Η νέα ευρωπαϊκή πραγματικότητα

Σωτήρης Ντάλης
Η «Δύσκολη» Ευρώπη
Σε Αναζήτηση της Νέας Ευρωπαϊκής Αλληλεγγύης
Εκδόσεις Παπαζήση, 2017, σελ. 161, τιμή 9,54 ευρώ

Το βιβλίο του Σωτήρη Ντάλη «Η «Δύσκολη» Ευρώπη. Σε Αναζήτηση της Νέας Ευρωπαϊκής Αλληλεγγύης» αποτελεί μια εξαιρετικά χρήσιμη, επίκαιρη και διεισδυτική συμβολή στην κατανόηση της ευρωπαϊκής πραγματικότητας όπως έχει διαμορφωθεί ιδιαίτερα μετά τις εκλογικές αναμετρήσεις σε Αυστρία, Ολλανδία, Γαλλία (και βεβαίως πιο πρόσφατα στο Ηνωμένο Βασίλειο).

Πρώτα απ’ όλα, οφείλω να σημειώσω ότι ο Σωτήρης Ντάλης είναι από τους λαμπρότερους νεότερους μελετητές της ευρωπαϊκού φαινομένου και των διεθνών σχέσεων. Πανεπιστημιακός, αναλυτής, αρθρογράφος, εκδότης περιοδικού, «δημόσιος διανοούμενος», συνεισφέρει στη δημόσια συζήτηση με τον ορθό λόγο και τα τεκμηριωμένα επιχειρήματά του.

Το βιβλίο ανοίγει με ένα κεφάλαιο με τίτλο «Η βαθύτερη ευρωπαϊκή ενοποίηση ως απάντηση στις προκλήσεις» όπου διατυπώνονται σκέψεις με την ευκαιρία της 60ής επετείου της Συνθήκης της Ρώμης (1957), για να ακολουθήσει ένα κεφάλαιο για την «Ευρωπαϊκή ενοποίηση ως συγκεκριμένη ουτοπία» με επί μέρους αναλύσεις για τον διεθνή ρόλο της Ενωσης, την κοινή εξωτερική πολιτική και άμυνα αλλά και τις προκλήσεις και προοπτικές που θέτει η εμβάθυνση της ενοποίησης ειδικά για την Ελλάδα. Το βιβλίο κλείνει με μια ανάλυση της σημασίας της εκλογής του Εμανουέλ Μακρόν ως νέου προέδρου της Γαλλίας για την ευρωπαϊκή ενοποίηση.

Η «Δύσκολη Ευρώπη» του Σ. Ντάλη ουσιαστικά προαναγγέλλει την αφύπνιση της Ευρώπης. Η Ευρώπη πράγματι αφυπνίζεται. Αφυπνίζεται από τον λήθαργο στον οποίο είχε περιπέσει τα τελευταία χρόνια και ο οποίος επέτρεψε στις ακραίες εθνολαϊκιστικές, ευρωαπορριπτικές δυνάμεις να καταλάβουν την πολιτική σκηνή και σε κάποιον βαθμό να επιβάλουν την τοξική τους ατζέντα. Και βεβαίως να δημιουργήσουν την υπαρξιακή κρίση για την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) μέχρι του σημείου που να τίθεται το ερώτημα «Θα επιβιώσει η Ευρωπαϊκή Ενωση μέχρι το τέλος του 2017;».

Η ευρωπαϊκή αφύπνιση πιστοποιείται από τα εκλογικά αποτελέσματα σε μια σειρά από χώρες-μέλη της Ενωσης όπως σε Αυστρία, Ολλανδία, Γαλλία, Βρετανία όπου σε όλες αυτές η γενική τάση που αναδείχτηκε ήταν η ήττα του (εθνο)λαϊκισμού και ευρωσκεπτικισμού και η επικράτηση γενικώς φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων ή τάσεων. Η αποτυχία του εθνολαϊκισμού να καταλάβει την εξουσία, μολονότι σε ορισμένες περιπτώσεις έφθασε πολύ κοντά. Αντίθετα, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις πολιτικά κόμματα και δυνάμεις με ευκρινή φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό αναδείχτηκαν ισχυροποιημένα ή και κατέλαβαν την εξουσία.

Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της Γαλλίας. Η ανάδειξη του Μακρόν στην προεδρία της χώρας και η ισχυρή πλειοψηφία που πέτυχε στην Εθνοσυνέλευση σημαίνουν μεταξύ άλλων «νίκη της Ευρώπης, ήττα του ευρωαπορριπτισμού». Η Γαλλία –που μόλις πριν από λίγους μήνες «απειλούσε» την ύπαρξη της ίδιας της Ενωσης με το ενδεχόμενο εκλογής της Μ. Λεπέν και του Εθνικού Μετώπου –έχει σήμερα τον πλέον ίσως συνειδητά φιλοευρωπαίο πρόεδρο της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας. Φιλοευρωπαϊκές επίσης είναι οι δυνάμεις που ήλθαν στην εξουσία και στις άλλες κεντροευρωπαϊκές χώρες. Ενώ τα αποτελέσματα των περιφερειακών εκλογών στην Ιταλία όπου ηττήθηκε το λαϊκιστικό κίνημα των Πέντε Αστέρων του κωμικού Μπ. Γκρίλο προοιωνίζονται επίσης την επικράτηση των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων στις επερχόμενες εκλογές. Ιδιαίτερη σημασία έχουν ακόμη οι πρόσφατες εκλογές στη Βρετανία. Η πρωθυπουργός Τ. Μέι κατέφυγε στις εκλογές ζητώντας ισχυρότερη εντολή για ένα «σκληρό Brexit».

Το εκλογικό σώμα την αποδοκίμασε. Οχι μόνο δεν πήρε την ισχυρή εντολή αλλά έχασε και την κοινοβουλευτική πλειοψηφία! Οι εκλογές αποδείχτηκαν ένα τεράστιο φιάσκο. Το Brexit μια τεράστια «μαύρη τρύπα» που καταπίνει πρωθυπουργούς και προκαλεί αποσάθρωση του πολιτικού συστήματος της χώρας. Αν όχι τίποτε άλλο, η υπόθεση Brexit όπως εξελίσσεται λειτουργεί ως μέγιστο παράδειγμα προς αποφυγήν από οποιαδήποτε άλλη χώρα-μέλος.

Ενα τεκμηριωμένο και καλογραμμένο βιβλίο που αξίζει και πρέπει να διαβαστεί.