«Σιδερένιος, Σταύρο!». Ο αρχηγός του Ποταμιού έδωσε ένα σπάνιο μάθημα πολιτικού πολιτισμού. Δημοσιοποίησε τα της ασθένειάς του με τρόπο ευθύ, απαλλαγμένο από πολιτικάντικες συναισθηματικές φορτίσεις και, γι’ αυτό, αφοπλιστικά ανθρώπινο. Ο Σταύρος Θεοδωράκης βίωσε και αποφάσισε να μοιραστεί αυτό που είχε γράψει η «σκοτεινή κυρία των αμερικανικών γραμμάτων» Σούζαν Σόνταγκ: «Kαθένας μας γεννιέται κατέχοντας διπλή υπηκοότητα, μία στο βασίλειο των υγιών και μία στο βασίλειο των αρρώστων. Αν και όλοι μας προτιμούμε να χρησιμοποιούμε μόνο το διαβατήριο του υγιούς, αργά ή γρήγορα καθένας μας υποχρεώνεται, τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα, να πολιτογραφηθεί υπήκοος εκείνου του άλλου τόπου».
Φυσικά, η επιθυμία του για «διαφάνεια» σε μια τέτοια εύθραυστη στιγμή δεν τον θωράκισε πλήρως από κομματικές μικρότητες, ωμό bullying, ούτε καν από άκομψους πρωθυπουργικούς αστεϊσμούς. Ανέκοψε, πάντως, τη σαρωτική ορμή της φημολογίας, των υποψιών, της συγκάλυψης. Του να κάνεις εισαγωγή για μια κρίσιμη χειρουργική επέμβαση και να σκέφτεσαι μήπως κάποιο μονόστηλο εφημερίδας «τσίμπησε» τη χθεσινή χλωμάδα σου ή μήπως κάποιος σε είδε στο ασανσέρ της κλινικής.
Η α λα Θεοδωράκη προσέγγιση είναι μία από τις πολλές τακτικές διαχείρισης της ασθένειας, της αδυναμίας, της τρωτότητας. Διότι, η αλήθεια είναι πως όταν τους χτυπήσει, οι επώνυμοι το παλεύουν ποικιλοτρόπως. Πολλοί εξακολουθούν να επιλέγουν να το αποσιωπούν ή να το συγκαλύπτουν. Κάποιοι, επειδή το θεωρούν ιδιωτικό, άλλοι γιατί τρέμουν να ενδυθούν την ευαλωτότητά τους και να βγάλουν δημοσίως την μπέρτα του σούπερ ήρωα. Δεν μπορεί εδώ να μη θυμηθεί κανείς το επικοινωνιακό στραπάτσο που έπαθε η power hungry Χίλαρι Κλίντον όταν ο φακός τη συνέλαβε να παραπατάει εξαιτίας μιας πνευμονίας που το επιτελείο της πήγε, παντελώς άγαρμπα, να κουκουλώσει. Ηταν σχεδόν νομοτελειακό να χάσει από τον «ταύρο» Ντόναλντ Τραμπ (ο οποίος μπορεί να τρώει junk food και να μη γυμνάζεται ποτέ, αλλά σχεδόν βάζεις στοίχημα ότι ο αιματοκρίτης του χτυπάει 50!). Υπάρχουν, βέβαια, πάντα και εκείνοι που «ρευστοποιούν» ένα πρόβλημα υγείας, άλλοι που αυτοχρίζονται «σταυροφόροι», πολλοί αυτοί που θέλουν να εμψυχώσουν ή να αφυπνίσουν με τον δικό τους προσωπικό αγώνα.
Το ίδιο, φυσικά, και για τους μη επωνύμους. Και αυτοί δίνουν πολλές εσωτερικές μάχες. Να μιλήσουν (με τον κίνδυνο να εκτεθούν στη μεγαλόθυμη συγκατάβαση και τον κανιβαλισμό των «υγιών»). Ή να σιωπήσουν εκκωφαντικά. Σίγουρα, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι «απλοί» Ελληνες επιλέγουν να καταγράψουν το χρονικό της ασθένειάς τους (ο καρκίνος είναι το πιο δημοφιλές θέμα, διότι τουλάχιστον στην Ελλάδα παραμένει επαίσχυντα ταμπού, παρά τις υποκριτικές κορόνες περί του αντιθέτου). Στα χνάρια, λοιπόν, του tumour diary του πρωτοπόρου του είδους βρετανού δημοσιογράφου Ιβαν Νομπλ (ο οποίος έγραφε ανελλιπώς μέχρι την προτελευταία ημέρα της ζωής του (31/01/2005) διεκδικεί τον χώρο της, ας μου επιτραπεί, μια εγχώρια «Ca Lit» (λογοτεχνία του καρκίνου). Αναφέρω ενδεικτικά τα «Ξεγελώντας το θάνατο!» του Γιώργου Αθανασιάδη (εκδ. Αρμός), «Καλά και σήμερα» της Σοφίας Νικολαΐδου (εκδ. Μεταίχμιο) και «Εxtra Ball» του Γιάννη Βαλτή (εκδ. Ποταμός). Οι περισσότεροι το κάνουν εν είδει ψυχαναλυτικής ίασης, κάποιοι σαν εφαλτήριο για ένα νέο (ακόμη και λογοτεχνικό) ξεκίνημα. Χωρίς, βέβαια, να απουσιάζουν και εκείνοι που κάνουν την αδυναμία τους επιθετικό ακτιβισμό.
Εκτός Ελλάδας, η κουλτούρα γύρω από τη δημόσια διαχείριση της ασθένειας έχει κάνει πολλά βήματα. Στη δε Αμερική έχει σχεδόν… ριζοσπαστικοποιηθεί! Δεν είναι μόνο ο Γουόλτερ Γουάιτ, ο πλέον σατανικός καρκινοπαθής του τηλεοπτικού «Breaking Bad». Προσφάτως μού έλεγαν για έναν βαριά άρρωστο εργαζόμενο σε αμερικανική εταιρεία που κλήθηκε από το αφεντικό του να μετάσχει σε μια κουβέντα (μετά το πέρας του εργασιακού ωραρίου) προκειμένου να λύσει τις απορίες όλων των συναδέλφων του γύρω από την ασθένειά του!
Στην Ελλάδα έχουμε δρόμο ακόμη για να διαχειριστούμε την τρωτότητα του άλλου και τη δική μας. Θα χρειαστούν, αναμφιβόλως, κάμποσα ακόμη υπερεντατικά μαθήματα, κάμποσοι ακόμη Σταύροι.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 25 Ιουνίου 2017.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
