Ο τουρισμός συνεχίζει και αναπτύσσεται στην Ελλάδα αναδεικνύοντας μια ιδιαίτερη προοπτική που επιβάλλει την ανάγκη αξιοποίησής της με άμεσο και συγκροτημένο τρόπο και δράση.
Στο πλαίσιο αυτό, απαιτείται μια στρατηγική με μακροχρόνια στόχευση αλλά και συγκεκριμένες άμεσες παρεμβάσεις, όσο δύσκολη και αν μπορεί να θεωρηθεί η συγκρότηση στρατηγικής σε ένα περιβάλλον ασταθές, ολοένα και πιο ανταγωνιστικό, ανοικτό αλλά και με τάσεις εσωστρέφειας που επηρεάζει και αλλάζει τον τουρισμό.
Διότι και ο τουρισμός αλλάζει, με την έννοια της διαρκούς μετεξέλιξης, στροφής και τμηματοποίησης σε μορφές ειδικών ενδιαφερόντων με γνώμονα τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, στις προτιμήσεις και ανάγκες του σύγχρονου τουρίστα-επισκέπτη.
Στρατηγική είναι η διαμόρφωση, επιλογή και οργάνωση δράσεων/παρεμβάσεων για την επίτευξη στόχων και επιδιώξεων με βάση τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας ως προς τον τουρισμό. Αρα πρόκειται για την ανάπτυξη του τουρισμού με συστηματικό και οργανωμένο τρόπο με στοχευμένες και συγκροτημένες δράσεις στήριξης της επιχειρηματικότητας, ενίσχυσης της καινοτομίας και εξωστρέφειας, ώστε να καταστεί ακόμη πιο ανταγωνιστικός και να διευρύνει τις ωφέλειές του στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη αναδεικνύοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του κάθε τόπου, τον ελληνικό πολιτισμό και την πλούσια φυσική και πολιτισμική μας κληρονομιά προφανώς με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Οσο σύνθετο και θεωρητικό κι αν φαίνεται το πλαίσιο αυτό τόσο πιο πρακτικό και αποτελεσματικό μπορεί να αποδειχθεί όταν ενεργοποιηθεί και αποτελέσει πλαίσιο αναφοράς (στόχοι, αρχές και προτεραιότητες) για όλους. Είναι δε προφανές ότι στη σύγχρονη εποχή δεν πρόκειται για μια κεντρικά κατευθυνόμενη και συντονιζόμενη στρατηγική αλλά για μια γενικότερα αποδεκτή λογική ενεργοποίησης όπου οι δρώντες (διοίκηση, επιχειρηματίες, φορείς κ.ά.) αναζητούν τη δική τους δραστηριοποίηση αναγνωρίζοντας τη συνθετότητα και τους κοινούς στόχους, αρχές και επιδιώξεις. Βασική προϋπόθεση είναι βέβαια η συνεργασία, μια από τις βασικές αδυναμίες της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.
Σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει, η αναζήτηση και διαμόρφωση μιας στρατηγικής για τον τουρισμό είναι μια συνεχής διαδικασία που προϋποθέτει δύο βασικά πρώτα βήματα:
1. Ενα θεσμικό πλαίσιο που κινητ(ρ)οποιεί για συζήτηση, συνεργασία και συναίνεση, π.χ. ένα συμβούλιο τουρισμού, όχι μια στενή διυπουργική επιτροπή μόνο σε κεντρικό επίπεδο, αλλά συμβούλιο με όλη τη σημασία του ρόλου του. Παράλληλα σχήματα θα μπορούσαν να δημιουργηθούν σε επίπεδο περιφέρειας, περιοχής ή προορισμού στον βαθμό που οι επιμέρους δρώντες εταίροι αναγνωρίζουν τη σημασία της συνεργασίας.
2. Ενα σύστημα παρακολούθησης και αξιολόγησης της ανάπτυξης του τουρισμού ώστε να τροφοδοτεί σε εθνικό, περιφερειακό/περιοχικό ή τοπικό επίπεδο με πληροφορίες χρήσιμες στη διαβούλευση.
Είναι σαφές ότι βασικές προτεραιότητες στη φάση αυτή είναι η αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών, τουριστικών υποδομών και εγκαταστάσεων, με προσαρμογή στις διαφαινόμενες νέες τάσεις στον τουρισμό και στις δυνατότητες της χώρας. Παράλληλα προτεραιότητα αποκτούν ο εκσυγχρονισμός και η βελτίωση της προσβασιμότητας (π.χ. λιμάνια και αεροδρόμια, οδικοί άξονες κ.λπ.) για τη διάχυση των ευκαιριών για ανάπτυξη του τουρισμού.
Αμεσης προτεραιότητας όμως στην πρώτη φάση αυτή είναι επίσης η θεσμοθέτηση ενός καταρχήν πλαισίου ανάπτυξης του τουρισμού στη χώρα, ενός χωροταξικού του τουρισμού εθνικού επιπέδου, που διατυπώνει γενικούς στόχους, αρχές, κανόνες και προτεραιότητες για το πώς μπορεί να αναπτυχθεί ο τουρισμός στις διάφορες μορφές του με βάση τις δυνατότητες των περιοχών και του ειδικού χαρακτήρα των (π.χ. δυναμικές αναπτυγμένες περιοχές, αναπτυσσόμενες δυναμικά, κ.λπ., όπως και ορεινές και νησιωτικές, κ.λπ.).
Το χωροταξικό του τουρισμού μπορεί να εκφράσει με συγκροτημένο τρόπο αρχές, προτεραιότητες και κανόνες που είναι απαραίτητοι και για την εξασφάλιση των δράσεων του ιδιωτικού τομέα (π.χ. επενδύσεις), δεδομένης της ασάφειας, πολυδιάσπασης και αλληλοαναίρεσης του θεσμικού πλαισίου (π.χ. κενά και αλληλεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων, αδυναμία συσχετισμού χωρικών σχεδίων) που επιδεινώνονται με την ανασυγκρότηση των δομών και της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης σε κεντρικό αλλά και περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Δεν είναι δυνατόν, ελλείψει κανόνων, με εξαιρέσεις (π.χ. ΕΣΧΑΣΕ, ΕΣΧΑΔΑ) να στηρίζεται η ανάπτυξη του τουρισμού. Αυτήν ειδικά την περίοδο που η χώρα βιώνει την ανάγκη ενός σταθερού πλαισίου αναφοράς για την ενεργοποίηση όλων, το χωροταξικό του τουρισμού σε αυτή τη χώρα κρίνεται απαραίτητο.
Είναι σαφές ότι περισσότερο από ποτέ άλλοτε απαιτούνται στρατηγική και οργάνωση για να φέρουν ξανά τον ελληνικό τουρισμό μπροστά από τις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής και να στηρίξουν τις προσπάθειες όλων για να ξεπεράσει η χώρα μας τη δύσκολή σημερινή περίοδο.
Ο τουρισμός μπορεί να ξεκινήσει με τη στήριξη όλων, των τουριστικών επιχειρήσεων, των ανθρώπων που εργάζονται στον τουρισμό, και της πολιτείας που στηρίζει τον τουρισμό.
Ο κ. Χάρης Κοκκώσης είναι καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
