Η θεραπεία του αυτισμού περνά από το έντερο;

Μήπως η θεραπεία του αυτισμού περνά (και) από το έντερο; Αυτό μαρτυρεί μια μεγάλη ανασκόπηση μελετών σχετικά με τις διαταραχές του φάσματος του αυτισμού. Σήμερα η κύρια «στρατηγική» για τη μείωση των συμπτωμάτων του αυτισμού αφορά προγράμματα αποκατάστασης, εκπαιδευτικές παρεμβάσεις, αλλά και χορήγηση φαρμάκων. Τώρα όμως ερευνητές εκτιμούν ότι ίσως η απλή αλλαγή της διατροφής ενός ατόμου θα μπορούσε να συμβάλει στην «απάλυνση» των συμπτωμάτων των διαταραχών του αυτιστικού φάσματος.

Η νέα ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο «Frontiers in Cellular Neuroscience» και περιελάμβανε περισσότερες από 150 μελέτες σχετικά με τον αυτισμό και τη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου, έδειξε ότι ήδη από τη δεκαετία του 1960 κάποιοι επιστήμονες ανέφεραν σύνδεση μεταξύ της σύνθεσης των βακτηρίων στο έντερο και της αυτιστικής συμπεριφοράς. Η ανασκόπηση κάνει ιδιαίτερη αναφορά σε πολλές μελέτες που είχαν δείξει ότι η αποκατάσταση της ισορροπίας της βακτηριακής χλωρίδας του εντέρου μπορεί να οδηγήσει σε θεραπεία των συμπτωμάτων του αυτισμού.

«Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες ενάντια σε αυτό το φάσμα αναπτυξιακών διαταραχών του εγκεφάλου» σημειώνουν οι ερευνητές από το Τμήμα Παιδιατρικής του Πρώτου Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Πεκίνου στην Κίνα που διεξήγαγαν την ανασκόπηση των μελετών και προσθέτουν: «Ο αριθμός των ατόμων που διαγιγνώσκονται με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού αυξάνεται. Αυτού του είδους οι διαταραχές δεν συνδέονται μόνο με υψηλό οικονομικό κόστος αλλά και με τεράστιο συναισθηματικό και κοινωνικό κόστος για τους πάσχοντες και τις οικογένειές τους».

Η σύνδεση μεταξύ του εντέρου και του αυτισμού δεν είναι καθόλου άγνωστη στα άτομα με αυτισμό τα οποία συχνά εμφανίζουν προβλήματα όπως η διάρροια, η δυσκοιλιότητα αλλά και ο τυμπανισμός. Η «ρίζα» τέτοιου είδους γαστρεντερικών προβλημάτων είναι η ανισορροπία μεταξύ των «καλών» και των «κακών» βακτηρίων του εντέρου.

Πολλές από τις μελέτες που περιλαμβάνονται στην ανασκόπηση υποστηρίζουν τη θεωρία ενός άξονα εντέρου – εγκεφάλου μέσω του οποίου παράγοντες του εντέρου επηρεάζουν εγκεφαλικές διεργασίες. Ετσι κάποια κοινά γαστρεντερικά προβλήματα μπορεί να έχουν και μια πολύ πιο «αμαρτωλή» πλευρά σε ό,τι αφορά τον εγκέφαλο. Η υπέρμετρη ανάπτυξη «κακών» βακτηρίων στο έντερο είναι αναπόφευκτο να οδηγεί σε υπερπαραγωγή υποπροϊόντων, συμπεριλαμβανομένων τοξινών. Οι τοξίνες μπορούν να κάνουν τα τοιχώματα του εντέρου πιο διαπερατά με αποτέλεσμα τόσο οι ίδιες όσο και άλλα υποπροϊόντα, ακόμη και τροφές που δεν έχουν περάσει ολόκληρη τη διαδικασία της πέψης, να εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και να φθάνουν ως τον εγκέφαλο.

Σε ένα παιδί κάτω των τριών ετών του οποίου ο εγκέφαλος βρίσκεται στο απόγειο της ανάπτυξης, η παρουσία τέτοιων χημικών μπορεί να επιδράσει αρνητικά στη διαδικασία νευροανάπτυξης, οδηγώντας τελικώς σε κάποια διαταραχή του φάσματος το αυτισμού.

Οι ερευνητές εξηγούν ότι ο αυτισμός είναι το αποτέλεσμα τόσο γενετικών όσο και περιβαλλοντικών παραγόντων. «Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες περιλαμβάνουν την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών στα μωρά, τη μητρική παχυσαρκία και τον διαβήτη κατά την κύηση, τον τρόπο γέννησης του μωρού –με φυσιολογικό τοκετό ή με καισαρική –καθώς και για πόσο διάστημα έχει θηλάσει. Ολοι αυτοί οι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν τη βακτηριακή ισορροπία στο έντερο του βρέφους, άρα αποτελούν παράγοντες κινδύνου για διαταραχή του φάσματος του αυτισμού».

Είναι σημαντικό ότι μεγάλος αριθμός επιστημονικών στοιχείων που περιέχονται στην ανασκόπηση δείχνει ότι η επαναφορά του μικροβιώματος σε υγιές επίπεδο μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του αυτισμού. Στην ανασκόπηση διερευνήθηκε η επίδραση προβιοτικών («καλά» βακτήρια που περιέχονται σε τροφές όπως γιαούρτια και ενισχύουν την εντερική χλωρίδα), πρεβιοτικών (συστατικά που τρέφουν και βοηθούν την ανάπτυξη και διατήρηση των ήδη υπαρχόντων ευεργετικών βακτηρίων της εντερικής χλωρίδας) αλλά και αλλαγής της διατροφής –για παράδειγμα αλλαγή σε διατροφή χωρίς γλουτένη ή καζεΐνη. Μελετήθηκε ακόμη η περίπτωση μεταμοσχεύσεων κοπράνων. Ολες αυτές οι παρεμβάσεις είχαν θετική επίδραση στα συμπτώματα: εμφανίστηκε αύξηση της κοινωνικότητας, μείωση των επαναλαμβανόμενων κινήσεων, βελτίωση της κοινωνικής επικοινωνίας.

Το μήνυμα αυτής της ανασκόπησης είναι αισιόδοξο αφού μπορεί τα νέα στοιχεία να οδηγήσουν στο μέλλον σε επιτεύγματα στη θεραπεία του αυτισμού. Ωστόσο, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι μέχρι στιγμής μελέτες σχετικά με το ζήτημα είναι λίγες και μικρές και έτσι είναι απαραίτητο να διεξαχθούν κλινικές δοκιμές ώστε να φανεί σε ελεγχόμενο περιβάλλον αν πράγματι τέτοιες παρεμβάσεις μπορούν να βοηθήσουν ασθενείς. Αν κάτι τέτοιο αποδειχθεί, ίσως μελλοντικά μια απλή και φθηνή θεραπεία που… περνά από το γαστρεντερικό αποδειχθεί «σύμμαχος» των ατόμων με αυτισμό.