Μέρκελ εναντίον Τραμπ στη σύνοδο του G20

Ανγκελα Mέρκελ εναντίον Ντόναλντ Τραμπ, και μάλιστα επί γερμανικού εδάφους, στη σύνοδο του G20; Ετσι φαίνεται, με δημοσιεύματα στον ευρωπαϊκό Τύπο να προβλέπουν σύγκρουση της καγκελαρίου με τον πρόεδρο των ΗΠΑ την ερχόμενη εβδομάδα (7 και 8 Ιουλίου) στο Αμβούργο.

Σύγκρουση που φαίνεται αναπότρεπτη, καθώς η Μέρκελ σκοπεύει να θέσει στο επίκεντρο της συνόδου την κλιματική αλλαγή, το ελεύθερο εμπόριο και τη διαχείριση της μαζικής μετανάστευσης –τρία ζητήματα έντονης διαφωνίας, στα οποία η Αμερική του Τραμπ έχει τραβήξει τον δικό της δρόμο του απομονωτισμού και του προστατευτισμού.

Η σύνοδος κορυφής του G20 συγκεντρώνει τους ηγέτες των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, που αντιπροσωπεύουν το 85% του παγκόσμιου ΑΕΠ, και η ατζέντα που διάλεξε η Μέρκελ φαίνεται να μεγιστοποιεί την αμερικανική απομόνωση, σκοπεύοντας παράλληλα να ελαχιστοποιήσει τις διαφωνίες μεταξύ των άλλων.

Η σύνοδος, για την οποία πρόκειται να γίνουν μεγάλες διαδηλώσεις στους δρόμους του Αμβούργου, θα σηματοδοτήσει επίσης την πρώτη συνάντηση μεταξύ του Τραμπ και του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, ως παγκόσμιων ηγετών.

Ο Tραμπ έχει ήδη συγκρουστεί με την Ευρώπη για την αλλαγή του κλίματος και τους πρόσφυγες στη σύνοδο κορυφής του G7 στην Ιταλία, και τώρα φαίνεται έτοιμος για έναν δεύτερο γύρο διαφωνίας στο Αμβούργο, αλλά σε μεγαλύτερη κλίμακα, καθώς η Ινδία και η Λαϊκή Κίνα συμμετέχουν στις επικρίσεις κατά της Ουάσιγκτον.

Σχετικά με την αλλαγή του κλίματος, η Μέρκελ προετοίμασε προσεκτικά το έδαφος, φιλοξενώντας στο Βερολίνο τους δύο συμμάχους που χρειάζεται περισσότερο –τον πρωθυπουργό της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι και τον κινέζο πρωθυπουργό Λι Κεκιάνγκ.

Η αχανής και ανερχόμενη Κίνα είναι η χώρα με τις μεγαλύτερες εκπομπές άνθρακα παγκοσμίως, και η Ινδία η τρίτη (οι ΗΠΑ βρίσκονται στη δεύτερη θέση). Αν ακολουθήσουν την Αμερική απορρίπτοντας τη συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, όλη η διαδικασία θα καταρρεύσει. Και οι δύο χώρες δήλωσαν πάντως ότι δεν θα αποχωρήσουν από τη Συνθήκη και θα τηρήσουν τις δεσμεύσεις που έδωσαν στο Παρίσι.

Επισήμως, η Γερμανία επιμένει ότι δεν επιδιώκει αντιπαράθεση στη σύνοδο κορυφής. Ο Σοσιαλδημοκράτης υπουργός Εξωτερικών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ έχει πει πως η χώρα του δεν προσποιείται ότι επιθυμεί να εμφανιστεί ως αντίπαλος της Αμερικής, λέγοντας ότι η Γερμανία έχει ήδη αρκετές ευθύνες.

Και η Μέρκελ είναι απρόθυμη να αναδειχθεί σε ηγέτιδα των δυτικών φιλελεύθερων αρχών, παρ’ όλο που μια δημοσκόπηση που δημοσίευσε την περασμένη εβδομάδα το Pew Research βρήκε άνοδο της δημοτικότητάς της, ειδικά στα Αριστερά, με ένα εντυπωσιακό 52% όλων των Ευρωπαίων που ρωτήθηκαν να λένε ότι πιστεύουν πως η καγκελάριος «θα κάνει το σωστό στις παγκόσμιες υποθέσεις».

Αλλά η τελευταία σύνοδος του G7 και η επακόλουθη απόφαση του Tραμπ να απορρίψει τη συνθήκη του Παρισιού για την αλλαγή του κλίματος την οδήγησε στη διάσημη «διακήρυξη ανεξαρτησίας», τέσσερις ημέρες αργότερα, όταν η Μέρκελ είπε ότι «οι εποχές στις οποίες μπορούσαμε να βασιζόμαστε πλήρως σε άλλους έχουν τελειώσει σε κάποιον βαθμό. Αυτό έζησα τις τελευταίες ημέρες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μπορώ μόνο να πω: Εμείς οι Ευρωπαίοι πρέπει πραγματικά να πάρουμε τη μοίρα μας στα χέρια μας».

Οι αποφάσεις των ευρωπαίων ψηφοφόρων να δώσουν κοινοβουλευτική πλειοψηφία στον ευρωπαϊστή Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία και να στερήσουν την πλειοψηφία από την πρωθυπουργό του Brexit Τερέζα Μέι έχουν μάλλον επιβεβαιώσει την πεποίθηση της Μέρκελ ότι η Ευρώπη μπορεί να γίνει πάλι κυρίαρχη του πεπρωμένου της.

Το γεγονός ότι η μόνη χώρα που θα επισκεφθεί ο Τραμπ στην Ευρώπη πριν από τη σύνοδο του G20 είναι η Πολωνία –το «κακό παιδί» σε ζητήματα όπως το Προσφυγικό και η χώρα με τις μεγαλύτερες εκπομπές άνθρακα στην ΕΕ –συμβολίζει πόσο άβολα νιώθει αυτός ο πρόεδρος των ΗΠΑ με τη νέα αυτοπεποίθηση της ενωμένης Ευρώπης. Επιπλέον, τόσο η Πολωνία όσο και ο Τραμπ αντιτίθενται στον ρωσικό αγωγό Nord Stream 2, ο οποίος θα μεταφέρει διπλάσια ποσότητα φυσικού αερίου από τη Ρωσία στη Γερμανία.

Σχετικά με τον προστατευτισμό, η Μέρκελ είναι ξεκάθαρη. Μιλώντας σε εκδήλωση γερμανικών επιχειρήσεων αυτή την εβδομάδα μίλησε για την πίστη της στο ελεύθερο εμπόριο και στις ανοικτές αγορές. «Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να πάρουμε μια ευρεία συμφωνία για το θέμα αυτό στο Αμβούργο. Δεδομένης της νέας αμερικανικής κυβέρνησης, αυτό δεν είναι εύκολο, αλλά πρέπει να καταβάλουμε προσπάθεια» είπε.

Αλλά οι ηγέτες της Ευρώπης δεν είναι οι μόνοι που επαναξιολογούν τη σχέση τους με τις ΗΠΑ. Η υπουργός Εξωτερικών του Καναδά Κρίστια Φρίλαντ είπε στο κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα πως το γεγονός ότι οι ΗΠΑ, υπό τη νέα κυβέρνησή τους, «έχουν φτάσει να αμφισβητήσουν την αξία του μανδύα της παγκόσμιας ηγεσίας» σημαίνει ότι ο Καναδάς, όπως και άλλες χώρες, θα πρέπει να χαράξει «τη δική του ξεκάθαρη και κυρίαρχη πορεία». Η Αργεντινή, ο επόμενος οικοδεσπότης του G20, έχει πει επίσης στον Τραμπ ότι έχει δοκιμάσει την απομόνωση «και δεν λειτουργεί».

Ετσι, στο ευρύτερο επίπεδο, η διάσκεψη κορυφής του G20 θα είναι μια πρώτη δοκιμασία για το αν και άλλοι ηγέτες μπορούν, ή θέλουν, να ξεφύγουν από τη σκιά της Αμερικής.

Το ζήτημα της μετανάστευσης, ιδίως από την Αφρική, φαίνεται επίσης να απασχολεί ιδιαίτερα τη Μέρκελ, σύμφωνα με υπουργούς Εξωτερικών που την είδαν πρόσφατα.

Η καγκελάριος φοβάται ότι οι μακροπρόθεσμες δημογραφικές τάσεις σημαίνουν πως 100 εκατομμύρια Αφρικανοί θα μπορούσαν να έρθουν στην Ευρώπη λόγω της αλλαγής του κλίματος, και βέβαια της φτώχειας, ενώ η Ευρώπη είναι εντελώς απροετοίμαστη για ένα τέτοιο κύμα μαζικής μετανάστευσης.

Κατευθυντήρια ιδέα της είναι η καταπολέμηση της φτώχειας στην Αφρική ως μέσου για την αναχαίτιση της μαζικής ροής μεταναστών προς την Ευρώπη. Και η συγκεκριμένη πρωτοβουλία που λέγεται πως θα προωθήσει είναι να συνεργαστεί με τις αφρικανικές χώρες που έχουν δεσμευθεί για οικονομικές μεταρρυθμίσεις με ιδιώτες επενδυτές, οι οποίοι στη συνέχεια θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και επιχειρήσεις στην Αφρική.