε 150 παιδιά –μάλιστα όποιος ολοκληρώσει το οκτατάξιο δημοτικό μπορεί να γίνει δάσκαλος αφού τελειώσει και μια υποτυπώδη διετή σχολή. «Πολλοί δάσκαλοι είναι εθελοντές, χωρίς τα απαιτούμενα προσόντα, και υποστηρίζονται από την κοινότητα. Εχουν όμως τη μεγαλύτερη θέληση και έμπνευση που συναντήσαμε σε αυτό το ταξίδι για να βοηθήσουν τα παιδιά» λέει ο Αλέξανδρος. Συνήθως κάθε σχολείο, που είναι ουσιαστικά μια καλύβα, έχει δύο με τρεις «αίθουσες» ενώ τα υπόλοιπα μαθήματα γίνονται στην ύπαιθρο, κάτω από δένδρα. «Οταν ο καιρός δεν το επιτρέπει μπορεί και για έξι μήνες το σχολείο να μείνει κλειστό» συμπληρώνει ο Αλέξανδρος.

Γενικώς το σχολείο λειτουργεί… καιρού επιτρέποντος αλλά και επιτρεπόντων άλλων παραγόντων όπως η πείνα, η αδυναμία πρόσβασης, η πρόωρη (πολύ πρόωρη) παντρειά –κυρίως των κοριτσιών. «Οσο ανεβαίνουν οι τάξεις του δημοτικού παρατηρείται όλο και μεγαλύτερη τάση αποχώρησης από το σχολείο. Μπορεί η πρώτη δημοτικού ενός σχολείου να είχε 300 παιδιά και η όγδοη ούτε 50. Και συνήθως εγκαταλείπουν το σχολείο τα κορίτσια καθώς μπροστά στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η οικογένεια τα παντρεύει με μέση –παράνομη –ηλικία γάμου τα 15 έτη» αναφέρει η Κάλλι. «Για αυτό και ένα από τα κοινωνικά μηνύματα στις πινακίδες των δρόμων –οι πινακίδες στο Μαλάουι δεν διαφημίζουν προϊόντα αλλά περιέχουν μόνο κοινωνικά μηνύματα –που ήταν πολύ συχνό προέτασσε τη σημασία του να συνεχίζουν τα κορίτσια το σχολείο και να μην παντρεύονται σε μικρή ηλικία» περιγράφει ο Βασίλης.

Ενας άλλος βασικός λόγος εγκατάλειψης του σχολείου είναι ότι η δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν είναι δωρεάν, εξηγεί η Δώρα. «Ετσι πολλοί γονείς δεν βλέπουν μέλλον στο να τελειώσουν τα παιδιά τους το δημοτικό αφού δεν υπάρχουν τα μέσα για να προχωρήσουν πιο πέρα. Για αυτό και τα γυμνάσια είναι ελάχιστα. Σε κάθε δέκα δημοτικά σχολεία αντιστοιχεί ένα γυμνάσιο». Οσο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση την ψάχνεις με το… κιάλι. «Υπάρχουν ελάχιστα πανεπιστήμια στα οποία μπαίνουν ελάχιστα παιδιά και ακόμη πιο ελάχιστα κορίτσια καθώς και άτομα με αναπηρία» υπογραμμίζει η Κάλι.

Εμπειρία ζωής

Η τεράστια «κληρονομιά» εμπειριών που απέκτησαν τα μέλη του Spin the Wheel και οι οποίες θα στιγματίσουν από εδώ και πέρα τον… τροχό της δικής τους ζωής θα χρειαζόταν πολύ περισσότερες σελίδες για να αποτυπωθεί. Το σίγουρο είναι πάντως ότι η κοινή εμπειρία των οκτώ αυτών ανθρώπων στο Μαλάουι τους έδειξε πολλά τόσο για τους ίδιους όσο και για τους άλλους: κατ’ αρχάς είδαν ότι οκτώ διαφορετικοί άνθρωποι που ελάχιστα γνωρίζονταν μεταξύ τους μπορούν να συσπειρωθούν γύρω από έναν κοινό στόχο και να τον φέρουν εις πέρας.

Τους έδειξε όμως επίσης σε ό,τι αφορά την πραγματικότητα που αντίκρισαν ότι είναι βασικό να βρεθεί τρόπος ώστε να κινητοποιηθούν οι ίδιοι οι κάτοικοι της χώρας για να πάρουν κατά το δυνατόν τις ζωές τους στα χέρια τους και να μην εναποθέτουν τις τύχες τους μόνο στην καλοσύνη των ξένων, κάτι που φαίνεται ότι τους έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό συνήθεια. «Πρέπει να μην αφήνονται στη μοίρα τους, πρέπει να εμπνευστούν να δημιουργήσουν για να προχωρήσουν έστω με τα μέσα που έχουν» λέει ο Βασίλης. «Και αυτό είναι και πηγή έμπνευσης για τα επόμενα βήματα του καθενός μας».

Ο Αλέξανδρος καταλήγει με λόγια που μάλλον θα έπρεπε να αποτελέσουν και δική μας πηγή έμπνευσης: «Το ταξίδι αυτό μάς προσέφερε εκείνο που ονομάζω «reality check» για αυτά που εμείς στον δυτικό κόσμο θεωρούμε μεγάλα προβλήματα. Θεωρούμε για παράδειγμα πρόβλημα το ότι μας τελείωσε η μπαταρία στο κινητό ή το ότι χάσαμε το Internet –κάτι τέτοιο μπορεί να μας χαλάσει τη μέρα. Τα πραγματικά προβλήματα των ανθρώπων είναι πολύ πιο σημαντικά. Και αυτό ας μην το ξεχνούμε ούτε τώρα που ζούμε μέσα στη… δυτική μας κρίση». Τροφή για σκέψη και μακάρι και για δράση. Η ομάδα του Spin the Wheel πάντως έδειξε τον (μακρύ) δρόμο..