Οι εσώτερες εντυπώσεις του ταξιδιώτη

Νίκη Τρουλλινού
Με θέα στο Λεβάντε
Εκδόσεις Κέδρος, σελ 182, τιμή 11 ευρώ

Τα πρόσωπα στην πεζογραφία της Νίκης Τρουλλινού αποτελούν απότοκα της εποχής και της κοινωνίας τους, με τα όνειρα και τις προσδοκίες τους να διαφεύγουν συνεχώς από την οθόνη και με τα μείζονα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα να διαμελίζουν τις προσδοκίες τους. Θάνατοι, χωρισμοί, ανοίκειοι συμβιβασμοί, άνθρωποι μοναχικοί και απότακτοι, τεμαχισμένες μνήμες που αναζητούν κάτι από το παρελθόν για να δικαιωθεί το άδειο παρόν, αλλά και πρόσφυγες ή μετανάστες που αγωνίζονται να εξασφαλίσουν έστω και ένα πολύ μικρό πλεονέκτημα για τη δύσκολη ζωή τους.

Ο κόσμος της Τρουλλινού κατακλύζεται κάποτε από τα συναισθήματά του (μολονότι από την έκφρασή της δεν λείπει ένας κοφτός και ειρωνικός τόνος) αλλά τον σώζουν οι περιεκτικές, δίκην μινιατούρας τοιχογραφίες της Ελλάδας στα χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής, της μετεμφυλιακής περιόδου, της δικτατορίας και της Μεταπολίτευσης (χρόνια μεγάλων υποσχέσεων μα και τεράστιας κάμψης), καθώς και τα ισορροπημένα πήγαινε-έλα στον χώρο και στον χρόνο που διατρέχουν τα κείμενά της χωρίς να διασπούν την ενότητά τους.

Ξεχωριστό ρόλο παίζει η σκιαγράφηση των χαρακτήρων η οποία γίνεται προσεκτικά και εις βάθος, αποκαλύπτοντας, πέρα από το κοινωνικό τους πλαίσιο, και τον υπαρξιακό τους πυρήνα.

Με αυτόν τον εξοπλισμό θα περάσει η συγγραφέας και στην ταξιδιωτική λογοτεχνία με μια συλλογή διηγημάτων (η ίδια τα ονομάζει αφηγήματα) που κινούνται στο τόξο του Λεβάντε: Δαμασκός και Ανατολία, Ιερουσαλήμ και Τελ Αβίβ, Λευκωσία και Αμμόχωστος, Βηρυτός και Νεκρά Θάλασσα, Ιστανμπούλ και Γαλατάς. Ετσι ελεύθερα και ανάκατα, χωρίς προτεραιότητες και ιεραρχίες, όπως τα φέρνουν στον νου η μνήμη του ταξιδιού και οι εικόνες που έχουν συσσωρευτεί από τις διαδοχικές επισκέψεις στους λατρευτούς τόπους.

Γιατί ο σκοπός της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας στις ημέρες μας δεν είναι τόσο το να ξεναγήσει στο μακρινό και στο άγνωστο (ποιο μακρινό και ποιο άγνωστο σε έναν πλανήτη που έχει εξερευνηθεί, χαρτογραφηθεί και βιντεοσκοπηθεί μέχρι και την τελευταία του σπιθαμή) όσο το να μεταδώσει τις εσώτερες εντυπώσεις του ταξιδιώτη από την περιπλάνησή του, καταγράφοντας τις άμεσες, συχνά καθαρώς συνειρμικές αντιδράσεις του απέναντι στο περιβάλλον με το οποίο έρχεται σε επαφή.

Η Τρουλλινού θα δει τη Μέση Ανατολή με το μάτι που αντιμετωπίζει την καθημερινή πραγματικότητα σε όλα τα πεζογραφικά της βιβλία: ελαφρά ειρωνεία συνδυασμένη με μιαν υπόγεια μελαγχολία, συγκέντρωση της προσοχής από τη μια πλευρά στις αφανείς κοινωνικές λεπτομέρειες και από την άλλη στα μεγέθη της πολιτικής και της Ιστορίας που σαρώνουν την ατομική ζωή αλλά και έμφαση στις μικρές απολαύσεις του υλικού βίου που γίνονται φανερές όπου κι αν στρέψουμε το βλέμμα: στα στολίδια και στα υφαντά, στις αγορές και στα μαγαζιά, στις μυρωδιές και στις γεύσεις, στα ρούχα και στα χρώματα.

Εκείνο όμως που έχει τη μεγαλύτερη σημασία εδώ είναι οι ιστορίες των ανθρώπων ή μάλλον τα ενσταντανέ από τις φευγαλέες μορφές τους καθώς μπαίνουν για λίγο στο κάδρο της αφήγησης: ιστορίες με σάρκα και οστά αλλά και διαποτισμένες ξαφνικά από τον διασταλτικό λόγο της φαντασίας που θα παραμερίσει έστω και προς στιγμήν το τυπικό τους γράμμα για να ανακαλύψει το κρυμμένο πνεύμα: τον φόβο και τη χαρά τους αλλά και την αγάπη, τη στενοχώρια ή την ομορφιά τους.