Τα δικαιώματα των πολιτών
Δύσβατος ο δρόμος από το δημοψήφισμα ως την έξοδο
¢ Το δημοψήφισμα για το Brexit διοργανώθηκε στις 23 Ιουνίου 2016. Οι συνομιλίες με την ΕΕ ξεκίνησαν την περασμένη Δευτέρα, στις 19 Ιουνίου 2017, έναν χρόνο μετά, στα γραφεία της ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες.
¢ Επικεφαλής των βρετανών διαπραγματευτών είναι ο Ντέιβιντ Ντέιβις και από την πλευρά της ΕΕ ο Γάλλος Μισέλ Μπαρνιέ.
¢ Η Βρετανία έγινε μέλος της ΕΕ πριν από 44 χρόνια. Η καταληκτική ημερομηνία για να αποχωρήσει είναι στις 30 Μαρτίου 2019, είτε έχει επιτευχθεί συμφωνία με την ΕΕ είτε όχι. Αλλά στην πραγματικότητα το χρονικό περιθώριο για διαπραγματεύσεις είναι ακόμη μικρότερο, καθώς ο Μπαρνιέ έχει δηλώσει την επιθυμία του να έχουν ολοκληρωθεί ως τον Οκτώβριο του 2018, προκειμένου να υπάρχει χρόνος για να επικυρωθεί η συμφωνία από το Ευρωκοινοβούλιο.
¢ Οι Βρυξέλλες επιθυμούν πρώτα να αποφασιστεί το «διαζύγιο» και μετά η νέα σχέση. Η Βρετανία προτάσσει τη νέα σχέση και, ειδικότερα, όσον αφορά τις εμπορικές συναλλαγές με την ΕΕ. Οι Βρυξέλλες είναι όμως αποφασισμένες και ξεκάθαρες: πρώτα η συμφωνία για τα δικαιώματα των ευρωπαίων πολιτών στη Βρετανία, το χρηματικό ποσό που πρέπει να πληρώσει η Βρετανία για το Brexit και το καθεστώς των συνόρων ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και την Ιρλανδία και μετά η συμφωνία για το εμπόριο.
¢ Ο Ντέιβις απειλούσε θεούς και δαίμονες αν δεν προχωρούσε παράλληλα με όλα τα υπόλοιπα ζητήματα και η συμφωνία για το εμπόριο. Ομως αναγκάστηκε να καταπιεί τα λόγια του τη Δευτέρα όταν, με την έναρξη των διαπραγματεύσεων, του κατέστησαν σαφές οι Βρυξέλλες ότι κάτι τέτοιο αποκλείεται. Ωσπου αναγκάστηκε να τα μαζέψει, λέγοντας ότι «δεν έχει σημασία πότε αρχίζει κάτι αλλά πώς τελειώνει». Με άλλα λόγια, οι Βρετανοί διαπίστωσαν ότι δεν έχουν κανέναν τρόπο να επηρεάσουν τις αποφάσεις της ΕΕ των «27» οι οποίοι παρουσιάζουν ενωμένο μέτωπο απέναντι στη Βρετανία.
¢ Στα τέλη του 2016, ο Μπαρνιέ επισκέφθηκε όλες τις πρωτεύουσες των κρατών-μελών για να ακούσει τις απόψεις τους για το Brexit. Ολοι του έθεσαν ως προτεραιότητα τη συμφωνία για τα δικαιώματα των ευρωπαίων πολιτών στη Βρετανία καθώς και το χρηματικό ποσό που θα πληρώσει το Λονδίνο για το Brexit. Παράλληλα, η Ιρλανδία έβαλε στις προτεραιότητες τα σύνορα με τη Βόρεια Ιρλανδία και η Ισπανία το θέμα του Γιβραλτάρ.
¢ Τελικά οι «27» κατέληξαν ομόφωνα στις οδηγίες προς τον Μπαρνιέ, ο οποίος πρέπει να ζητήσει νέα εντολή από τα κράτη-μέλη προτού ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις για το εμπόριο ανάμεσα στην ΕΕ και τη Βρετανία.
¢ Οι συνομιλίες για το εμπόριο μπορούν να ξεκινήσουν όταν θα έχει σημειωθεί «αρκετή πρόοδος» στα υπόλοιπα ζητήματα. Δεν προσδιορίζεται τι ακριβώς σημαίνει «αρκετή πρόοδος» αλλά αφήνεται στην κρίση των «27», γεγονός το οποίο όμως παρέχει ένα περιθώριο για ευελιξία στις διαπραγματεύσεις.
¢ Και οι δύο πλευρές έχουν ως προτεραιότητα μια συμφωνία για τα δικαιώματα των περίπου 3,5 εκατ. ευρωπαίων πολιτών που ζουν στη Βρετανία και των 1,2 εκατ. Βρετανών που ζουν στην Ευρώπη, αν μη τι άλλο για να μην κρατούν τους ανθρώπους αυτούς σε αγωνία. Διαφωνούν όμως έντονα ως προς το πώς θα γίνει αυτό. Οι Βρυξέλλες επιθυμούν ο τελικός κριτής των διαφωνιών για τα δικαιώματα των πολιτών να είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Οι Βρετανοί, ειδικά οι σκληροπυρηνικοί οπαδοί του Brexit, διαφωνούν σφόδρα επειδή αυτό σημαίνει ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα έχει δικαιοδοσία στη Βρετανία ως και για τα επόμενα 100 χρόνια, δηλαδή έως ότου λυθούν όλες οι πιθανές διαμάχες που σχετίζονται με τα δικαιώματα των πολιτών. Σε αυτό το σημείο αναμένονται προβλήματα ανάμεσα στο Λονδίνο και τις Βρυξέλλες.
¢ Πολλά ποσά κυκλοφορούν στα βρετανικά ΜΜΕ για το κόστος του Brexit για τους Βρετανούς. Κυμαίνονται από 40 δισ. ευρώ ως και 100 δισ. Στην πραγματικότητα, οι Βρυξέλλες δεν γνωρίζουν το ποσό γιατί αυτό θα εξαρτηθεί από την πορεία των συνομιλιών. Δεν προβλέπεται να υπάρξει πιο ξεκάθαρη εικόνα πριν από το 2018.
¢ Μέχρι πριν από έναν μήνα, όλοι νόμιζαν ότι οι διαπραγματεύσεις θα έπαιρναν μπρος δυναμικά μετά τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου και θα συνεχίζονταν απρόσκοπτα μέχρι το τέλος. Μετά τις πρόσφατες βρετανικές εκλογές όμως έγινε σαφές ότι πολλά μπορεί να συμβούν: η νέα κυβέρνηση της Μέι είναι αδύναμη και δεν έχει εντολή για «σκληρό Brexit», όπως ήλπιζε. Δεν αποκλείεται να πέσει, να πραγματοποιηθούν νέες πρόωρες εκλογές ή να έρθει άλλο κόμμα στην εξουσία. Οπως έχει η κατάσταση σήμερα, οι Βρυξέλλες δεν μπορούν να γνωρίζουν με βεβαιότητα τι είδους Brexit επιθυμεί το Λονδίνο, «σκληρό», «μαλακό», «ενδιάμεσο» – ή και «καθόλου Brexit».
¢ Το ρολόι του Brexit έχει αρχίσει να μετράει ανάποδα και δεν πρόκειται να σταματήσει, ούτε καν αν η Βρετανία μείνει χωρίς διαπραγματευτή για ένα διάστημα λόγω εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων. Η προθεσμία θα μπορούσε να παραταθεί το πολύ για λίγες εβδομάδες, στην καλύτερη περίπτωση, όχι όμως μετά τον Μάιο ή τον Ιούνιο του 2019, όταν θα πρέπει να πραγματοποιηθούν οι επόμενες ευρωεκλογές χωρίς τη Βρετανία ως κράτος-μέλος.
¢ Σε όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το Brexit, η Βρετανία έχει τη δυνατότητα να υπαναχωρήσει και να παραμείνει στην ΕΕ. Οταν όμως βγει, ο μοναδικός τρόπος για να ξαναμπεί, αν το θελήσει, είναι να ξεκινήσει κανονικά ενταξιακές διαπραγματεύσεις όπως οποιοδήποτε άλλο επίδοξο κράτος-μέλος.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ