Με βήμα ταχύ η ιδιωτικοποίηση του Δημοσίου

Δεν «θάβεται» –και ας το θέλουν πολλοί –κάτω από τους λόφους των σκουπιδιών που βρίσκονται στους δρόμους το αίτημα των συμβασιούχων για μόνιμη και σταθερή δουλειά. Γιατί είναι δίκαιο –πόσω μάλλον που καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες οι 6.500 εργαζόμενοι στην καθαριότητα στους δήμους, οι 4.000 σε διάφορους τομείς, επίσης στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ)και άλλοι τόσοι (τώρα ψάχνει η κυβέρνηση ακριβώς πόσοι) σε υπουργεία και εποπτευόμενους φορείς.

Αντιθέτως, το αίτημά τους για δουλειά και οι διαμαρτυρίες τους για τηνομηρείααπό τις προηγούμενες κυβερνήσεις και από τη σημερινή ξεσκεπάζει και πολιτικές επιλογές και επιδιώξεις επιχειρηματικών συμφερόντων για να περάσει η αποκομιδή απορριμμάτων σε ιδιωτικά χέρια, και βέβαια ακόμα πιο έντονα από όσο μέχρι σήμερα η διαχείριση των απορριμμάτων.

Παράλληλα,όμως, είναι μια αφορμή γιανα διερευνηθεί ευρύτερα πώς σε πλήθος υπηρεσιών του δημόσιου τομέα έχουνδιεισδύσειή είναι σε διαδικασία εισόδου άμεσα ή έμμεσα οι ιδιώτες.

Η συρρίκνωση του Δημοσίου –οι παραχωρήσεις υπηρεσιών και η εκχώρηση λειτουργιών στον ιδιωτικό τομέα –έχει δρομολογηθεί από καιρό αλλά υλοποιείται σταδιακά. Τα χρόνια του μνημονιακού κλοιού επελαύνει, με το θεσμικό πλαίσιο να στρώνει για τα καλά το χαλί για την παράδοση στην «ιδιωτική πρωτοβουλία» τομέων που αποτελούν πεδίο κερδοφορίας. Η ΝΔ, η αξιωματική αντιπολίτευση, το φωνάζει ότι θέλει μικρότερο κράτος, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ το υπονοεί και, αρνούμενη ρητορικά,το πράττει (είτε ψηφίζοντας ρυθμίσεις είτεακόμη και με τη συμφωνημένη με τους δανειστές απραξία της για να ανατρέψει καταστάσεις που παρέλαβε).

Η αξιωματική αντιπολίτευση βάζει μπροστά το φιλελεύθερο (ή νεοφιλελεύθερο) πρόσημο και πορεύεται. Οπως δήλωσε πρόσφατα στην τηλεόραση του Alpha ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης«το ρυθμιστικό εύρος του κράτους πρέπει να μικρύνει. Και αυτό μπορεί να γίνει σε αποτελεσματική συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Και θα ακουμπήσουμε και θέματα τα οποία στην Ελλάδα μπορεί να φαίνονται ταμπού, αλλά γίνονται παντού στην Ευρώπη».

Για να αναφέρει ενδεικτικά τη «συνεργασία του ιδιωτικού τομέα στην Υγεία, παραδείγματος χάρη. Υπάρχουν υπηρεσίες και στον πυρήνα των δημόσιων νοσοκομείων που μπορούν να παρέχονται σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα».Παράλληλα, είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι στον κομματικό μηχανισμό του ΣΥΡΙΖΑ, ιδιαίτερα μετά τηνένταξη στο μνημονιακό φάσμα, ενισχύονται οι απόψεις που ομνύοντας στον οικονομικό ρεαλισμό και στον λεγόμενο υγιή ανταγωνισμό, καλούν σε ταχύτατη προώθηση συνεργασιών και συμπράξεων με τον ιδιωτικό τομέα σε όλους τους τομείς. Πλέον, δόθηκε εμφατικά το σήμα (πρωθυπουργικό μάλιστα –στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο) για ξεπάγωμα ιδιωτικών επενδύσεων και κοινές δράσεις δημοσίου – ιδιωτικού τομέα,με άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων. Οι πύρινες φωνές του παρελθόντος για εκχωρήσεις δημόσιων λειτουργιών σε ιδιώτες αποσβένονται. Κυριαρχούν κυβερνητικά οι τοποθετήσεις περισσότερο διαχειριστικού χαρακτήρα και ισορροπιστικές, γύρω από τον άξονα ενός ήπιου αντι-κρατισμού και της προστασίας των δημόσιων αγαθών.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛόχι μόνο δενκατάργησε νομοθετικές ρυθμίσεις που οδηγούν σε συρρίκνωση του δημοσίου τομέα, αλλά αποδέχεται τις κατευθύνσεις της ΕΕ που συνηγορούν στη διάχυση των ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων παντού, με κράτος που να διευκολύνει και την επιχειρηματικότητα. Είναι ενδεικτικό ότι οι εργαζόμενοι στους δήμους και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΠΟΕ – ΟΤΑ) εγκαλούν την κυβέρνηση και τον υπουργό Εσωτερικών Πάνο Σκουρλέτη, εκτός άλλων, και γιατί δεν έχουν καταργήσει το άρθρο 61 του Ν. 3979/2011 που δίνει το δικαίωμα στις Δημοτικές Αρχές να εκχωρούν την αρμοδιότητα της υπηρεσίας καθαριότητας στους εργολάβους.

Οι υπηρεσίες που παραχωρήθηκαν

Η αρχή έχει γίνει. Για παράδειγμα,τον Μάιο ο δήμος Ωρωπού υλοποίησε την απόφασή του να δώσει με διαγωνισμό σε ιδιώτη την αποκομιδή των απορριμμάτων για τρία χρόνια, με τη δημοτική Αρχή να υποστηρίζει ότι θα παραμείνει ο έλεγχος της διαδικασίας αποκομιδής στον δήμο. Παράλληλα, τον Ιούνιο υπογράφηκε η σύμβαση μεταξύ του Δήμου Ρόδου και ιδιωτικής κοινοπραξίας, η οποία, ύστερα από διαγωνισμό, ανέλαβε, επίσης για τρία χρόνια, την αποκομιδή, μεταφορά και διαχείριση αστικών αποβλήτων του Δήμου Ρόδου.

«Ο ιδιωτικός τομέας επιδιώκει να αναλάβει έργα σε κερδοφόρους τομείς, με ενδεικτικές τις περιπτώσεις των διοδίων ή των απορριμμάτων. Θυμάστε τα πήγαινε – έλα του Φούχτελ…» αναφέρει στο «Βήμα» το μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΑΔΕΔΥ Γιώργος Πετρόπουλος. Η προσπάθεια διείσδυσης χτίστηκε συστηματικά από τη δεκαετία του ’90, ενισχύθηκε μετά το 2000, μέσω των ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα) για εκχώρηση δημόσιων τομέων οικονομικού ενδιαφέροντος. «Η καθαριότητα και η φύλαξη κτιρίων αλώθηκαν από εργολαβίες που ανέδειξαν τραγικές καταστάσεις ως προς τις συνθήκες εργασίας αλλά και αδυναμίες, όπως κόστη πολλαπλάσια, ακόμη και πέντε φορές, σε σχέση με την αξιοποίηση μόνιμου προσωπικού» παρατηρεί ο κ. Πετρόπουλος.

Θεωρεί ότι η κυβέρνηση θα έπρεπε ως πρώτο βήμα να προχωρήσει στην αλλαγή του θεσμικού πλαισίου «ώστε να μην επικρατήσει πλήρως η αντίληψη ότι το κράτος είναι «τροχονόμος» και απλώς θα ελέγχει τους ιδιώτες στους οποίους θα έχουν κατευθυνθεί σημαντικές δημόσιες λειτουργίες».

Μεγάλοι οδικοί άξονες εδώ και μια δεκαετία εκτελούνται σύμφωνα με συμβάσειςπαραχώρησης έξω από τις συμβατικές υπηρεσίες του Δημοσίου. Και σήμερα, όπως σημειώνει ο κ. Παναγιώτης Μούζιος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Μηχανικών Δημοσίου, οι ιδιώτες/παραχωρησιούχοι έχουν αναλάβει όλο τον κύκλο λειτουργίας και συντήρησης των μεγάλων αυτοκινητοδρόμων, καθώς και τον καθορισμό της πολιτικής των διοδίων για όσο διάστημα ορίζεται. Επίσης, αναφέρει ο κ. Μούζιος, το σύνολο των μεγάλων κτιριακών συγκροτημάτων (σχολεία, πυροσβεστικοί σταθμοί, νοσοκομεία, δικαστικά μέγαρα κ.ά.) κατασκευάζονται μέσω ΣΔΙΤ και ιδιώτες αναλαμβάνουν τη λειτουργία τους, έξω από τις συμβατικές τεχνικές υπηρεσίες του Δημοσίου. Οπως παρατηρεί, «έχει διαπιστωθεί ότι με αυτή τη διαδικασία η κατασκευή ενός κλασικού κτιριακούσυγκροτήματος μπορεί να κοστίσει ακόμη και τρεις φορές περισσότερο το τ.μ.».

Στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων υπάρχουν πολλά παραδείγματα συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στις δράσεις του. Η κυρία Κατερίνα Γιαννούλια, γεωπόνος, εργαζόμενη στο ΥΠΑΤ και μέλος του Γενικού Συμβουλίου της ΑΔΕΔΥ,αναφέρει στο «Βήμα» την ανάθεση σε ιδιώτες τόσο της λειτουργίας πληροφοριακών συστημάτων του υπουργείου όσο και, διά του ΟΠΕΚΕΠΕ, (εποπτευόμενου ΝΠΙΔ) των προγραμμάτων ενίσχυσης της βιολογικής γεωργίας, την ενιαία ενίσχυση/επιδότηση (ΟΣΔΕ) αλλά και πολλών μητρώων αγροτών. Μάλιστα, εξηγεί ότι οιγεωτεχνικοί στις δημόσιες υπηρεσίες (υπουργείο, περιφέρεια) υποχρεώνονται να υπογράψουν σύμφωνο εμπιστευτικότητας ως «εξωτερικοί συνεργάτες» του ΟΠΕΚΕΠΕ, προκειμένου να αποκτήσουν στοιχειώδη πρόσβαση στα λειτουργικά συστήματα.

«Εχουν απεμπολήσει εδώ και χρόνια λειτουργίες σε πολλούς τομείς του Δημοσίου. Τώρα μπαίνει η ταφόπλακα. Η υπόθεση των συμβασιούχων είναι χαρακτηριστική. Ανοίγει ο δρόμος για να περάσουν οι υπηρεσίες καθαριότητας αλλά και άλλες (π.χ. φύλαξη, πράσινο) στα χέρια ιδιωτών» τονίζει στο «Βήμα» η πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Υπαλλήλων Αιρετών Περιφερειών Ελλάδας κυρία Βέτα Πανουτσάκου. Επισημαίνει ότι «πέρα από τις άμεσες, γιγαντώνονται και οι έμμεσες ιδιωτικοποιήσεις μέσω των πιστοποιήσεων». Εξηγεί, για παράδειγμα, ότι στην πλειονότητα των περιφερειών είναι κλειστά τα περισσότερα δημόσια ΚΤΕΟ, καθώς δεν μπορούσαν να καλύψουν χωρίς χρηματοδότηση τους όρους πιστοποίησης –από τα πέντε δημόσια ΚΤΕΟ που λειτουργούσαν στην Αττική, λειτουργεί μόνο εκείνο του Χολαργού. Ακόμη και τα εμβόλια που γίνονταν μέχρι τώρα από τις περιφερειακές υπηρεσίες έχουν περάσει σε ιδιώτες με κάλυψη δαπανών από τα ασφαλιστικά ταμεία. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι κάθε καλοκαίρι, για να αναλάβουν ιδιωτικά συνεργεία την καταπολέμηση κουνουπιών και τη δακοκτονία, γίνονται διαγωνισμοί που αλλού κρίνονται άγονοι ενώ αλλού υπάρχουν τεράστιες καθυστερήσεις και άλλα προβλήματα.

Η κυρία Πανουτσάκου τονίζει ότι υπάρχει ένα δούναι και λαβείν στο πλαίσιο των «συμμαχιών» με ιδιωτικούς φορείς αλλά και για ανακύκλωση της ανεργίας, π.χ. στον κλάδο κατασκευής.Με σχέδιο νόμου προωθείται η καταγραφή όλων των κτιρίων, ιδιωτικών και δημοσίων, μια διαδικασία που ενισχύει τους μηχανικούς και το κράτος εισπράττει από παράβολα κ.ο.κ. Εχουν δημιουργηθεί πιστοποιημένα σώματα ελεγκτών δόμησης, ενεργειακοί ελεγκτές, που αναλαμβάνουν δουλειές που πριν έκανε το Δημόσιο. Πρόσφατα, αναφέρει, δόθηκαν οι αδειοδοτήσεις κλινικών, ιατρείων και οδοντιατρείων στον ιατρικό και οδοντιατρικό σύλλογο (και τα δύο ΝΠΙΔ) και ταυτόχρονα φτιάχνουν μια επιτροπή εποπτείας.

Στα νοσοκομεία, σημειώνει η κυρία Πανουτσάκου, ακόμη κι αν έχει δοθεί η δυνατότητα να υπογράφουν οι εργαζόμενοι στη φύλαξη/σίτιση ατομική σύμβαση για να χτυπηθούν οι ιδιωτικές εργολαβίες, το πλαίσιο είναι τέτοιο που ευνοεί τελικά τις ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Την ίδια ώρα, στο υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης έχουν μπει γάλλοι ειδικοί σε θέματα δημόσιας διοίκησης που δίνουν τον ρυθμό στις αναδιαρθρώσεις αλλά και εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ με ειδίκευση στη νέα τεχνολογία. Βρίσκονται σε επαφή με την υπουργό Διοικητικής Ανασυγκρότησης Ολγα Γεροβασίλη και τους ειδικούς επιστήμονες του υπουργείου και παρέχουν τεχνική βοήθεια, ενισχύοντας μεταξύ άλλων παρεμβάσεις για την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων του προσωπικού αλλά και την ανάπτυξη έργων πληροφορικής, όπου προωθείται η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Οι νέες τεχνολογίες στο Δημόσιο, η διασύνδεση του πληροφοριακού συστήματος μεταξύ των φορέων και η λεγόμενη διαλειτουργικότητα για «διασταύρωση στοιχείων αλλά και εξυπηρέτηση πολιτικών και επιχειρήσεων χωρίς γραφειοκρατικές καθυστερήσεις», όπως λένε από το κυβερνητικό επιτελείο, έχει τεθεί σε προτεραιότητα.

Αναζητείται λύση… εκτάκτου ανάγκης

«Τέρμα πια στην κοροϊδία – καμιά απόλυση συμβασιούχων. Νομοθετική ρύθμιση τώρα για τη μονιμοποίησή τους». Αυτή η φράση επαναλαμβάνεται συνεχώς από την ΠΟΕ-ΟΤΑ και τον πρόεδρό της κ. Νίκο Τράκα κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων των εργαζομένων, οι οποίες συνεχίζονται ως την ερχόμενη Πέμπτη. Η αποκομιδή περιορίζεται μόνο στα νοσοκομεία, στις λαϊκές αγορές και σε ευαίσθητα σημεία συγκέντρωσης σκουπιδιών. Με την επίκληση έκτακτης κατάστασης (κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, τόνοι σκουπιδιών, υψηλές θερμοκρασίες) και αντικειμενικού λόγου συνέχισης εργασίας, το κυβερνητικό επιτελείο επεξεργάζεται νομοθετική ρύθμιση, στο πλαίσιο των συνταγματικών επιταγών, για να παραμείνουν στη θέση τους οι συμβασιούχοι που ήδη εργάζονται. Η κυβέρνηση επείγεται να βρει έναν τρόπο ώστε να μη μείνουν χωρίς έκτακτο προσωπικό οι δήμοι μέσα στο καλοκαίρι και να γίνει άμεσα η περισυλλογή των απορριμμάτων. Σαν μια εκδοχή άμεσης «λύσης» που δεν έχει νομικά προσκόμματα έχει προβληθεί και η προκήρυξη θέσεων καθαριότητας με δίμηνες συμβάσεις από τους δήμους, όμως είναι μη αποδεκτή από τους συμβασιούχους.

Πάντως, μετά την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου που έκρινε αντισυνταγματική τη ρύθμιση με την οποία δόθηκε παράταση ως το τέλος του 2017 των οκτάμηνων συμβάσεων στην καθαριότητα, καθώς και την πληρωμή των συμβασιούχων, ο κ. Σκουρλέτης προανήγγειλε την προκήρυξη μέσω ΑΣΕΠ 2.500 μόνιμων θέσεων στην καθαριότητα των ΟΤΑ. Ο αριθμός ετέθη, όπως διευκρίνισε, με βάση τα αιτήματα των δήμων, στα οποία αν προστεθούν κι άλλα θα αυξηθεί και ο αριθμός των προς κάλυψη θέσεων. Από το υπουργείο Εσωτερικών επισημαίνουν ότι οι δαπάνες για την καθαριότητα στους ΟΤΑ αφορούν υπηρεσίες που πληρώνονται τα έσοδα των ανταποδοτικών τελών, δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ τονίζουν ότι δεν υπόκεινται στους μνημονιακούς περιορισμούς του κανόνα αποχωρήσεις/προσλήψεις με ειδική διάταξη που έχει ψηφιστεί από το 2016.

ΑΔΕΔΥ: «Η κυβέρνηση εκτελεί τις εντολές της ΕΕ»

Στην πρόσφατη μελέτη του Κοινωνικού Πολύκεντρου της ΑΔΕΔΥ για την «Απασχόληση, αμοιβές και θεσμικές παρεμβάσεις στον Δημόσιο Τομέα στο πλαίσιο περιοριστικών πολιτικών» η επιστημονική ομάδα με συντονιστή τον καθηγητή Εργασιακών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο κ. Γιάννη Κουζή επισημαίνει: «Η υποχώρηση του ρόλου του δημόσιου τομέα, κυρίως ως προς την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και τη διασφάλιση των δημοσίων αγαθών, συνδυάζεται και με την επιδίωξη επιχειρηματικών συμφερόντων να αναπτύσσουν επικερδείς δραστηριότητες του ιδιωτικού τομέα σε παραδοσιακούς και προνομιακούς τομείς δράσης του Δημοσίου». Την αναφορά αυτή την κρίνει ιδιαίτερα σημαντική ο κ. Γρηγόρης Καλομοίρης, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής ΑΔΕΔΥ. Μιλώντας στο «Βήμα» τονίζει ότι «η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ υλοποιεί την τελευταία διετία τις εντολές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην τέταρτη έκθεσή της για την πορεία του δεύτερου Μνημονίου. Εκεί προσδιορίζονταν οι υπηρεσίες του Δημοσίου που θα κατέληγαν σε «outsourcing»». Ο κ. Καλομοίρης αναφέρει τα εξής παραδείγματα:

l Στην πρόταση σχεδίου νόμου για την αναμόρφωση της οργάνωσης των νοσοκομείων του ΕΣΥ για όσα έχουν λιγότερες από 300 κλίνες προβλέπεται η κατάργηση των τμημάτων Πληροφορικής και το πέρασμά τους σε ιδιώτες. Με την προβλεπόμενη μείωση των οργανικών θέσεων του προσωπικού θα υπάρξει περαιτέρω συρρίκνωση των διοικητικών και τεχνικών υπηρεσιών καθώς και των εργαστηρίων, ενώ θα εξαφανιστούν οι υπηρεσίες σίτισης, φύλαξης και καθαριότητας στο πλαίσιο εκτεταμένων ιδιωτικοποιήσεων υπηρεσιών, τμημάτων και εργαστηρίων.

l Πρόσφατα δόθηκε στη δημοσιότητα το σχέδιο νόμου για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Η κατεύθυνσή του οδηγεί στην τελειωτική διάλυση των υπολειμμάτων του κοινωνικού κράτους στην Υγεία και στο Φάρμακο και στην πλήρη εμπορευματοποίησή τους.

Κώστας Πουλάκης: «Να υψώσουμε τείχηστην ασυδοσία»

Αναφορικά με το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων ή των εκχωρήσεων σε ιδιώτες δημόσιων λειτουργιών, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών κ. Κώστας Πουλάκης επισημαίνει: «Η ευρωπαϊκή εμπειρία – μετά την περίοδο επέλασης της νεοφιλελεύθερης αντίληψης περί «λιγότερου κράτους» – αποδεικνύει ότι οι εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις δεν είναι ούτε πιο αποτελεσματικές ούτε πιο οικονομικές, γι’ αυτό και σε πολλές περιπτώσεις εμφανίζεται, έστω δειλά, μια αντίστροφη τάση επανάκτησης υποδομών και υπηρεσιών από το Δημόσιο». Και ο κ. Πουλάκης προσθέτει:

«Δική μας επιδίωξη – εντός προφανώς των ορίων που τίθενται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία περί ανταγωνισμού, αλλά και των δεσμεύσεων της χώρας στο πλαίσιο του Μνημονίου – είναι η διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα και του κοινωνικού ελέγχου όλων των κρίσιμων υποδομών και λειτουργιών. Και αυτό είναι ένα στοιχείο που υπερβαίνει το ζήτημα της ιδιοκτησίας, και αφορά επίσης τους όρους λειτουργίας, τη βιωσιμότητα, τα οφέλη που αντλεί το Δημόσιο και την κοινωνική ανταποδοτικότητα κάθε υπηρεσίας. Με την έννοια λοιπόν αυτή, η προσπάθεια να υψώσουμε αναχώματα στην ανεξέλεγκτη εξάπλωση της ιδιωτικο-οικονομικής λογικής είναι διαρκής και πολυεπίπεδη».