Αλ Τζαζίρα: Ενα κανάλι στις συμπληγάδες του Περσικού

Να που το είπε τελικά. Η Σαουδική Αραβία απαιτεί από το μικρό αλλά πάμπλουτο και υπερφιλόδοξο Κατάρ να κλείσει το Αλ Τζαζίρα, το τηλεοπτικό δίκτυο με τη μεγαλύτερη επιρροή στον αραβικό κόσμο. Το έτερο αίτημα; Να μετριάσει το εμιράτο τις σχέσεις με το σιιτικό Ιράν, προαιώνιο εχθρό του οίκου των Σαούντ, στην άλλη πλευρά του Περσικού Κόλπου.

Μόνο που ο πλούτος του σουνιτικού Κατάρ, το οποίο ήταν κάποτε υποτελές στους Σαουδάραβες, λέγεται πια φυσικό αέριο από κοίτασμα που συνεκμεταλλεύεται με το Ιράν, προαιώνιο εχθρό των Σαουδαράβων. Και μεγάλο μέρος της διεθνούς επιρροής του εμιράτου προέρχεται από το Αλ Τζαζίρα, που εκπέμπει με πολύ χρήμα από το Κατάρ, και έδρα την πρωτεύουσά του, την Ντόχα.

Αυτό το πετυχημένο αραβικό ΜΜΕ ήταν από την αρχή στο επίκεντρο της νέας κρίσης του Κόλπου. «Φιλελεύθερο» για τα δεδομένα της περιοχής, το δορυφορικό δίκτυο έχει βρεθεί στο στόχαστρο της Σαουδικής Αραβίας επειδή τολμά, από το 1996, να λέει τα πράγματα με ένα όνομα που δεν έχει πάντα το υπερσυντηρητικό και καταπιεστικό σουνιτικό πρόσημο του οίκου των Σαούντ.

Το Κατάρ μπήκε στον διεθνή χάρτη επιρροής πρώτα με το χρήμα από το φυσικό αέριο και μετά με την εμβέλεια και την επιρροή του Αλ Τζαζίρα. Το κανάλι έγινε σύμβολο και φερέφωνο του φιλόδοξου εμιράτου στην προσπάθειά του να μετατρέψει τον πλούτο του σε παγκόσμια επιρροή και μιντιακή προβολή, εδώ και δύο δεκαετίες. Μία επιχείρηση διεθνών δημοσίων σχέσεων που κορυφώθηκε με την επιτυχημένη διεκδίκηση του Παγκοσμίου Ποδοσφαιρικού Κυπέλλου, το οποίο θα φιλοξενήσει το Κατάρ το 2022.

Να όμως που αυξάνονται οι φόβοι πως η σημερινή κρίση με το Κατάρ θα θέσει σε κίνδυνο το μέλλον του δικτύου. Ηδη ο οίκος των Σαούντ απαιτεί να κλείσει το κανάλι, δίνοντας μάλιστα διορία λίγων ημερών.

Εκπομπές του Αλ Τζαζίρα έχουν προκαλέσει διαμάχες και οργή σε διάφορα αραβικά καθεστώτα, κυρίως στην Αίγυπτο μετά την πτώση του Χόσνι Μουμπάρακ στη διάρκεια της Αραβικής Ανοιξης, και μετά την εκλογή του προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι, ισλαμιστή ηγέτη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, τον οποίον ανέτρεψε με πραξικόπημα ο νυν πρόεδρος Αλ Σίσι, σύμμαχος των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας.

Το Αλ Τζαζίρα έχει ήδη εμπλακεί στην τρέχουσα κρίση, καθώς Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Αίγυπτος και Μπαχρέιν έχουν μπλοκάρει την ιστοσελίδα του από τα τέλη του Μαΐου.

Αυτές είναι οι μουσουλμανικές χώρες που διέκοψαν όλες τις σχέσεις με το Κατάρ στις 5 Ιουνίου κατηγορώντας, πολύ υποκριτικά, το εμιράτο για υποστήριξη του τρομοκρατικού τζιχαντιστικού εξτρεμισμού. Λες και η Σαουδική Αραβία δεν είναι ο μεγαλύτερος σπόνσορας του σουνιτικού ακραίου Ισλάμ όπου Γης,

Αυτό δεν απέτρεψε τον οίκο των Σαούντ να ζητήσει πλήρη υποταγή από το μικρό εμιράτο με τις μεγάλες φιλοδοξίες αυτονόμησης, κυρίως επειδή έχει ανοίξει οικονομικές παρτίδες με το Ιράν, και κάνει δική του πολιτική και με το Αλ Τζαζίρα.

Ετσι οι Σαουδάραβες έκλεισαν τα γραφεία του Aλ Τζαζίρα και απέσυραν την άδεια εκπομπής του, λέγοντας ότι προωθεί τρομοκρατικές «συνωμοσίες», ότι υποστηρίζει πολιτοφυλακές εναντίον των οποίων πολεμά η Σαουδική Αραβία στην Υεμένη, και ότι προσπάθησε να «σπάσει τις συμμαχικές τάξεις της Σαουδικής Αραβίας».

Το Αλ Τζαζίρα, μάλλον εξίσου υποκριτικά, επιμένει ότι δεν είναι «παραταγμένο στις τάξεις καμιάς ιδεολογίας, ομάδας ή κυβέρνησης».

Το μόνο βέβαιο; Η έδρα και ο χρηματοδότης του, το Κατάρ, φαίνεται αυτή τη στιγμή απομονωμένο και ευάλωτο.

Αρνείται ότι υποστηρίζει τρομοκρατικές ομάδες, αλλά πιέζεται για παραχωρήσεις προκειμένου να επιλύσει την τεταμένη κατάσταση, η οποία άφησε το διεθνές αεροδρόμιό του, έναν βασικό κόμβο, ουσιαστικά ερημωμένο, και τους κατοίκους να απασχολούνται με την προμήθεια τροφίμων.

Το Aλ Τζαζίρα ενδέχεται να μην κλείσει, αλλά οι βασικές πολιτικές του μάλλον θα αλλάξουν μετά το σαουδαραβικό εμπάργκο. Αυτό που ενδέχεται να κλείσει, λένε καλά ενημερωμένες πηγές, είναι το νεότερο τηλεοπτικό δίκτυο του Κατάρ, το Al-Araby, που εδρεύει στο Λονδίνο.

Για πολλά χρόνια, το Αλ Τζαζίρα αποτέλεσε σημείο τριβής και διαμάχης για τις χώρες του Κόλπου και την Αίγυπτο, ακόμη και πριν από την ακμή του με την κάλυψη ειδήσεων κατά την Αραβική Ανοιξη. Ηδη το 2002, η Σαουδική Αραβία είχε εξοργιστεί για την αρνητική κάλυψη του ειρηνευτικού σχεδίου της για τη σύγκρουση Ισραήλ – Παλαιστινίων και απέσυρε τον πρεσβευτή της από το Κατάρ. Εστειλε πίσω τους διπλωμάτες της το 2008.

Το 2014, το Κατάρ υποσχέθηκε να σταματήσει να «παρεμβαίνει» στην εσωτερική πολιτική των γειτόνων του Περσικού Κόλπου για να επιλύσει μια άλλη διπλωματική καταιγίδα με τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και το Μπαχρέιν, που απέσυραν επίσης τότε τους πρεσβευτές τους.Αυτή τη φορά, οι γείτονες του Κατάρ στον Κόλπο φαίνεται πως θα απαιτήσουν να κλείσει εντελώς το Αλ Τζαζίρα πριν από τη διεξαγωγή οποιασδήποτε διαμεσολάβησης για να τελειώσει ο αποκλεισμός. Αυτό θα είχε σοβαρές συνέπειες για τις φιλοδοξίες του εμιράτου για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καθώς και για το προσωπικό του δικτύου –3.000 ανθρώπους στην Ντόχα και σε όλον τον κόσμο.