Η Συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας ήταν ρεαλιστικά η μόνη λύση που μπορούσε να ελέγξει τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, εκτιμά ο Χρήστος Στυλιανίδης. Ο κύπριος επίτροπος, αρμόδιος για την ανθρωπιστική βοήθεια, βρέθηκε τις τελευταίες ημέρες στην Αθήνα για να παρουσιάσει το νέο πρόγραμμα ESTIA με σκοπό την παροχή καταλυμάτων στους πρόσφυγες αλλά και τη χορήγηση χρεωστικών καρτών για τις καθημερινές τους ανάγκες. Στη συνέντευξη που παραχώρησε προς «Το Βήμα» ο κ. Στυλιανίδης εκτιμά ότι η ΕΕ παραμένει μια «ανθρωπιστική υπερδύναμη» ενώ προειδοποιεί για την τεράστια πρόκληση μιας δεύτερης προσφυγικής κρίσης από την Αφρική προς την ΕΕ. Σε ό,τι δε αφορά τη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης είναι κατηγορηματικός. «Η Ευρώπη μάς αφορά όλους» υπογραμμίζει.


Τι ακριβώς είναι το πρόγραμμα cash and rental που πλέον θα εφαρμοσθεί και στην Ελλάδα;

«Από την αρχή της προσφυγικής κρίσης, πρώτη μας προτεραιότητα ήταν η αποτελεσματική αντιμετώπιση των μεγάλων αναγκών των προσφύγων που φιλοξενούνται στην Ελλάδα. Το πρόγραμμα ESTIA (Εmergency Support To Integration and Accommodation) εξυπηρετεί αυτόν τον σκοπό.

Είναι ένα καινοτόμο πρόγραμμα που εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και επιτρέπει στους πρόσφυγες να έχουν μια πιο ομαλή και «ανθρώπινη» καθημερινότητα. Ταυτοχρόνως, επωφελούνται εμμέσως και οι κοινότητες που φιλοξενούν τους πρόσφυγες. Για την υλοποίηση του ESTIA θα διατίθεται ένα ποσό 151 εκατομμυρίων ευρώ σε ετήσια βάση.

Ο πρώτος πυλώνας του προγράμματος αφορά στην παροχή στέγης στους πρόσφυγες: τη μεταφορά τους από τους καταυλισμούς σε ενοικιαζόμενα καταλύματα σε πόλεις, κατά κύριο λόγο στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα νησιά. Οι ιδιοκτήτες των καταλυμάτων θα λαμβάνουν ένα σταθερό ενοίκιο. Πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι πολλοί δήμοι έχουν εκφράσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να συμμετάσχουν.

Ο δεύτερος πυλώνας είναι η παροχή στους πρόσφυγες προπληρωμένων χρεωστικών καρτών (cash & voucher scheme). Με αυτές, οι πρόσφυγες θα μπορούν να ικανοποιήσουν τις βασικές τους ανάγκες, όπως τρόφιμα, φάρμακα και μέσα μαζικής μεταφοράς, με αξιοπρέπεια. Βασικός στόχος αυτών των προγραμμάτων είναι η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας να προσφέρεται με τρόπο που να κατοχυρώνει την αξιοπρέπεια του πρόσφυγα.

Παράλληλα, τα χρήματα αυτάδιοχετεύονται στην τοπική οικονομία, επωφελούνται οι πάροχοι υπηρεσιών και οι μικροεπιχειρήσεις. Για την υλοποίηση του προγράμματος συνεργαζόμαστε με την Υπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR)».



Το πρόγραμμα έχει εφαρμοσθεί και σε άλλες χώρες, όπως η Τουρκία. Ποια ήταν τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία του;
«Οι παγκόσμιες ανθρωπιστικές προκλήσεις και οι ανάγκες είναι τεράστιες. Παρ’ όλα τα οικονομικά της προβλήματα, η EE παραμένει ο μεγαλύτερος χορηγός ανθρωπιστικής βοήθειας στον κόσμο. Ο κάθε πολίτης της ΕΕ πρέπει να νιώθει υπερήφανος για αυτό, επειδή συμμετέχοντας με 2 ευρώ ετησίως καταξιώνει στην πράξη την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη σε παγκόσμια κλίμακα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η χώρα που φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων είναι η Τουρκία. Γι’ αυτό η EE οδηγήθηκε στη μεγάλη απόφαση να προχωρήσει στη Συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας. Υπό το φως αυτών των σκληρών πραγματικοτήτων οφείλαμε να προσαρμοσθούμε. Εκσυγχρονίσαμε τους τρόπους διάθεσης της ανθρωπιστικής βοήθειας.

Καταλήξαμε στα προγράμματα «cash and vouchers» που περιλαμβάνουν ακόμα και εκπαίδευση. Στην Τουρκία εφαρμόσαμε τα αντίστοιχα προγράμματα. Σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και την Τουρκική Ερυθρά Ημισέληνο υλοποιούμε με επιτυχία το πρόγραμμαEmergency Social Safety Net, το μεγαλύτερο πρόγραμμα ευρωπαϊκής ανθρωπιστικής βοήθειας με προϋπολογισμό σχεδόν 350 εκατ. ευρώ. Αυτά τα προγράμματα έχουν τέσσερα βασικά πλεονεκτήματα.

Πρώτον, επιτρέπουν στους πρόσφυγες να ζουν με αξιοπρέπεια. Δεύτερον, είναι πιο αποτελεσματικά και το κόστος τους είναι περιορισμένο. Τρίτον, ενισχύουν τις οικονομίες των τοπικών κοινωνιών. Τέταρτον, συμβάλλουν καθοριστικά στην ενσωμάτωση και τη συνύπαρξη των προσφύγων με τις κοινότητες που τους φιλοξενούν».

Πώς εκτιμάτε την πορεία της εφαρμογής της Συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας;
«Η Συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας συνιστά κεντρικό άξονα της ευρωπαϊκής στρατηγικής αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης. Μέσα από αυτόν τον φακό πρέπει να τη δούμε και να την αξιολογήσουμε: με ρεαλισμό και στη βάση της σκληρής πραγματικότητας. Είναι κατανοητές οι επιφυλάξεις, ακόμα και η κριτική που έχει διατυπωθεί για πτυχές της συμφωνίας.

Ωστόσο, όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η συνεργασία με την Τουρκία είναι κλειδί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Μια απλή σύγκριση των αριθμών των ροών προς τα ελληνικά νησιά πριν και μετά τη συμφωνία αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Σήμερα, κατά μέσο όρο, υπάρχουν 70-80 αφίξεις ανά ημέρα. Πριν από τη συμφωνία υπήρξαν ημέρες με αφίξεις 10.000 ατόμων.

To ερώτημα που τίθεται είναι: υπάρχει εναλλακτική επιλογή; Κατά την άποψή μου όχι. Προτεραιότητά μας είναι η προστασία των προσφύγων που εγκαταλείπουν τη γη τους. Ανεξάρτητα από τις όποιες πολιτικές καταστάσεις, παρέχουμε ανθρωπιστική βοήθεια με βάση τις τέσσερις ανθρωπιστικές αρχές: ανθρωπισμό, ουδετερότητα, αμεροληψία, ανεξαρτησία.

Θέλουμε να βοηθήσουμε τις κοινωνίες που υποδέχονται τους πρόσφυγες να απορροφήσουν την πίεση, μειώνοντας τις ροές, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες».



Η Τουρκία φιλοξενεί πάνω από 2,5 εκατομμύρια πρόσφυγες, ενώ πολύ μεγάλος αριθμός εξακολουθεί να βρίσκεται στην Ιορδανία και στον Λίβανο. Ανησυχείτε για νέο κύμα μεταναστών και προσφύγων από την περιοχή λόγω των στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον του ISIS σε Ιράκ και Συρία;
«Πέραν της Τουρκίας, η ΕΕ στέκεται δίπλα και στις άλλεςγειτονικές στη Συρία χώρες, όπως η Ιορδανία και ο Λίβανος. Από την αρχή της συριακής κρίσης, η ΕΕ έχει διαθέσει συνολικά σχεδόν 10 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση των μεγάλων αναγκών εκτός και εντός Συρίας. Ιδρύθηκε για αυτόν τον σκοπό, πέραν των ανθρωπιστικών αναγκών, το ταμείο Madad, που καλύπτει αναπτυξιακές ανάγκες και επενδυτικά προγράμματα.

Στο Ιράκ, καθοριστικής σημασίας είναι η διαχείριση της επόμενης ημέρας μετά την απελευθέρωση της Μοσούλης. Βρεθήκαμε από την πρώτη στιγμή εκεί για να αποτρέψουμε την εξέλιξη μιας ανθρωπιστικής κρίσης σε ανθρωπιστική τραγωδία.

Επισκέφθηκα το Ιράκ και την περιοχή γύρω από τη Μοσούλη πέντε φορές. Σε στενή συνεργασία με τους εταίρους μας, τις τοπικές αρχές και την ιρακινή κυβέρνηση διαμορφώσαμε σχέδιο δράσης έτσι ώστε να δοθεί άμεση βοήθεια και καταλύματα σε όσους έφευγαν για να γλιτώσουν από την εγκληματική δράση του ISIS. Θέλω όμως να τονίσω το εξής:

Για να μπορέσει η εθνική συμφιλίωση και ειρήνη να γίνει πραγματικότητα στο Ιράκ, ο ISIS πρέπει να ηττηθεί όχι μόνο στο στρατιωτικό αλλά και στο ιδεολογικό πεδίο».

Το επόμενο μέτωπο για την ΕΕ σε ό,τι αφορά στο Προσφυγικό είναι η Αφρική. Πώς προσπαθείτε να βοηθήσετε τις χώρες αυτές ώστε να μην ξεφύγουν εκτός ελέγχου τα ήδη αυξημένα μεταναστευτικά ρεύματα;
«Η κατάσταση στην Αφρική είναι η μεγάλη πρόκληση της ανθρωπότητας στο μέλλον. Χρειάζεται παγκόσμια παρέμβαση, όχι μόνο ευρωπαϊκή. Εχω επισκεφθεί επανειλημμένως πολλές χώρες της Αφρικής, από το Νότιο Σουδάν και το Μάλι ως τη Νιγηρία και το Μαλάουι.

Ο ΟΗΕ προβλέπει ότι μέχρι το 2050 ο πληθυσμός της Αφρικής θα φθάσει τα 2,4 δισεκατομμύρια. Πρέπει να διαμορφώσουμε συλλογικά στρατηγικές ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας με βασικό στόχο να δημιουργηθούν οι συνθήκες ώστε οι κάτοικοι να έχουν ευκαιρίες και προοπτικές στον τόπο τους: εκπαίδευση, εργασία, ασφάλεια, κοινωνική ειρήνη.

Ετσι, θα μπορούσαμε να αποτρέψουμε μια δεύτερη προσφυγική κρίση. Δημιουργήσαμε συγκεκριμένα εργαλεία και ταμεία, καθώς και προγράμματα Περιφερειακής Ανάπτυξης και Συνεργασίας. Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Επενδύσεων για την Αφρική και τις γειτονικές χώρες της Ευρώπης χρηματοδοτείται από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό με 3,35 δισ. ευρώ. Επίσης, πριν από έναν χρόνο, θέσαμε σε εφαρμογή το Partnership Framework on Migration, σε συνεργασία με πέντε χώρες της Αφρικής. Η διαχείριση της μετανάστευσης απαιτεί συλλογική δράση και ολιστική προσέγγιση».



Το τελευταίο διάστημα υπήρξαν συγκεκριμένες καταγγελίες για τη δράση ορισμένων ΜΚΟ στην Ελλάδα. Θα ήθελα να σας ρωτήσω μήπως το σημερινό μοντέλο συνεργασίας σας με τις οργανώσεις αυτές πρέπει να αλλάξει…
«Εχουμε σταθερή και μακρόχρονη συνεργασία με τις υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών, διεθνείς οργανισμούς και μεγάλες διεθνείς ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και σε όλον τον κόσμο. Πρέπει να πω ότι κάνουν εξαιρετική δουλειά. Η συνεργασία μας βασίζεται σε ένα πλαίσιο διαφάνειας και λογοδοσίας. Στην Ελλάδα γνωρίζω ότι εργάζονται με προσήλωση, συνεργάζονται στενά με τις ελληνικές αρχές σε εθνικό και τοπικό επίπεδο για την υλοποίηση των προγραμμάτων που χρηματοδοτούμε.

Σε σχέση με τις καταγγελίες στις οποίες αναφέρεστε θέλω να είμαι απολύτως σαφής και κατηγορηματικός: Δείχνουμε «μηδενική ανοχή» σε περίπτωση κακοδιαχείρισης ή κατάχρησης κονδυλίων ή συμπεριφοράς που παραβιάζει τις αρχές μας.

Για αυτόν τον λόγο οι υπηρεσίες της Επιτροπής, ειδικά αυτές που διαχειρίζονται την ανθρωπιστική βοήθεια, έχουν πάρα πολύ αυστηρούς μηχανισμούς παρακολούθησης.

Οι κανόνες εποπτείας που διέπουν τη χρηματοδότηση όλων των ανθρωπιστικών μας εταίρων από τις υπηρεσίες της EE, διότι εδώ μιλάμε για τα χρήματα του ευρωπαίου πολίτη, είναι κατά γενική ομολογία οι αυστηρότεροι από κάθε άλλον διεθνή χορηγό βοήθειας προς την Ελλάδα».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ