Και τώρα, ανθρωπάκο;
Μετάφραση Ιωάννα Αβραμίδου. Εισαγωγή Κώστας Κουτσουρέλης.
Επίμετρο Herbert Schwenk.Εκδόσεις Gutenberg/Orbis Litere, 2017,σελ. 636, τιμή 23 ευρώ
Βρισκόμαστε στα 1930, δύο χρόνια πριν από την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Η τεράστια οικονομική κρίση στη Γερμανία, συνοδευόμενη από την υψηλή ανεργία και τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, έχει προλεταριοποιήσει μεγάλο τμήμα της μεσαίας τάξης της χώρας. Οι άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους για το τίποτε και η νέα δουλειά που βρίσκουν είναι χειρότερη από την προηγούμενη. Οι μικροαστοί μένουν σε όλο και χειρότερα σπίτια και η εξαθλίωσή τους συνοδεύεται από την αβεβαιότητα για το μέλλον. Στη δουλειά τους όμως έχουν να αντιμετωπίσουν και άλλα προβλήματα: την καταπίεση και την αναλγησία των προϊσταμένων τους που συνοδεύεται και από την έλλειψη στοιχειώδους αλληλεγγύης εκ μέρους των συναδέλφων τους. Επόμενο είναι να αλληλοϋπονομεύονται προκειμένου να επιβιώσουν. Αυτό επιπλέον έχει ως συνέπεια να αισθάνονται πνευματικά και συνειδησιακά ανέστιοι αδυνατώντας να αντιμετωπίσουν την καταπίεση, τη βαρβαρότητα και τη σκληρότητα της καθημερινής ζωής.
Οι προϊστάμενοι του Πίνεμπεργκ είναι ανάλγητοι αλλά και οι συνάδελφοί του δεν είναι καλύτεροι. Ο «ανθρωπάκος» Πίνεμπεργκ δεν έχει ούτε τον χαρακτήρα ούτε τα μέσα για να τους αντιμετωπίσει. Ομως υπάρχει ένα πρόσωπο στη ζωή του με πολύ πιο ισχυρό χαρακτήρα από τον δικό του: το «Μανάρι», η γυναίκα του, η οποία όταν ο ίδιος χάνει για μία ακόμη φορά τη δουλειά του και μένει άνεργος, αναλαμβάνει τα έξοδα της οικογένειας μαντάροντας κάλτσες. Και τον αγαπά! Χωρίς να απαιτεί, χωρίς να τον κρίνει. Και είναι χαρακτηριστικά τα λόγια που του λέει στο τέλος, όταν εκείνος είναι βυθισμένος στη μαύρη απελπισία: «Εμένα μπορείς να με κοιτάς όμως! Πάντα! Πάντα! Είσαι μαζί μου, έχουμε ο ένας τον άλλον. Είμαστε δύο!» Και με αυτά τα λόγια που βάζει στο στόμα της ηρωίδας του ο Φάλαντα μας λέει το απλό αλλά καταλυτικό ταυτοχρόνως: πως ο έρωτας είναι η πιο σημαντική κατάφαση στη ζωή.
«Ναι, είναι ένας υπαλληλάκος που του ‘δωσαν να καταλάβει από πολύ νωρίς ότι δεν είναι τίποτε ξεχωριστό, παρά κάτι σαν ζωάκι, που του επιτρέπουν να ζήσει ή να ψοφήσει». Αλλά η ζωή του μπορεί να έχει ακόμη κάποιο νόημα εξαιτίας της γυναίκας του. Γιατί «Από την άλλη», όπως γράφει ο Φάλαντα αμέσως παρακάτω, «ακόμα και στην πιο βαθιά του αγάπη για το Μανάρι, υπάρχει κάτι το προσωρινό, το φευγαλέο. Μαζί της όμως είναι ένας άνθρωπος ολόκληρος, που ξέρει ότι εκείνη είναι το μόνο πράγμα στη ζωή του που έχει νόημα και αξία».
Ο Φάλαντα άρχισε να γράφει το Και τώρα, ανθρωπάκο; στις 19 Οκτωβρίου 1931 και το αποπεράτωσε στις 19 Φεβρουαρίου 1932 – με μπαλζακική ταχύτητα, θα έλεγε κανείς. Το βιβλίο σημείωσε παγκόσμια επιτυχία, μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο και απάλλαξε τον συγγραφέα από τα χρέη του. Ο αυτοκαταστροφικός Φάλαντα όμως «παραδόθηκε και πάλι στα παλιά του πάθη», όπως γράφει στο επίμετρο για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα ο Χέρμπερτ Σβενκ: στις σπατάλες, στο ποτό και στα ναρκωτικά.
Οκτώ και πλέον δεκαετίες μετά την έκδοση του Και τώρα, ανθρωπάκο; (το 2014), βρέθηκε το χειρόγραφο του Φάλαντα, για να διαπιστωθεί ότι ο εκδότης είχε περικόψει 100 σελίδες, δηλαδή το ένα τέταρτο περίπου του βιβλίου. Είχαν αφαιρεθεί σκηνές που περιγράφουν τα καταγώγια και τη νυχτερινή ζωή του Βερολίνου, άλλες από τη δραστηριότητα μιας ένωσης γυμνιστών και αναφορές «σεξουαλικού ενδιαφέροντος». Ηταν πολύ δύσκολες εποχές, αφού λίγους μήνες μετά την έκδοση του μυθιστορήματος ανέλαβαν την εξουσία οι εθνικοσοσιαλιστές.
Το βιβλίο επανεκδόθηκε στην ολοκληρωμένη του μορφή τον Ιούνιο του 2016 στη Γερμανία. Οι Γερμανοί έχουν την πλήρη εικόνα ενός από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του Μεσοπολέμου, όπως τώρα κι εμείς, αφού η ελληνική μετάφραση της Ιωάννας Αβραμίδου, που έκανε εξαιρετική δουλειά, βασίστηκε στην πλήρη έκδοση. Η φροντισμένη ελληνική έκδοση συνοδεύεται από μια διεισδυτική εισαγωγή του Κώστα Κουτσουρέλη και ένα διαφωτιστικό επίμετρο του Χέρμπερτ Σβενκ.
Με «μπαλζακική» ταχύτητα
Ο Φάλαντα άρχισε να γράφει το Και τώρα, ανθρωπάκο; στις 19 Οκτωβρίου 1931 και το αποπεράτωσε στις 19 Φεβρουαρίου 1932 – με μπαλζακική ταχύτητα, θα έλεγε κανείς. Το βιβλίο σημείωσε παγκόσμια επιτυχία, μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο και απάλλαξε τον συγγραφέα από τα χρέη του. Ο αυτοκαταστροφικός Φάλαντα όμως «παραδόθηκε και πάλι στα παλιά του πάθη», όπως γράφει στο επίμετρο για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα ο Χέρμπερτ Σβενκ: στις σπατάλες, στο ποτό και στα ναρκωτικά.
Οκτώ και πλέον δεκαετίες μετά την έκδοση του Και τώρα, ανθρωπάκο; (το 2014), βρέθηκε το χειρόγραφο του Φάλαντα, για να διαπιστωθεί ότι ο εκδότης είχε περικόψει 100 σελίδες, δηλαδή το ένα τέταρτο περίπου του βιβλίου. Είχαν αφαιρεθεί σκηνές που περιγράφουν τα καταγώγια και τη νυχτερινή ζωή του Βερολίνου, άλλες από τη δραστηριότητα μιας ένωσης γυμνιστών και αναφορές «σεξουαλικού ενδιαφέροντος». Ηταν πολύ δύσκολες εποχές, αφού λίγους μήνες μετά την έκδοση του μυθιστορήματος ανέλαβαν την εξουσία οι εθνικοσοσιαλιστές.
Το βιβλίο επανεκδόθηκε στην ολοκληρωμένη του μορφή τον Ιούνιο του 2016 στη Γερμανία. Οι Γερμανοί έχουν την πλήρη εικόνα ενός από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του Μεσοπολέμου, όπως τώρα κι εμείς, αφού η ελληνική μετάφραση της Ιωάννας Αβραμίδου, που έκανε εξαιρετική δουλειά, βασίστηκε στην πλήρη έκδοση. Η φροντισμένη ελληνική έκδοση συνοδεύεται από μια διεισδυτική εισαγωγή του Κώστα Κουτσουρέλη και ένα διαφωτιστικό επίμετρο του Χέρμπερτ Σβενκ.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ