Τράγοι, σκιές, χαμαιλέοντες, κροκόδειλοι

Ιερώνυμος Λύκαρης
Ακου πτώμα, να μαθαίνεις
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2017, σελ. 316, τιμή 12,72 ευρώ

Ο Ιερώνυμος Λύκαρης (ψευδώνυμο), ο οποίος γεννήθηκε στην Αθήνα μάλλον στα τέλη της δεκαετίας του ’40 ή στις αρχές του ’50 , είναι από τους σημαντικότερους έλληνες συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας. Εκανε την εμφάνισή του το 2008 στη συλλογή διηγημάτων Ελληνικά εγκλήματα (Καστανιώτης) ενώ το 2011 εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα, Το ρομάντζο των καθαρμάτων, μια μαύρη κωμωδία για το οργανωμένο έγκλημα.

Γράφει διηγήματα και μυθιστορήματα με κοινωνικό υπόβαθρο, τα οποία ανήκουν στο είδος που έχει αποκληθεί «μεσογειακή αστυνομική λογοτεχνία». Ωστόσο, η γραφή του και ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσει τις πολιτικές και ιδεολογικές απόψεις του κάνουν τα κείμενά του κάπως δυσπρόσιτα στο ευρύ κοινό καθώς θυμίζουν δοκίμιο (στο παρόν βιβλίο υπάρχουν πολλές δοκιμιακές σελίδες, ανάμεσά τους και ένα παραλλαγμένο κείμενο του Μαρξ για το έγκλημα).

Το καινούργιο του μυθιστόρημα, το Ακου πτώμα, να μαθαίνεις, δεν είναι διαφορετικό από τα προηγούμενα: είναι πολιτικο-κοινωνικό με τις γνωστές ιδιομορφίες. Επειδή δεν υπάρχει σε αυτό καμιά νύξη για τα μνημόνια και την κρίση που βιώνουν οι Ελληνες, εικάζουμε πως ίσως έχει γραφτεί πριν από την έλευση του ΔΝΤ στη χώρα μας –αν και κάπου εμφανίζεται ως σύμβουλος του πρωθυπουργού κάποιος κ. Καρανίκας.

Οπως και στο Ρομάντζο των καθαρμάτων, έτσι και εδώ υπάρχουν αστυνομικοί, δημοσιογράφοι, κακοποιοί, μα και μοιραίες γυναίκες. Υπάρχουν όμως και δικαστές που παίζουν βασικό ρόλο, αφού ο συγγραφέας θέλει να τονίσει την ευθύνη της Δικαιοσύνης στην εξιχνίαση, στην τιμωρία αλλά και στη συγκάλυψη των σοβαρών εγκλημάτων που διαπράττονται στην Ελλάδα.

Κεντρικός ήρωας και αφηγητής του μυθιστορήματος είναι ένας εισαγγελέας χωρίς όνομα, γιος ανώτατου δικαστή, ο Κόκκινος Τράγος, όπως ονομάζει ο ίδιος τον εαυτό του (από τον τίτλο μυθιστορήματος του μαρξιστή Κώστα Παρορίτη). Tο Τράγος παραπέμπει στο «αποδιοπομπαίος», αφού ο εισαγγελέας βρίσκεται στο στόχαστρο κυβερνητικών και αστυνομικών κύκλων και πιο παλιά ορισμένων κακοποιών.

Από την αρχή πληροφορούμαστε πως το κύριο θέμα της ιστορίας είναι μια εγκληματική οργάνωση, η «Αδελφότητα του Βορρά» με δράση στην Ελλάδα, τμήμα ενός δικτύου διεθνικών εγκληματικών οργανώσεων με έδρα τα Βαλκάνια, τη Σερβία και τη Βουλγαρία. Ο ήρωας συκοφαντείται από υψηλόβαθμους αστυνομικούς με δημοσιεύματα στην ακροδεξιά εφημερίδα Μακεδονικό Φως, περνάει από Πειθαρχικό Συμβούλιο και αποσπάται στη Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων της Αστυνομίας, ενώ προσπαθεί να διαχειριστεί την κατάθλιψη που του δημιούργησε η δίωξή του. Ξαφνικά, ο υποδιοικητής της υπηρεσίας ταξίαρχος Βάθρακας ή Σκιά (στην Κατοχή, ο πατέρας του ήταν στα Τάγματα Ασφαλείας και η μητέρα του ανήκε σε κομμουνιστική οικογένεια), του δίνει έναν κίτρινο φάκελο με στοιχεία για την ανάμειξη ενός σημαίνοντος προσώπου σε υποθέσεις διαφθοράς.

Σύντομα, ο Βάθρακας βρίσκεται δολοφονημένος στο γραφείο του, ενώ η ωραία σύζυγός του, η Χήρα Αλεπού (τα παραπάνω παρατσούκλια, καθώς και τα Κελαρυστή Φωνή, Κροκόδειλος, Σημαδεμένος, Μπουλντόγκ και άλλα είναι υπερβολικά πολλά και ίσως μπερδέψουν τον αναγνώστη), προσεγγίζει τον ήρωα με άγνωστες προθέσεις, ίσως ερωτικές. Την ίδια στιγμή, γι’ αυτόν ενδιαφέρεται και ο διοικητής της υπηρεσίας αντιστράτηγος Χαρομήτρος ή Μινώταυρος, ένας παιδικός του φίλος, ο Χαμαιλέοντας, υπουργός της κυβέρνησης, ο φίλος του Μανούσος, καντηλανάφτης το επάγγελμα, και ένας δημοσιογράφος, ο Αργοναύτης. Αστυνομικοί εναντίον αστυνομικών, λοιπόν.

Ο Ιερώνυμος Λύκαρης έχει γράψει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα χωρίς πολλή δράση, με αληθοφανή ρεπορτάζ και αναφορές στο παρελθόν.

Ο συγγραφέας που ίσως ήταν στέλεχος του ΚΚΕ, πιθανώς σπούδασε στη Σοβιετική Ενωση, ή τουλάχιστον την επισκέφθηκε επισήμως και όχι ως τουρίστας -, έχει μια εμμονή με τη συγκεκριμένη χώρα. Ο προσεκτικός αναγνώστης μπορεί να διακρίνει στα γραπτά του την πικρία και ενίοτε την οργή του για όσα έγιναν εκεί (κυρίως στο μυθιστόρημα Μαύρα Κουφέτα), για την κατάρρευσή της, για όσα ακολούθησαν από την εποχή του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ μέχρι σήμερα.

Επίσης τον θλίβει το φαινόμενο των μηδισάντων, δηλαδή των παλαιών μαρξιστών που εγκατέλειψαν τις ιδέες τους και ενσωματώθηκαν στο σύστημα. Πάντως ο εισαγγελέας, ο συμπαθητικός και ρομαντικός ήρωάς του, που παίζει τον ρόλο του Δον Κιχώτη διακινδυνεύοντας τη ζωή του, στο τέλος δικαιώνεται και μάλιστα ανταμείβεται –κερδίζει μια θερμή γυναικεία αγκαλιά.