Ο νέος ψυχρός πόλεμος στη Συρία και η εμπλοκή του Ιράν

Proxy War ή Πόλεμος διά Αντιπροσώπων. Ετσι χαρακτηρίζεται πλέον η πολυετής αιματηρή σύρραξη στη Συρία που ξεκίνησε ως εμφύλιος πόλεμος αλλά σύντομα μετεξελίχθηκε και σε ευθεία αντιπαράθεση μεταξύ μιας σειράς κρατών. Από τη μία πλευρά, στο πλευρό του Μπασάρ αλ Aσαντ, βρίσκονται το Ιράν και η Ρωσία, ενώ από την άλλη πλευρά οι ΗΠΑ και οι σουνιτικές χώρες της ευρύτερης περιοχής, με πρώτη τη Σαουδική Αραβία.

Αλλά είναι αυτός ο «έμμεσος» ανταγωνισμός που εγείρει τις περισσότερες ανησυχίες τις τελευταίες ημέρες. Η κατάρριψη ενός SU-22 της συριακής αεροπορίας του Ασαντ από ένα αμερικανικό F-18 όχι μόνο προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση της Μόσχας, αλλά το Κρεμλίνο προέβη και στην αναστολή συμφωνίας με την Ουάσιγκτον για τον καθορισμό των απαραίτητων μηχανισμών (μια σειρά από «κόκκινες γραμμές») για την αποφυγή επικίνδυνων επεισοδίων στους ουρανούς τις εμπόλεμης Συρίας εξαιτίας της παράλληλης δράσης των μαχητικών αεροσκαφών των δύο υπερδυνάμεων.

Κάνοντας λόγο για εχθρική πράξη από την πλευρά των Αμερικανών, η Ρωσία ανακοίνωσε επίσης ότι κάθε αεροσκάφος της υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συμμαχίας κατά του ISIS επιχειρεί δυτικά του ποταμού Ευφράτη θα αποτελεί εν δυνάμει στόχο των ρωσικών δυνάμεων.

Η Ρωσία και το καθεστώς Ασαντ καταγγέλλουν την κατάρριψη ενός μαχητικού αεροσκάφους που επιχειρούσε στο πλαίσιο της «μάχης κατά της τρομοκρατίας», συμμετείχε δηλαδή σε μια επίθεση κατά θέσεων του Ισλαμικού Κράτους στην περιφέρεια της Ράκα, ντε φάκτο πρωτεύουσας των τζιχαντιστών. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η επίθεση είχε ως αποτέλεσμα να πληγούν μονάδες των Δημοκρατικών Δυνάμεων της Συρίας (SDF) που μάχονται επίσης κατά του ISIS συμμετέχοντας στην αμερικανική συμμαχία κατά της τρομοκρατικής οργάνωσης.

Και αυτός είναι ένας πρώτος λόγος ανησυχίας όσον αφορά το ενδεχόμενο αυτός ο πόλεμος δια αντιπροσώπων να εξελιχθεί σε μια ανοιχτή σύγκρουση ανάμεσα στις κυριότερες από τις εμπλεκόμενες δυνάμεις. Το συριακό καθεστώς μάχεται σίγουρα (με τη στήριξη της Ρωσίας και του Ιράν) κατά των τζιχαντιστών, αλλά όλα δείχνουν πως o πρωταρχικός στόχος του Ασαντ δεν είναι διαλύσει μια οργάνωση το μέλλον της οποίας διαγράφεται ήδη δυσοίωνο, τουλάχιστον όσον αφορά των έλεγχο εδαφών. Το ισλαμικό χαλιφάτο έχει ήδη αρχίσει να μεταλλάσσεται σε μια υπερεθνική τρομοκρατική οργάνωση. Κατά το πρότυπο της Αλ Κάιντα.

Οπότε, ο πραγματικός εχθρός του Μπασάρ αλ Ασαντ είναι οι πάμπολλες οργανώσεις, μεταξύ των οποίων κυριαρχούν οι εξτρεμιστικές, αλλά υπάρχουν και οι πιο μετριοπαθείς, όπως το SDF, που χαίρουν της στήριξης των Αμερικανών.

Ενα άλλο επεισόδιο επιβεβαίωσε την εξαιρετικά εκρηκτική κατάσταση στη Συρία και τον κίνδυνο μιας κλιμάκωσης σε όλα τα μέτωπα του πολέμου με άγνωστες και πιθανώς καταστροφικές συνέπειες. Η Τεχεράνη ανακοίνωσε ότι δυνάμεις των Φρουρών της Επανάστασης πραγματοποίησαν από την περιφέρεια του Κερμανσάχ (στο ιρανικό Κουρδιστάν) επίθεση με πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς κατά θέσεων που κατέχουν τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους στο ανατολικό τμήμα της Συρίας, ως αντίποινα για τις πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στο ιρανικό κοινοβούλιο και στο μαυσωλείο του Αγιατολάχ Χομεϊνί, γεγονός που σηματοδοτεί την αδιαμφισβήτητη διεθνοποίηση του συριακού εμφυλίου.

Και αν μια ανοιχτή σύγκρουση ανάμεσα σε Ρώσους και Αμερικανούς δεν μπορεί να αποκλειστεί, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως η πιο επικίνδυνη εξέλιξη θα ήταν μια ευθεία αντιπαράθεση μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν. Υπό αυτήν την άποψη, οι τρομοκρατικές επιθέσεις στην Τεχεράνη κατάφεραν τον στόχο τους, καθώς ώθησαν τους Ιρανούς να εμπλακούν άμεσα στα μέτωπα της Συρίας, περιπλέκοντας έτσι περαιτέρω την κατάσταση. Εάν τα όποια επεισόδια ανάμεσα σε Ρώσους και Αμερικανούς μπορούν ακόμα να ξεπεραστούν, εκείνα που ενδεχομένως προκληθούν ανάμεσα στους Ιρανούς και στους Αμερικανούς θα μπορούσαν να αποδειχθούν μοιραία. Ειδικά λαμβάνοντας υπόψη την αλλαγή στάσης του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ όσον αφορά τις σχέσεις των ΗΠΑ με τη χώρα των αγιατολάδων και των πανίσχυρων –και σε πολιτικό επίπεδο –Φρουρών της Επανάστασης, οι οποίοι εμφανίζονται ιδιαίτερα επικριτικοί ως προς την τάση του μετριοπαθούς νεοεκλεγέντος προέδρου της χώρας Χασάν Ρουχανί προς την εξωστρέφεια και τον διάλογο.

Μόνο τον προηγούμενο μήνα, αμερικανικές δυνάμεις άνοιξαν πυρ κατά ομάδων (σιιτών Σύρων αλλά και Ιρακινών) στη Συρία που υποστηρίζονται από την Τεχεράνη τουλάχιστον τρεις φορές. Την προηγούμενη Τετάρτη πλοίο του ιρανικού ναυτικού έφτασε σε απόσταση μικρότερη του μισού ναυτικού μιλίου από έναν στόλο αμερικανικών πλοίων που έπλεε στα Στενά του Ορμούζ, στρέφοντας τους προβολείς του προς σκάφη των ΗΠΑ και σημαδεύοντας με λέιζερ ένα ελικόπτερο, κατά τη διάρκεια ενός επικίνδυνου, σύμφωνα με αμερικανούς αξιωματούχους, επεισοδίου.

Επίσης την προηγούμενη εβδομάδα, ο Μαξ Τίλερσον, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, δήλωσε ενώπιον των μελών της Γερουσίας ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα συνεχίσει να «εργάζεται για τη στήριξη εκείνων των στοιχείων στο εσωτερικό του Ιράν που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια ειρηνική μετάβαση».

«Για το δικό τους καλό, οι αμερικανοί αξιωματούχοι θα πρέπει να ανησυχούν περισσότερο για τη σωτηρία του δικού τους καθεστώτος, όχι για την αλλαγή του καθεστώτος του Ιράν όπου το 75% των πολιτών μόλις ψήφισε» απάντησε μέσω του Twitter o ιρανός ομόλογός του Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ. Και μόλις πέσουν, όπως όλα δείχνουν, τα προπύργια των μαχητών του ISIS στη Ράκα και στη Μοσούλη, δεν θα υπάρχουν πολλά που να κρατάνε τις δύο πλευρές σε μια ελάχιστη απόσταση ασφαλείας.