Πνευματικά δικαιώματα: Συζητείται σήμερα στη Βουλή το νομοσχέδιο

Συζήτηση και ψήφιση επί της αρχής, των άρθρων και του συνόλου του σχεδίου νόμου «Συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων, χορήγηση πολυεδαφικών αδειών για επιγραμμικές χρήσεις μουσικών έργων και άλλα θέματα αρμοδιότητας Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού» γίνεται σήμερα στην Ολομέλεια της Βουλής.

Έντονη ήταν η κινητοποίηση τις προηγούμενες μέρες φορέων και ανθρώπων από τον κόσμο του βιβλίου σχετικά με δύο διατάξεις του υπό ψήφιση νομοσχεδίου, τη διάταξη του άρθρου 55 παρ. 3 που επιτρέπει στα εκπαιδευτικά ιδρύματα να αναπαράγουν και να διανέμουν ψηφιακά μέσω του Διαδικτύου αποσπάσματα έργων και άρθρα εφημερίδων και περιοδικών χωρίς την άδεια των δημιουργών εξαιρώντας τα από την απόδοση της λεγόμενης «εύλογης» αμοιβής και τη διάταξη του άρθρου 51 παρ. 3, η οποία εξαιρεί από την απόδοση της εύλογης αμοιβής, που προέβλεπε ο νόμος του 1993, και τον δημόσιο δανεισμό στις βιβλιοθήκες.

Σε επιστολή των εκδοτών προς των πρωθυπουργό στις 8 Ιουλίου, που υπογράφουν: Ένωση Ελληνικού Βιβλίου (ΕΝΕΛΒΙ), Ένωση Συντακτών Περιοδικού και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΕΣΠΗΤ), Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών (ΕΕΛ), Εταιρεία Συγγραφέων, Σύλλογος Ελληνικού Επιστημονικού Βιβλίου (ΣΕΕΒΙ), Σύλλογος Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών (ΣΕΒΑ), Σύλλογος Εκδοτών Βιβλίου (ΣΕΚΒ), ζητήθηκε επέμβαση του πρωθυπουργού προκειμένου να αποσυρθούν οι συγκεκριμένες διατάξεις από το υπό ψήφιση νομοσχέδιο.

Δική του επιστολή απέστειλε στις 11 Ιουλίου, προς τον πρωθυπουργό ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ), την οποία υπογράφουν επίσης το Γενικό Συμβούλιο Βιβλιοθηκών (ΓΣΒ), η Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων Πληροφόρησης (ΕΕΒΕΠ) και η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (ΕΒΕ), με την οποία φορείς και μέλη της βιβλιοθηκονομικής κοινότητας ζητούν την εξαίρεση των βιβλιοθηκών από τα δικαιώματα της αναπαραγωγής και του δημόσιου δανεισμού και της χρήσης βιβλίων στο ψηφιακό περιβάλλον της εκπαίδευσης.

Με δεύτερη επιστολή απάντησαν οι εκπρόσωποι συγγραφέων και εκδοτών ενώ τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών και στην εκπαίδευση υποστήριξαν με δημόσιες δηλώσεις τους μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας:

«Η νομική πρόβλεψη περί “εύλογης αμοιβής” πραγματικά αντισταθμίζει τη χρήση του πνευματικού αγαθού και τον κόπο για τη δημιουργία του. Οι νέες τεχνολογίες, όντως, δημιουργούν νέες πραγματικότητες και γι’ αυτό οι νομοθέτες οφείλουν να παρακολουθούν τις εξελίξεις χωρίς όμως να γίνονται έρμαιο των χειρότερων επιπτώσεων του κάθε νέου εργαλείου που βγαίνει στην αγορά. Τι θα πει, όπως λέει το κείμενο του ΣΕΑΒ, “Θέλουμε να μπορούμε να διδάσκουμε, να ερευνούμε και να εξετάζουμε τους φοιτητές μας χωρίς να φοβόμαστε τις μηνύσεις των εκδοτών”; Ποιος μας εμποδίζει; Τι σημαίνει, δηλαδή, αυτό, ότι θα μετατρέψουμε τις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες σε φωτοτυπάδικα, και δη πειρατικά; Ως

πανεπιστημιακός, αλλά και ως συγγραφέας, θεωρώ πως έχω αρκετά καλή επαφή με τον τρόπο που λειτουργεί το διαδίκτυο ώστε να γνωρίζω τι είναι ηθικά και νομικά επιτρεπτό, τι όχι, και τι κινείται στις παρυφές της νομιμότητας. Και κάθε φορά που μοιράζω στους φοιτητές μου ψηφιακό υλικό, δικό μου ή άλλων, επαφίεμαι ακριβώς στη νομική πρόβλεψη της “εύλογης αμοιβής” που φτάνει, εν τέλει, στο δημιουργό», σχολίασε προς το «Βήμα» ο Δημήτρης Πλάντζος, αναπληρωτής καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο ΕΚΠΑ.

«Γράφω στις σελίδες του facebook, πάει να πει ότι δεν αξιώνω πνευματικά δικαιώματα – εκτός από την παράκληση για αναφορά στην πηγή σε φωτογραφίες, κείμενα, τραγούδια. Αλλά έξω από εδώ, ο συγγραφέας είναι εργασία, είναι επάγγελμα. Τα κείμενα που δημοσιεύουμε δεν είναι ελεύθερης χρήσης copy paste – παρά το ότι πολύ μεγάλο μέρος της πνευματικής εργασίας σε αυτή τη χώρα είναι δωρεάν (είτε από επιλογή, είτε επειδή συνήθως κυριαρχεί η εκδοχή της απλήρωτης εργασίας). Η αντίληψη πως αυτά που γράφουμε και εκδίδουμε δεν μας ανήκουν αλλά ανήκουν στα “κοινά” σαν να αποτελούν γραφές δίχως υποκείμενο, δημιουργίες δίχως διεύθυνση και όνομα ή εκδόσεις δίχως συμβόλαια και όρους νομιμότητας, αυτή η αντίληψη είναι άλλη μια ψευτο-χειραφετητική ανοησία των τελευταίων χρόνων. Το χειρότερο είναι όταν επηρεάζει ως “βαθιά ηθική” την πρακτική πολιτική και την νομοθεσία. Με το πρόσχημα του εκδημοκρατισμού της γνώσης ή με οποιοδήποτε άλλο πρόσχημα κολακείας στον “χρήστη”, να υποτιμούν έτσι τον παραγωγό. Θεωρώντας τον εύπορο χομπίστα, είτε είναι συγγραφέας, είτε εκδότης», έγραψε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook στις 11 Ιουλίου ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο ΑΠΘ Νικόλας Σεβαστάκης.

Εκπρόσωποι των φορέων του βιβλίου, εκδότες και στελέχη του ΥΠΠΟ συναντήθηκαν με την υπουργό Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου το βράδυ της Τρίτης 11 Ιουλίου για να συζητήσουν τις επίμαχες διατάξεις. Η συζήτηση συνεχίστηκε την Τετάρτη 12 Ιουλίου στη Μορφωτική Επιτροπή της Βουλής με εκπροσώπους του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ), που εκπροσωπεί έλληνες συγγραφείς και εκδότες, και εκπροσώπους της βιβλιοθηκονομικής κοινότητας.

«Ο δημόσιος δανεισμός δεν είναι μια νέα λειτουργία των βιβλιοθηκών, ισχύει εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια. Ό,τι ισχύει για τον ΟΣΔΕΛ ισχύει και για την ΕΒΕ, θεωρούμε ότι ο νόμος 2121/1993 πρέπει να τηρείται. Ούτε οι βιβλιοθήκες μπορούν να είναι σε καθεστώς ημιπαρανομίας ούτε ο ΟΣΔΕΛ να είναι παραπονούμενος ή απειλών. Πρέπει να οριστεί το τεχνικό πλαίσιο εφαρμογής του νόμου, να το συζητήσουμε, να υπάρξει συμφωνημένη λύση προς την πολιτεία, λύση κεντρική και όχι για κάθε βιβλιοθήκη, και κυρίως λύση εφικτή. Για πρώτη φορά μπαίνει η δυνατότητα εξαίρεσης του δικαιώματος, μεμονωμένης, αλλά μπαίνει. Πρέπει και αυτό να συζητηθεί, όπως και το πλαφόν των δανεισμών. Όλα αυτά είναι θέματα που πρέπει να συζητήσουμε μεταξύ μας, εκλογικευμένα, και να βρούμε κοινά αποδεκτές λύσεις. Έχουμε δεκαπέντε με σαράντα διαφορετικά παραδείγματα από την Ευρώπη πάνω στα ζητήματα αυτά, ποιο θα επιλέξουμε να υιοθετήσουμε και στη δική μας περίπτωση θα το διαλέξουμε μαζί», δήλωσε στο «Βήμα» ο Φίλιππος Τσιμπόγλου, διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης, κατά την είσοδό του στην Μορφωτική Επιτροπή της Βουλής.

Σε καλή ατμόσφαιρα διαλόγου και συνεννόησης φαίνεται πως διεξήχθη η πολύωρη συζήτηση. «Προέκυψε ότι υπήρχε ως τώρα έλλειμμα διαλόγου και συζήτησης των δύο πλευρών, το οποίο οδήγησε σε παρεξηγήσεις και μονόπλευρες κινήσεις. Η συζήτηση σήμερα στη Μορφωτική Επιτροπή της Βουλής έδειξε ότι μπορεί να βρεθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση ώστε αφενός να μην επεκταθεί η εξαίρεση στα ψηφιακά μέσα, πράγμα που απειλεί την επιβίωση του επιστημονικού βιβλίου, και αφετέρου να βρούμε από κοινού μια ρύθμιση για την εξαίρεση στην εκπαίδευση και να συμφωνηθεί ο υπολογισμός της εύλογης αμοιβής», είπε στο «Βήμα» μετά το πέρας της συζήτησης ο διευθυντής του ΟΣΔΕΛ Γεωργανδρέας Ζάννος.