Δύο χρόνια τώρα οι κεφαλαιακοί έλεγχοι (capital controls) διαβρώνουν την ελληνική οικονομία και μετατρέπουν με αργό αλλά σταθερό ρυθμό υγιείς επιχειρήσεις σε κουφάρια, έχουν αποδυναμώσει τις τράπεζες που αδυνατούν να παίξουν τον αναπτυξιακό τους ρόλο, υπονομεύουν τη δημιουργία θέσεων εργασίας, στέλνουν νέα παιδιά στο εξωτερικό και αποτρέπουν επενδυτικά σχήματα να τοποθετηθούν στη χώρα μας.
Ηταν Δευτέρα 29 Ιουνίου 2015, όταν άρχισε η εφαρμογή τους με όριο ανάληψης 60 ευρώ ημερησίως, ως απόρροια της προαναγγελίας του δημοψηφίσματος με στόχο να μην καταρρεύσουν οι τράπεζες. Την ίδια ημέρα, κατέβασαν ρολά οι τράπεζες και το Χρηματιστήριο. Η τραπεζική αργία κράτησε μέχρι τις 19 Ιουλίου και το χρηματιστήριο «πληγωμένο» άνοιξε σχεδόν έναν μήνα μετά, στις 3 Αυγούστου, δημιουργώντας επενδυτές δύο ταχυτήτων: τους Ελληνες με σοβαρούς περιορισμούς στη διακίνηση κεφαλαίων και τους ξένους για τους οποίους δεν είχε αλλάξει κάτι.
Τα capital controls όμως δεν έχουν αρθεί. Εντός του 2016 υπήρξαν κάποιες ελαφρύνσεις και τώρα με το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης έχει ζητηθεί από την ΤτΕ να υπάρξει μια περαιτέρω αύξηση ορίων κυρίως στα εμβάσματα προς το εξωτερικό για εισαγωγές. Τίποτα όμως δεν δείχνει ότι η οριστική τους άρση είναι κοντά.
Αυτό θα επιτευχθεί μόνο με την επιστροφή των καταθέσεων στις τράπεζες. Αν αναλογιστεί κανείς όμως ότι στο τέλος Δεκεμβρίου του 2014 οι καταθέσεις ήταν 160 δισ., τον Ιούνιο του 2015 είχαν μειωθεί στα 122 δισ. ευρώ –κάποιοι έβλεπαν το «τρένο» να έρχεται κατά πάνω τους και έβγαλαν τα λεφτά έξω ή στα στρώματα –και σήμερα, δύο χρόνια μετά, μόλις και μετά βίας φτάνουν τα 120 δισ. ευρώ, εύκολα αντιλαμβάνεται ότι χρειάζεται επιμονή και υπομονή ώστε να επανέλθει το κλίμα εμπιστοσύνης και σιγουριάς στην αγορά. Απαιτείται δηλαδή επιτυχής ολοκλήρωση του προγράμματος και έξοδος της Ελλάδας στις αγορές.
Οι μόνοι που ευνοήθηκαν από τα capital controls ήταν οι μεγάλες πολυεθνικές που με φρέσκο χρήμα από τις μητρικές εταιρείας χρηματοδοτούσαν με άνεση τις πωλήσεις τους και διεύρυναν τα μερίδια αγοράς τους. Επίσης, στα θετικά συγκαταλέγεται η εξoικείωση των Ελλήνων με τη χρήση των καρτών που μόνο ένα σοκ σαν τα capital controls θα μπορούσε να επιφέρει. Η χρήση του πλαστικού χρήματος ως απόνερο των capital controls βάζει τάξη στην αγορά και περιορίζει τη φοροδιαφυγή.
Οι μεγάλοι χαμένοι ήταν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. H έλλειψη ρευστότητας κυριολεκτικά τις στραγγάλισε, αφού όλοι οι προμηθευτές ζητούσαν προκαταβολικά τις πληρωμές. Ακόμη και οι εξαγωγικές επιχειρήσεις επλήγησαν αφού η πλειονότητα των πρώτων υλών για την παραγωγή προϊόντων προέρχεται από το εξωτερικό.
Οι τράπεζες μπήκαν στη δίνη μιας ακόμη –αχρείαστης –ανακεφαλαιοποίησης που υποχρέωσε το Δημόσιο να απολέσει έναντι πινακίου φακής τα ποσοστά του στις συστημικές τράπεζες. Επίσης, οι κεφαλαιακοί έλεγχοι ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την εκτίναξη των «κόκκινων» δανείων, τουλάχιστον το πρώτο εξάμηνο της εφαρμογής τους μέχρι οι πολίτες να καταλάβουν τα νέα συναλλακτικά ήθη και να θέσουν προτεραιότητες. Βεβαίως, η εκτίναξη ευθύνεται κυρίως στο κλείσιμο επιχειρήσεων και στις χιλιάδες απολύσεις, ενώ δεν είναι λίγοι οι εργαζόμενοι που έχουν μεν δουλειά αλλά υποαμοίβονται λόγω των προβλημάτων στις επιχειρήσεις που απασχολούνται.
Ολα τα παραπάνω είχαν ως αποτέλεσμα το πισωγύρισμα της οικονομίας. Η ελληνική οικονομία στο τέλος του 2014 εμφάνισε ρυθμό ανάπτυξης 0,5% και ως το πρώτο εξάμηνο του 2015 από κεκτημένη ταχύτητα κρατούσε αυτόν τον ρυθμό. Η αδυναμία της κυβέρνησης να κλείσει έγκαιρα την αξιολόγηση και να αποφασίσει δημοψήφισμα σε συνδυασμό με τα capital controls οδήγησαν την οικονομία σε ύφεση 0,3% το 2015 και στο μηδέν το 2016, όταν στις αρχές του 2015 η Κομισιόν και διεθνείς οίκοι εκτιμούσαν ότι η ανάπτυξη του ΑΕΠ της Ελλάδας θα ξεπερνούσε το 2015 το 2,5% και οι ρυθμοί θα ενισχύονταν ακόμη περισσότερο το 2016.
Οπως προαναφέρθηκε, μετά το κλείσιμο της αξιολόγησης η ΤτΕ συζητεί άρση κάποιων περιορισμών, κυρίως προς την κατεύθυνση της διευκόλυνσης των εισαγωγών, γεγονός που καταδεικνύει πόσο χαμηλά έχει τεθεί ο πήχης, αλλά και τη μικρή πρόοδο που έχει συντελεστεί αυτά τα δύο χρόνια για να ξεφύγουμε τελείως από τη μέγγενη των κεφαλαιακών ελέγχων. Ειδικότερα, αναμένεται αύξηση του ημερησίου πλαφόν των 10.000 ευρώ σήμερα στις 30.000 ευρώ, με την προσκόμιση τιμολογίου και υπεύθυνης δήλωσης, σε μία και μόνο επίσκεψη στην τράπεζα.
HeliosPlus
