Τα μνημόνια μετέτρεψαν σε ζούγκλα την αγορά εργασίας

Η «επιστροφή στη σκληρή πραγματικότητα» της διαπραγμάτευσης για τα εργασιακά με τους εκπροσώπους των θεσμών περιμένει την κυβέρνηση τον Σεπτέμβριο.

Το φθινόπωρο προδιαγράφεται δύσκολο καθώς οι δανειστές –και ιδιαιτέρως το ΔΝΤ –αφενός θέτουν στο τραπέζι την υλοποίηση της ειλημμένης υποχρέωσης της κυβέρνησης για αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο, αφετέρου προειδοποιούν ότι δεν θα δεχθούν αλλαγές στο υφιστάμενο καθεστώς των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, ακόμη και μετά τη λήξη του προγράμματος, τον Αύγουστο του 2018.

Η κυβέρνηση από την πλευρά της θα ήθελε να επαναφέρει σε ισχύ ορισμένες διατάξεις των συλλογικών συμβάσεων, έτσι ώστε να εμφανισθεί ότι επαναφέρει το εργατικό δίκαιο στην προ των μνημονίων περίοδο. Αντιθέτως το ΔΝΤ επιμένει στη διατήρηση του σημερινού status και επιδιώκει την απομάκρυνση του ενδεχόμενου επαναφοράς της δυνατότητας του υπουργείου Εργασίας να επεκτείνει σε όλες τις επιχειρήσεις ενός κλάδου ή επαγγέλματος μια συλλογική σύμβαση, όπως η εφαρμογή της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης.

Απαξίωση

Στο μεταξύ η αγορά εργασίας βρίσκεται σε πλήρη απορρύθμιση, με απαξίωση της απασχόλησης, φθηνές θέσεις εργασίας, έκρηξη της ελαστικής απασχόλησης και αμοιβές κάτω από το όριο της φτώχειας. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση πανηγυρίζει για τα στοιχεία που εμφανίζουν μείωση της ανεργίας και για την καταγραφή θετικού ισοζυγίου προσλήψεων – αποχωρήσεων τον πρώτο πεντάμηνο του έτους.

Ωστόσο, οι εκπρόσωποι των εργοδοτικών οργανώσεων (ΣΕΒ) αποδίδουν τη μείωση της ανεργίας –κατά 3,9% τα τελευταία τρία έτη –στη μείωση του ενεργού πληθυσμού και εκτιμούν ότι «η μείωση της ανεργίας θα είναι βασανιστικά αργή».

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το στοιχείο που αναφέρεται στην ποιότητα των θέσεων εργασίας που δημιουργούνται στον ιδιωτικό τομέα. Για πρώτη φορά, κατά τα τελευταία χρόνια, η μερική και η εκ περιτροπής εργασία ξεπερνούν την πλήρη και σταθερή εργασία για μεγάλο χρονικό διάστημα (Ιανουάριος – Μάιος 2017). Σύμφωνα με τα στοιχεία του πενταμήνου, δημιουργήθηκαν 924.321 θέσεις εργασίας, εκ των οποίων 459.888 πλήρους απασχόλησης και 464.433 θέσεις αθροιστικά η μερική (341.104, ποσοστό 36,90%) και η εκ περιτροπής (123.329, ποσοστό 13,35%).

Μελέτη των στοιχείων της πλήρους απασχόλησης δείχνει ότι «πάνω από το 70% των θέσεων πλήρους απασχόλησης που δημιουργήθηκαν αμείβονται λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τον βασικό μισθό (586 ευρώ μεικτά)».

Επειτα από επτά χρόνια εφαρμογής των μνημονίων, έχουν παγιωθεί οι συνθήκες ζούγκλας στην αγορά εργασίας. Στη μελέτη σημειώνεται ότι σε αυτό συνέβαλαν η παρατεταμένη ύφεση, η υψηλή ανεργία και η βίαιη ανατροπή των εργασιακών σχέσεων που βίωσε η ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια.

Στο μεταξύ το υπουργείο Εργασίας σε μια προσπάθεια να ελέγξει την απορρύθμιση της αγοράς εξέδωσε εγκύκλιο με την οποία επισημαίνει ότι η μονομερής απόφαση των εργοδοτών για εφαρμογή της εκ περιτροπής εργασίας επιτρέπεται μόνο υπό την προϋπόθεση του αποδεδειγμένου περιορισμού της δραστηριότητας της επιχείρησης και εφόσον προηγηθεί διαβούλευση με τους εργαζομένους.

Μεταξύ άλλων η εγκύκλιος προβλέπει:

Η εκ περιτροπής εργασία εφαρμόζεται μόνο με πλήρες ημερήσιο ωράριο.

Η συμφωνία εργοδότη – εργαζομένων για παροχή εκ περιτροπής εργασίας πρέπει να κοινοποιείται εντός οκτώ ημερών στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας.

Η μη γνωστοποίηση της συμφωνίας εκ περιτροπής εργασίας κατά την κατάρτιση της σύμβασης εργασίας συνεπάγεται την κατά τεκμήριο ύπαρξη σχέσης εργασίας πλήρους απασχόλησης.

Η μη γνωστοποίηση της συμφωνίας εκ περιτροπής εργασίας κατά τη διάρκεια της σύμβασης εργασίας τεκμαίρεται ότι καλύπτει σχέση εργασίας με τους ίδιους όρους και συμφωνίες που ίσχυαν πριν από την κατάρτισή της.

Είναι ανεπίτρεπτη η εφαρμογή της εκ περιτροπής εργασίας επιλεκτικά σε συγκεκριμένους μόνο εργαζομένους.

Η εφαρμογή εκ περιτροπής εργασίας με μονομερή απόφαση του εργοδότη, η οποία δεν τηρεί τις απαιτούμενες προϋποθέσεις, συνιστά μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας του συνόλου των εργαζομένων που αφορά.

Μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας υπάρχει και όταν η εκ περιτροπής εργασία εφαρμόζεται με τρόπο που συνιστά καταχρηστική άσκηση δικαιώματος εκ μέρους του εργοδότη.

Νομοσχέδιο για αδήλωτη και καθυστερήσεις πληρωμών

Νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας αλλά και την καθυστέρηση πληρωμής των δεδουλευμένων – φαινόμενο που έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας – προτίθεται να φέρει προς ψήφιση στη Βουλή εντός του Σεπτεμβρίου η υπουργός Εργασίας κυρία Εφη Αχτσιόγλου.

Το στοιχείο αυτό έγινε γνωστό κατά τη συζήτηση στη Βουλή της τροπολογίας του ΚΚΕ με την οποία – μεταξύ των άλλων – ζητούσε να θεωρείται μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας η αξιόλογη καθυστέρηση καταβολής των δεδουλευμένων αποδοχών του εργαζομένου από τον εργοδότη, ανεξαρτήτως της αιτίας της καθυστέρησης.

Η υπουργός δεν έκανε δεκτό το μέρος αυτό της τροπολογίας σημειώνοντας ότι η μη καταβολή δεδουλευμένων συνιστά ποινικό αδίκημα (με αναγκαστικό νόμο του 1945) και προς τούτο προβλέπεται και αυτόφωρη διαδικασία.

Πάντως η υπουργός δέχθηκε ότι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την ανάσχεση του φαινομένου και για τον λόγο αυτόν φέρει σχετικό νομοσχέδιο στη Βουλή.

Η εικόνα που παρουσιάζει η αγορά εργασίας είναι άκρως απογοητευτική. Η απλήρωτη εργασία αποτελεί – πλέον – την πεπατημένη πρακτική στην αγορά, με αποτέλεσμα να είναι καθεστώς στην πλειονότητα των επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων 1,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι δουλεύουν απλήρωτοι για διάστημα από έναν έως έξι μήνες.

Το «καθεστώς της καθυστέρησης των πληρωμών» είναι ο κανόνας στην αγορά εργασίας ενώ οι τακτικές αμοιβές θεωρούνται «επιπλέον προσόν» μιας επιχείρησης, το οποίο προβάλλουν οι εργοδότες.

Πέραν τούτου, ορισμένοι «εφευρετικοί εργοδότες» εφευρίσκουν νέους τρόπους να φοροδιαφεύγουν και να εκμεταλλεύονται τους εργαζομένους, πληρώνοντάς τους με κουπόνια και κάρτες!

Μεγάλες εταιρείες αντικαθιστούν παρανόμως μέρος της μισθοδοσίας των εργαζομένων τους με διατακτικές γευμάτων και αγορών στα σουπερμάρκετ. Μάλιστα διατείνονται ότι με τον τρόπο αυτόν στοχεύουν τάχα «στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των εργαζομένων και την ενίσχυση της αποδοτικότητάς τους».

Στην πραγματικότητα υποκαθιστούν μέρος της μισθοδοσίας, κυρίως έκτακτες αποδοχές (νυχτερινά, αργίες, υπερωρίες κ.λπ.) υποχρεώνοντας τους εργαζομένους τους να λαμβάνουν αντί αποδοχών, για την πρόσθετη ή και την κανονική εργασία, τα εκπτωτικά κουπόνια.