Ποιος είναι ο «Τραμπ της Πράγας» που πάει για πρωθυπουργός

Τον λένε «Μπερλουσκόνι της Τσεχίας» ή και «Τραμπ της Πράγας» επειδή είναι αμφιλεγόμενος βαθύπλουτος μεγιστάνας πολιτικός, μπλεγμένος σε σκάνδαλα. Αν επαληθευθούν οι δημοσκοπήσεις, ο 62χρονος Αντρέι Μπάμπις θα είναι, από τον Οκτώβριο, και κάτι ακόμη: ο νέος πρωθυπουργός της Τσεχικής Δημοκρατίας.

Αντι-ευρωπαϊστής ολιγάρχης, δικομανής και πρωταγωνιστής σε σκάνδαλα φοροδιαφυγής και διαφθοράς, ο πρώην υπουργός Οικονομικών είναι παρά ταύτα δημοφιλής στον λαό, και σύμμαχος του φιλορώσου προέδρου Μίλος Ζέμαν.

Σε μια περιοχή της ΕΕ όπου κυριαρχούν εθνικιστές, αυταρχικοί ηγέτες όπως ο Βίκτορ Ορμπαν στην Ουγγαρία και ο Γιάροσλαβ Κατσίνσκι στην Πολωνία, ο Αντρέι Μπάμπις, ένας από τους πλουσιότερους τσέχους επιχειρηματίες, εμφανίστηκε δυναμικά στο πολιτικό προσκήνιο το 2012, όταν ίδρυσε το δικό του πολιτικό κόμμα, ονόματι «Αno» (από τα αρχικά της «Δράσης Δυσαρεστημένων Πολιτών» – «Ano» σημαίνει επίσης «ναι» στην τσεχική).

Πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2013 ο Μπάμπις αγόρασε τον εκδοτικό οίκο Mafra, ο οποίος εκδίδει τις μεγαλύτερες εφημερίδες της χώρας, τη «Lidové Noviny» και τη «Mlada Fronta Dnes». Το «Αno» τερμάτισε στη δεύτερη θέση σε εκείνες τις κάλπες, με 18,7% της λαϊκής ψήφου, και ο Μπάμπις ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο των Οικονομικών σε κυβέρνηση συνασπισμού μαζί με Σοσιαλδημοκράτες και Χριστιανοδημοκράτες.

Φαίνεται πως οι Τσέχοι μόλις τώρα αντιλήφθηκαν πλήρως τη σύγκρουση συμφερόντων που εκπροσωπούσε η αγορά των δύο εφημερίδων. Σε μια σειρά από ηχογραφήσεις που διέρρευσαν στις αρχές του Μαΐου, ο Μπάμπις συνομιλεί με δημοσιογράφο της «Mlada Fronta Dnes», δίνοντας οδηγίες για το πώς να γράψει για υποθέσεις διαφθοράς, οι οποίες είναι υπό δικαστική έρευνα. Οι διαρροές πυροδότησαν μεγάλη κρίση στην κυβέρνηση συνασπισμού και ο Μπάμπις αποχώρησε.

Οπως ο Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ και ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία, αξιοποίησε την επιτυχία του στις επιχειρήσεις ως επιχείρημα για την αποτελεσματικότητά του στην πολιτική. Και έπεισε χωρίς να χρειάζεται να καταφύγει σε έξαλλη εθνικιστική ρητορεία, όπως ηγέτες στην Πολωνία και στην Ουγγαρία. Σε κάθε περίπτωση, ο Μπάμπις είναι σλοβακικής καταγωγής και μιλάει τα τσεχικά με έντονη προφορά.

Επομένως, το «Ano» αποφεύγει το είδος των υπερ-πατριωτικών ιδεολογικών δεσμεύσεων που αναλαμβάνουν συχνά οι λαϊκιστές της Δεξιάς. Αντ’ αυτών ο Μπάμπις υπόσχεται «να διορθώσει τα πράγματα» και να φέρει «γρήγορα αποτελέσματα» επικαλούμενος τη δεινότητά του στις μπίζνες.

Το μεγαλύτερο επίτευγμά του στο υπουργείο των Οικονομικών ήταν η εισαγωγή ηλεκτρονικών αρχείων για πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών σε μετρητά, για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής από τις μικρές επιχειρήσεις.

Αλλά οι συγκρούσεις των δικών του συμφερόντων ξεπερνούν κατά πολύ την ιδιοκτησία ΜΜΕ. Μέχρι τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Μπάμπις ήταν ιδιοκτήτης της Agrofert Holding, ενός ομίλου που ασχολείται με λιπάσματα και άλλα χημικά προϊόντα, τη γεωργία, την επεξεργασία τροφίμων, την ανανεώσιμη ενέργεια, τη δασοκομία, την ξυλεία και την κατεργασία ξύλου. Με ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 8 δισ. ευρώ και 30.000 εργαζομένους, η Agrofert είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης του ιδιωτικού τομέα στη χώρα.

Λόγω της παρουσίας της στη γεωργία και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η εταιρεία εισέπραττε σημαντικές κρατικές επιδοτήσεις, τη στιγμή που ο ιδιοκτήτης της υπηρετούσε ως υπουργός Οικονομικών. Το 2015, για παράδειγμα, χορηγήθηκαν στον όμιλο του Μπάμπις σχεδόν 30 εκατ. ευρώ από τις αγροτικές επιδοτήσεις της ΕΕ.

Οταν βγαίνουν στη δημοσιότητα τέτοιες υποθέσεις που τον φέρνουν σε δύσκολη θέση, ο Μπάμπις καταφεύγει στις βαθιές τσέπες του και στα δικαστήρια. Είναι διαβόητη η προθυμία του να απειλεί τους επικριτές του, ιδίως στον Τύπο, με αγωγές –όχι μόνο τα εγχώρια ΜΜΕ, αλλά και περιοδικά όπως το γερμανικό «Der Spiegel» και το αμερικανικό «Foreign Policy».

Και τη μία φορά που το όνομά του εμφανίστηκε σε έναν κατάλογο με πρώην πράκτορες της μυστικής αστυνομίας της κομμουνιστικής εποχής στη Μπρατισλάβα της Σλοβακίας, ο Μπάμπις έσυρε στα δικαστήρια το Ινστιτούτο Εθνικής Μνήμης της Σλοβακίας. Παρά ταύτα, ο Μπάμπις δεν υπέστη καμία σημαντική πολιτική ζημιά από την αποκάλυψη ότι το 2012 χρησιμοποίησε ένα νομικό κενό, που έκλεισε λίγο αργότερα, για να αποφύγει την καταβολή φόρου επί των εισοδημάτων από περιουσιακά στοιχεία αξίας άνω των 50 εκατ. ευρώ.

Την εποχή εκείνη, ο τσεχικός φορολογικός νόμος θεωρούσε τα έσοδα από προσωπικούς τίτλους μεμονωμένα και όχι εισοδήματα από συσσωρευμένες συμμετοχές, με στρογγυλοποίηση των κερδών στον πλησιέστερο ακέραιο αριθμό.

Σε αυστηρή τήρηση των κανόνων, ο Μπάμπις ανέθεσε στην Agrofert να εκδώσει μεγάλο αριθμό εταιρικών ομολόγων τα οποία στη συνέχεια αγόρασε και κατείχε στο χαρτοφυλάκιό του έως ότου αποκαλυφθεί η υπόθεση στις αρχές του 2017.

Ως υπουργός, αλλά και ως υποψήφιος πρωθυπουργός, αντιτάσσεται σφόδρα στην ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη αλλά και σε κάθε «περαιτέρω ενσωμάτωση» της Τσεχίας στην ΕΕ.

Εν όψει των εκλογών του Οκτωβρίου, αναλυτές λένε πως με τον πρόεδρο Ζέμαν στο πλευρό του Κρεμλίνου, και με τον πρωτοφανή συνδυασμό πολιτικής και οικονομικής εξουσίας που ενσαρκώνει ο Μπάμπις, αν εκλεγεί πρωθυπουργός ενδέχεται να περιθωριοποιήσει την Τσεχία σε μια περίοδο σημαντικών αποφάσεων για το μέλλον της Ευρώπης.

Και κάποιοι ανησυχούν ότι μαζί του θα ανοίξει αναπόφευκτα η συζήτηση για το πόσο σταθερά έχει προσδεθεί η χώρα στη Δύση, σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά τη μετάβασή της από τον κομμουνισμό.