«Μου λένε να περιμένω. Ένα μήνα, δύο μήνες, τρεις μήνες, έντεκα μήνες! Μέχρι πότε;». Ο Οσάμα ζει εδώ και περίπου ένα χρόνο στο hotspot της Μόριας στη Λέσβο. Είναι ένας μόνο από τους χιλιάδες πρόσφυγες που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα 15 μήνες μετά την εφαρμογή της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. Τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα των Προσφύγων το in.gr μαζί με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα δίνουν φωνή σε όλους αυτούς που περιμένουν…
Πρόσφυγες που έχουν έρθει χρόνια στην Ελλάδα και πλέον εργάζονται ως πολιτισμικοί διαμεσολαβητές στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα μοιράζονται τη δική τους ιστορία, περιγράφουν το ταξίδι τους από τις χώρες καταγωγής τους στην Ελλάδα και μιλούν για τα όνειρα των συμπατριωτών τους που ζουν εγκλωβισμένα σε κάποιο hotspot.
Bashir Salarzai: Επηρεάζομαι συναισθηματικά με όσα βλέπω
«Στην Ελλάδα έφτασα το Σεπτέμβρη του 2005, στη Λέρο. Πέρασα τρεις μήνες εκεί πριν μου επιτρέψουν να πάω στην Αθήνα. Τότε δεν υπήρχε κανείς εκεί να δώσει βοήθεια σε όσους ζητούσαν άσυλο, να τους δώσει ένα πιάτο φαί. Ανάβαμε φωτιά για να ζεσταθούμε και να φτιάξουμε κάτι να φάμε. Κοιμόμουν πάνω σε κάτι πλαστικά, σε ένα γκαράζ. Για μαξιλάρι είχα ένα τούβλο, θυμάμαι.
»Δεν είπα ποτέ στην οικογένειά μου τι πέρασα για να έρθω στην Ελλάδα. Προσπάθησα να είμαι δυνατός για να βοηθήσω τον εαυτό μου, η οικογένειά μου είχε τα δικά της προβλήματα εκεί πίσω.
»Ζώντας σε ένα περιβάλλον που βλέπω τόσους συμπατριώτες μου να έρχονται εδώ μου δημιουργεί μεγάλη αναστάτωση. Με επηρεάζει συναισθηματικά γιατί ξέρω ακριβώς τι έχουν περάσει για να έρθουν. Εγώ ταξίδεψα με μια μικρή επικίνδυνη βάρκα από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά.
»Είναι σα να βάζω ένα μαχαίρι στην καρδιά μου κάθε φορά που μεταφράζω γι’ αυτούς, κάθε φορά που μου μιλάνε στους καταυλισμούς για τα προβλήματα και τα άγχη τους. Έχω περάσει από τη θέση τους, έχω ζήσει το ίδιο πράγμα. Κάθε μέρα μου θυμίζουν την οικογένεια που έχω αφήσει πίσω στο Αφγανιστάν. Ξέρω τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και το πόσο υποφέρουν.
»Στην ομάδα προώθησης υγείας πρέπει να εξηγούμε στους ανθρώπους στους καταυλισμούς τις υπηρεσίες που προσφέρουμε. Είναι δύσκολο να εξηγείς πως λειτουργούν τα πράγματα σε ανθρώπους που έχουν τόσες πολλές ερωτήσεις και ανάγκες. Αλλά έχουν ανάγκη να μιλήσουν σε κάποιον, κι εγώ μιλάω τη γλώσσα τους, έχω την ίδια θρησκεία. Προσπαθώ να παρέχω όλες τις πληροφορίες που μπορώ για να κάνω τη ζωή τους πιο εύκολη.
»Δε δουλεύω εδώ για τα λεφτά. Δουλεύω γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Είμαι πραγματικά περήφανος για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και χαίρομαι που μου έδωσαν την ευκαιρία να βοηθήσω. Έχω δει τη δουλειά τους στην Ελλάδα, προσαρμόζουν κάθε φορά τις δράσεις τους ανάλογα με τις ανάγκες. Αν υπέφεραν άνθρωποι κι εμείς μπορούσαμε να βοηθήσουμε γρήγορα, βρίσκαμε τον τρόπο και το κάναμε.
»Η οικογένειά μου και οι συγχωριανοί μου είναι πολύ περήφανοι για τη δουλειά εδώ. Βλέπουν ότι βοηθάω ανθρώπους που έπρεπε να φύγουν από το Αφγανιστάν».
Ιzatullah Faizit: Ήταν σοκαριστικό να βλέπω παιδιά να πνίγονται
«Δουλεύω για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα εδώ στη Μυτιλήνη για πάνω από ένα χρόνο. Τον πρώτο χρόνο δούλευα στο Νοσοκομείο της Μυτιλήνης. Ήμουν ο μόνος φαρσόφωνος διερμηνέας εκεί. Ορισμένες φορές υπήρχαν μέχρι και 25-30 άτομα ταυτόχρονα που χρειάζονταν βοήθεια για να συνεννοηθούν. Υπήρχαν πολλά προβλήματα, ήθελαν να δουν το γιατρό για κάποιο ιατρικό θέμα, να πάρουν ιατρικά πιστοποιητικά για να διευκολύνουν τις αιτήσεις τους για άσυλο. Κάποιες φορές χρειάστηκε να ζητήσω βοήθεια, να στείλουν κάποιον επιπλέον.
»Τώρα δουλεύω περισσότερο στην Κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Μυτιλήνη, και συχνά συνοδεύω και τους ασθενείς όπου χρειάζεται: στο νοσοκομείο και σε ιδιωτικούς γιατρούς.
»Ζω στη Λεσβο τα τελευταία 7,5 χρόνια. Έζησα κι ένα χρόνο στην Πελοπόννησο πιο πριν. Έφτασα στην Ελλάδα 14 χρονών, μόνος μου. Τα κατάφερα μόνος μου. Ήμουν δυνατός. Αλλά δεν δίστασα να πάρω βοήθεια από όποιον την προσέφερε. Πρέπει να δέχεσαι βοήθεια, άλλοι άνθρωποι δεν το κάνουν. Δεν μπορείς να τα καταφέρεις χωρίς να είσαι ανοιχτός στη βοήθεια των άλλων.
»Έμεινα 4-5 μήνες στο Κέντρο για Ασυνόδευτους Ανηλίκους στην Αγιάσσο της Λέσβου, αλλά μετά έφυγα για το χωριό. Έπρεπε να δουλέψω. Στην Αγιάσσο μεγάλωσα, εκεί είναι το σπίτι μου πια.
»Στο Αφγανιστάν πήγαινα στο σχολείο για 9 χρόνια. Έπρεπε να σταματήσω όταν έφυγα. Ήθελα πολύ να συνεχίσω το σχολείο όταν ήρθα εδώ και έμεινα στο Κέντρο Ασυνόδευτων Ανηλίκων, αλλά δεν είχα τη δυνατότητα τότε. Έπρεπε να δουλέψω.
»Πέρσι, ξεκίνησα να πηγαίνω ξανά στο σχολείο, στη Β’ Γυμνασίου. Για την ώρα κάνουμε μάθημα μόνο 1-2 φορές την εβδομάδα, κάποια απογεύματα. Δεν υπάρχουν καθηγητές με την οικονομική κρίση. Ελπίζω να λυθεί αυτό και να μπορώ να πάω πάλι κανονικά στο σχολείο μετά από τόσα χρόνια.
»Έχω οικογένεια πίσω στο Αφγανιστάν, γονείς και 9 αδέρφια. Ένας από τους αδερφούς μου προσπάθησε να έρθει να με βρει στην Ελλάδα. Έφτασε μέχρι την Τουρκία, αλλά το μετάνιωσε και γύρισε πίσω. Τον απέτρεψα κι εγώ, κι όλη μου η οικογένεια ήταν αντίθετη σε αυτό εξαιτίας όσων είχαν ακούσει από μένα.
»Πριν έρθω στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, βοηθούσα εθελοντικά στο Κέντρο Ασυνόδευτων Ανηλίκων με τη διερμηνεία, παράλληλα με τη δουλειά μου.
»Για μένα ήταν σοκαριστικό να βλέπω παιδιά να πνίγονται. Περπατούσα στην παραλία στην πόλη της Μυτιλήνης κι έβλεπα βάρκες να βγαίνουν στην ακτή μπροστά στα μάτια μου.
»Νόμιζα όλα αυτά τα χρόνια ότι είχα ξεχάσει τους πολέμους, τη φτώχια. Προσπαθούσα τουλάχιστον. Και τώρα, αυτά τα γεγονότα μου ξαναθύμισαν το παρελθόν, μου θύμισαν πως τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει καθόλου για τους συμπατριώτες μου, πως οι συνθήκες της ζωής τους χειροτερεύουν. Οι Σύροι τουλάχιστον έχουν πιο εύκολα την ευκαιρία να ξαναχτίσουν τις ζωές τους κάπου αλλού από την αρχή. Στην αρχή απέφευγα τους Αφγανούς εδώ, δεν ήθελα να μαθαίνω τις ιστορίες τους.
»Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν βοηθήσει πολύ την κατάσταση στο νησί. Η πίεση στο νοσοκομείο έχει μειωθεί αρκετά. Πολλά ζητήματα τα αντιμετωπίζουμε απευθείας εδώ στην κλινική και οι ασθενείς πάνε στο νοσοκομείο μόνο όταν υπάρχει ανάγκη. Χαίρομαι για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Η δουλειά μας αναγνωρίζεται, οι πρόσφυγες βλέπουν ότι είμαστε οργανωμένοι, οι γιατροί στο νοσοκομείο καταλαβαίνουν τη συνεισφορά μας.
»Η δουλειά μου εδώ με έχει βοηθήσει πολύ, μου άνοιξε το μυαλό. Γνώρισα ωραίους ανθρώπους, έμαθα πολλά πράγματα. Νιώθω πιο σίγουρος για το μέλλον μου εδώ τώρα».
Βίβιαν Μπαλάντι: Νιώθω ακριβώς πώς νιώθουν
«Είμαι μισή Σύρια και μισή Ελληνίδα, γεννημένη και μεγαλωμένη στο Σουδάν. Τα τελευταία 20 χρόνια ζω στη Λέσβο, παντρεμένη με Έλληνα.
»Δουλεύω για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στο νησί τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, αλλά έχω ξαναδουλέψει στο παρελθόν για την οργάνωση στο Σουδάν. Έχω δουλέψει σε αντίστοιχα πόστα και γι’ άλλες οργανώσεις.
»Επισκέπτομαι τους καταυλισμούς στη Μόρια και το Καρά Τεπέ τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα τον καθένα. Είμαι περήφανη για τη δουλειά που κάνουμε στην ομάδα προώθησης υγείας. Γιατί εκεί είναι που ξεκινάνε όλα. Η καλή λειτουργία της κλινικής εξαρτάται από την καλή δουλειά που κάνουμε εμείς έξω στους καταυλισμούς.
»Γνωρίζω καλά ότι αν δε βοηθήσουμε εμείς αυτούς τους ανθρώπους, δε θα βρουν βοήθεια πουθενά. Έχω συναντήσει πολλούς με πολύ αρνητικές εμπειρίες στο κομμάτι αυτό, ανθρώπους που δεν έχουν βρει βοήθεια στα προβλήματά τους.
»Οι άνθρωποι βλέπουν την μπλούζα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και έρχονται σε μας. Έχουν μάθει τη δουλειά μας, έχουν βιώσει οι ίδιοι τον τρόπο που τους αντιμετωπίζουμε, μας εμπιστεύονται. Μονό οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κάνουν αυτή τη δουλειά με την προώθηση υγείας στους καταυλισμούς άλλωστε.
»Κατάγομαι από τα μέρη τους, μιλάω τη γλώσσα τους, καταλαβαίνω την κατάστασή τους, νιώθω πως νιώθουν. Έχουν ανάγκη την παραμικρή βοήθεια. Πολλοί κυριολεκτικά μετράνε το κάθε ευρώ που διαθέτουν. Κι όμως, έχουν τρομερή αξιοπρέπεια. Πολλές γυναίκες δεν έρχονται στο ραντεβού τους στην κλινική γιατί δεν έχουν μπορέσει να κάνουν μπάνιο. Άλλες προσπαθούν να φροντίσουν την εμφάνισή τους με ό,τι μέσα διαθέτουν, είναι ο μόνος τρόπος που έχουν για να διατηρήσουν την ψυχολογική τους ισορροπία.
»Εγώ προσπαθώ να τους αντιμετωπίζω όλους με σεβασμό, να τους πλησιάζω με χαμόγελο παρά την όποια δική μου ψυχολογική κατάσταση. Αφήνω τις προσωπικές μου ανησυχίες έξω από τη δουλειά. Ό,τι κάνω είναι ήδη αρκετά δύσκολο, κι αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται κάθε δυνατή συμπάθεια και θετική ενέργεια. Καταφέρνω να μπω σε αυτή τη διάθεση σκεφτόμενη ότι όλοι μας θα μπορούσαμε εύκολα να βρεθούμε στη θέση τους σε κάποια φάση της ζωής μας. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε».
Εσάκ Σαφάι: Οι άνθρωποι δεν έχουν ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον
«Όταν ήμουν 12 χρονών, ο πατέρας μου με πήγε στο Ιράν για να μου βρει δουλειά. Από τότε έχω να δω την οικογένεια μου. Ξεκίνησα να δουλεύω σε οικοδομή και ζούσα μαζί με μια οικογένεια φίλων. Στα 22 μου, έχοντας μαζέψει κάποια χρήματα, αποφάσισα να έρθω στην Ευρώπη. Έφυγα χειμώνα. Περπατούσα 10 μέρες. Κρυβόμουν στα βουνά. Έμεινα 2-3 νύχτες στο Βαν κι από κει έφτασα μετά από 10 μέρες στην Κωνσταντινούπολη. Για να φτάσω πλήρωσα 1.200 δολάρια κι έμεινα σκυμμένος μαζί με άλλους για 48 ώρες σ’ ένα φορτηγό. Όταν βγήκαμε από το φορτηγό, είχαμε γίνει σαν μπάλες, δεν μπορούσαμε να σταθούμε όρθιοι.
»Πέρασα 5 μήνες στην Κωνσταντινούπολη περιμένοντας να καλυτερέψει ο καιρός. Αγοράσαμε μια βάρκα, πήραμε και μηχανή και ταξιδέψαμε νύχτα για το Αϊβαλί. Από κει δεν ήταν δύσκολο. Σε μερικές ώρες βρισκόμασταν στην Ελλάδα. Στη Λέσβο χρειάστηκε να περπατήσουμε 8 ώρες για να συναντήσουμε άσφαλτο. Μέχρι που μας έπιασε η Αστυνομία. Μας πήγαν για καταγραφή και μετά στο νοσοκομείο για εξετάσεις. Δεν είχαμε ούτε διερμηνείς, ούτε τίποτα. Με τα πόδια και τα χέρια συνεννοούμασταν. Ευτυχώς δεν μείναμε πολύ στο κρατητήριο. Μας έδωσαν ένα πράσινο σημείωμα για να κάνουμε αίτημα ασύλου στην Αθήνα.
»Έκανα αίτημα στην Πέτρου Ράλλη και μετά από 40 μέρες πήρα ροζ κάρτα με απορριπτικό σημείωμα. 5-6 χρόνια πηγαινοερχόμουν στην Πέτρου Ράλλη μέχρι να με ενημερώσουν ότι μπορούσα να περάσω από συνέντευξη. Πέρασα πολύ δύσκολα αλλά τα πιο δύσκολα χρόνια της ζωής μου τα πέρασα στο Ιράν. Εκεί βίωσα πολύ ρατσισμό. Στην Ελλάδα, οι φίλοι μου με βοήθησαν και με έμαθαν να μην το βάζω κάτω στα δύσκολα.
»Το 2015 πήρα άσυλο. Τώρα πλέον μπορώ να δουλέψω και να ταξιδέψω, αλλά όχι στο Αφγανιστάν.
Στην αρχή δούλευα σε οικοδομές. Μετά σε εργοστάσια. Ύστερα παρακολούθησα κάποια σεμινάρια ως μεταφραστής-διερμηνέας και δούλεψα σε κάποιες μη κυβερνητικές οργανώσεις. Από τον περασμένο Ιούνιο δουλεύω με τους ψυχολόγους των Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στον καταυλισμό της Μαλακάσας. Βλέπουμε 4-5 ανθρώπους την μέρα. Καταλαβαίνω τις δυσκολίες τους γιατί έχω περάσει κι εγώ αυτά που περνούν.
»Σήμερα τα πράγματα είναι πιο εύκολα για τους Αφγανούς που φτάνουν στην Ελλάδα. Όταν ήρθα εγώ, δεν είχαμε καμία βοήθεια. Τώρα υπάρχουν οι οργανώσεις που σου δίνουν ένα πιάτο φαΐ και κάπου να μείνεις. Αλλά οι άνθρωποι δεν έχουν ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Νόμιζαν ότι θα έχουν μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη αλλά εγκλωβίστηκαν εδώ. Τι να περιμένουν; Να πάρουν άσυλο στην Ελλάδα; Και πως να ζήσουν; Βλέπουν πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα εδώ με την κρίση. Είναι απελπισμένοι».
