Η ευλογιά σκότωνε εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο πριν η ανθρωπότητα καταφέρει να την εξαλείψει από τον πλανήτη το 1980 -ένα πρωτοφανές επίτευγμα που έσωσε ζωές. Κι όμως, η ανάσταση του ιού θα ήταν μια σχετικά εύκολη και φθηνή επιχείρηση, για όποιον ήθελε να παρασκευάσει ένα φονικό βιολογικό όπλο.
Αυτό είναι το ανησυχητικό συμπέρασμα που προκύπτει από καναδική μελέτη, στην οποία οι ερευνητές δημιούργησαν από το μηδέν έναν συγγενικό ιό, τον ιό της ευλογιάς των αλόγων (ή μολυσματικής ακμής των αλόγων) χρησιμοποιώντας τμήματα DNA τα οποία παρήγγειλαν από εταιρεία σύνθεσης γενετικών αλληλουχιών.
Η μικρή ερευνητική ομάδα χρειάστηκε μόλις έναν χρόνο και περίπου 100.00 δολάρια για να ολοκληρώσει το έργο, αναφέρει ο δικτυακός τόπος του περιοδικού Science.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον ιολόγο Ντέιβιντ Έβανς στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα στο Έντμοντον, δηλώνουν ότι απώτερος στόχος τους είναι να χρησιμοποιήσουν γενετικά τροποποιημένους ιούς για τη θεραπεία του καρκίνου.
«Ερευνα διπλής χρήσης»
Ο Έβανς παραδέχεται ωστόσο ότι το πείραμα εμπίπτει στην κατηγορία της «έρευνας διπλής χρήσης», δηλαδή της έρευνας που θα μπορούσε δυνητικά να χρησιμοποιηθεί είτε για καλό είτε για κακό -το απόλυτο κακό, στη συγκεκριμένη περίπτωση, θα ήταν η αναδημιουργία του ιού της ευλογιάς με βάση το γνωστό γονιδίωμά του.
«Άραγε αυξήθηκε το ρίσκο τώρα που δείξαμε πώς μπορεί να γίνει; Δεν το γνωρίζω» λέει ο ερευνητής. «Ίσως ναι. Η αλήθεια όμως είναι ότι το ρίσκο ήταν πάντα εκεί».
Πράγματι, το ενδεχόμενο νεκρανάστασης της ευλογιάς άρχισε να γίνεται ορατό το 2002, όταν αμερικανοί ερευνητές κατάφεραν να αναδημιουργήσουν τον ιό της πολιομυελίτιδας με αλληλουχίες DNA που παρέλαβαν με το ταχυδρομείο.
Το 2015, ομάδα ειδικών που εξέτασε για λογαριασμό του ΟΗΕ τη δυνατότητα αναδημιουργίας της ευλογιάς προειδοποίησε ότι «ο κίνδυνος να επανεμφανιστεί η ευλογιά δεν μπορεί ποτέ να μηδενιστεί».Εύκολα και οικονομικά
Η ομάδα του Έβανς έστειλε την επίμαχη μελέτη στο Science και το Nature Biotechnology, τα οποία δεν δέχτηκαν να τη δημοσιεύσουν. Ο Έβανς, ο οποίος σχεδιάζει τώρα να υποβάλει τη μελέτη σε άλλη επιθεώρηση, παρουσίασε τα βασικά ευρήματα τον Νοέμβριο του 2016 στη Συμβουλευτική Επιτροπή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την έρευνα στην ευλογιά. Το πόρισμα της συνάντησης σημειώνει ότι το πείραμα «δεν χρειαζόταν εξαιρετικές γνώσεις ή ικανότητες βιοχημείας, ούτε σημαντικά κονδύλια ή σημαντικό χρονικό διάστημα».
Η αλήθεια είναι ότι ένα ανάλογο πείραμα με τον ιό της ευλογιάς θα ήταν παράνομο στον Καναδά, στις ΗΠΑ και σε πολλές χώρες του κόσμου. Κανείς όμως δεν μπορεί να αποκλείσει μια αντίστοιχη προσπάθεια από τρομοκρατικές οργανώσεις ή καθεστώτα.
Η εξέλιξη, σημειώνει ο δικτυακός τόπος του Science, ίσως αναζωπυρώσει τη συζήτηση για την τύχη των τελευταίων δύο δειγμάτων ευλογιάς, τα οποία φυλάσσονται στα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων (CDC) στην Ατλάντα και στο Κρατικό Ερευνητικό Κέντρο Ιολογίας και Βιοτεχνολογίας στο Νοβοσιμπίρσκ της Ρωσίας. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι τα δείγματα πρέπει να καταστραφούν για λόγους ασφάλειας, άλλοι ότι πρέπει να διατηρηθούν για μελέτη.
Το γεγονός ότι ο ιός μπορεί να ανακατασκευαστεί από κομμάτια DNA δείχνει πως η διατήρηση των δειγμάτων πλέον δεν έχει νόημα.
