Τζιμ Σταβιανι -Λιλαντ Περβις
Το παιχνίδι της μίμησης – Ο Αλαν Τιούρινγκ αποκωδικοποιείται
Εκδόσεις Κριτική, 2017
σελ. 242, τιμή 18 ευρώ

Οταν θέλουμε να αφηγηθούμε μια ιστορία σε πολλούς, τη γράφουμε συνήθως με λέξεις… ή την κάνουμε ταινία. Την ιστορία του Αλαν Τιούρινγκ, του ανθρώπου που όχι μόνο έσπασε την κωδικοποιημένη επικοινωνία των γερμανικών υποβρυχίων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και έστησε τον πρώτο υπολογιστή, την είχα διαβάσει σε βιβλίο (εκδ. Τραυλός, 2004) και την είχα δει στον κινηματογράφο (2014). Ποιος ο λόγος λοιπόν να τη διαβάσω και σε σκίτσα;

Είχα, ωστόσο, πολλά χρόνια να διαβάσω «κλασσικά εικονογραφημένα». Ξέρετε, εκείνα τα εικονικά συντομογραφήματα με τα οποία ρούφηξε η γενιά μου το ζουμί πολλών βιβλίων. Ομως, εκείνα ήταν σύντομα. Τούτο εδώ, το «Παιχνίδι της μίμησης» που εκδόθηκε στα ελληνικά τον Φλεβάρη που μας πέρασε, ήταν «μπόλικο»: 242 σελίδες. Τι να είχαν να μου πουν που δεν το διάβασα ήδη ή παρακολούθησα; Είχα αυτή την περιέργεια, αλλά κυρίως είχα την περιέργεια να νιώσω τι θα έλεγε στην επόμενη γενιά, την «οθονολάτρισσα». Το άνοιξα.
Ηταν όντως πιστό στο πνεύμα των παλιών καλών «κλασσικών». Τίποτε το τρισδιάστατο από πρόγραμμα υπολογιστή, καμιά ψηφιακή παλέτα χρωμάτων. Αδρές γραμμές που απέδιδαν αφαιρετικά το κλίμα και τα συναισθήματα των προσώπων του έργου. Αλλά… ξαναανακάλυπτα σελίδα-σελίδα το τι «επιπλέον» έδινε αυτή η στακάτη παράθεση σκίτσων: το περιθώριο συμπλήρωσης στη φαντασία μου. Ναι, αναμφίβολα, η οπτική του σκιτσογράφου, Λίλαντ Πέρβις, καθόριζε τις στροφές, αλλά άφηνε στη φαντασία μου να κάνει τα γεμίσματα, να αφήνεται σε δεύτερες σκέψεις, να σκέφτεται σε επάλληλα στρώματα το τι είχε συμβεί. Και… ενώ συνήθως διαβάζω τα βιβλία μονορούφι, μου επέτρεπε να αφήσω το βιβλίο, να στοχαστώ, να ασχοληθώ με κάτι άλλο και να το συνεχίσω μετά χωρίς την αίσθηση απώλειας του αναγνωστικού ρυθμού που συνήθως έχουμε όταν διακόπτουμε την ανάγνωση βιβλίου.
Ως προς την πληρότητα απολαβής της ιστορίας, ο «σεναριογράφος» Τζιμ Οταβιάνι έκανε εκπληκτική δουλειά. Δεν έβρισκα κενά στο αφήγημα της γλυκόπικρης βιογραφίας του Τιούρινγκ. Αντίθετα, η δωρική αυστηρότητα των σκίτσων με έκανε να νιώθω ακόμη πιο έντονα τα συναισθήματα του πρωταγωνιστή. Αν κάτι μου έλειψε ήταν οι ήχοι της ταινίας. Αμποτε οι εικονογραφημένες σελίδες των βιβλίων να έρχονται μπολιασμένες με ηχητική επένδυση που να την ακούμε στα ακουστικά μας…
Τελείωσα το βιβλίο απόλυτα ικανοποιημένος ως αναγνώστης. Μάλιστα, ήταν από τις λίγες φορές που βρήκα την τιμή αγοράς να αιτιολογείται απόλυτα από τον μόχθο που χρειάστηκε για το εκδοτικό αποτέλεσμα. Αλλά έπιασα τον εαυτό μου να αναρωτιέται και πάλι: Θα έχει την ίδια απήχηση και σε νεότερες γενιές;
Η απάντηση ίσως μας δοθεί αν μάθουμε –ύστερα από τρία, π.χ., χρόνια κυκλοφορίας του –το πόσοι μαθητές διάβασαν αυτό το υπέροχο βιβλίο. Αν είναι πολλοί, τότε ίσως το έντυπο βιβλίο έχει ακόμη μέλλον και, τότε, θα πρέπει μάλλον τα εικονογραφημένα βιβλία να γίνουν κυρίαρχο ρεύμα στις εκδόσεις. Αν όχι, πιθανόν να πρέπει να δοκιμάσουμε την οθόνη: ροή σκίτσων στο κινητό, με την ηχητική επένδυση που μου έλειψε. Ζητάω πολλά;
Σε κάθε περίπτωση, το βιβλίο αυτό είναι υπέροχο δώρο καλοκαιριού. Διαβάζεται παντού, με όσες διακοπές κι αν προκύψουν ανάμεσα στις σελίδες του. Αφηγείται μια ιστορία πολύτιμη, τόσο ιστορικά, τεχνολογικά και επιστημονικά όσο και ανθρωπιστικά, για έναν ήρωα μοναδικό που αδικήθηκε μοναδικά. Είναι κυριολεκτικό απόκτημα και θα χάσετε αν το χάσετε –κι εσείς και τα παιδιά σας!

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ