Η επίσκεψη του πρωθυπουργού της Τουρκίας Μπιναλί Γιλντιρίμ αύριο στην Αθήνα υποδηλώνει μια πύκνωση των επαφών των δύο χωρών έπειτα από ένα διάστημα έντασης, ρητορικής και πρακτικής, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου του δημοψηφίσματος στην Τουρκία. Μετά το δημοψήφισμα και σε συνδυασμό με τη συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πριν από μερικές εβδομάδες στο Πεκίνο είναι εμφανές ότι καταβάλλεται προσπάθεια η «θερμοκρασία» των διμερών σχέσεων να επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα, αλλά και να υπάρξει στροφή σε μια θετική ατζέντα συνεργασίας στην οικονομία, στον τουρισμό και στις μεταφορές.
Υπάρχει πάντως ένα «αγκάθι» που εξακολουθεί να επηρεάζει τις διμερείς σχέσεις και το οποίο η Αγκυρα δεν εμφανίζεται διατεθειμένη να εγκαταλείψει. Αυτό δεν είναι άλλο από την υπόθεση των 8 αξιωματικών που κατά την τουρκική κυβέρνηση πρέπει να εκδοθούν στην Αγκυρα διότι συμμετείχαν στο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016. Η τουρκική πλευρά θα επιμείνει, καθώς θεωρεί το ζήτημα αυτό διαφορετικό από εκείνο άλλων τούρκων υπηκόων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν επίσης ζητήσει άσυλο.
Πρέπει ωστόσο να επισημανθεί ότι οι καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις τούρκων υπηκόων από τα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα έχουν δημιουργήσει σοβαρές σκιές, οι οποίες πυκνώνουν λόγω της «σιγής ιχθύος» κυβερνητικών παραγόντων. Η δε πραγματικότητα είναι ότι από τα χερσαία σύνορα του Εβρου είχε εσχάτως αυξηθεί η είσοδος Τούρκων που θέλουν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους φοβούμενοι ακόμη και για τη ζωή τους.
Ο κ. Γιλντιρίμ θα συναντηθεί με τον κ. Τσίπρα και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, καθώς επίσης με τον πρόεδρο της ΝΔ Κυριάκο Μητσοτάκη. Κατόπιν, στο ιδιωτικό σκέλος του προγράμματος, θα επισκεφθεί τη Θράκη όπου θα συμμετάσχει σε γεύμα ιφτάρ (που σηματοδοτεί το τέλος του Ραμαζανιού) και λογικά θα συναντηθεί με τοπικούς παράγοντες. Ο κ. Γιλντιρίμ είναι ο δεύτερος τούρκος πρωθυπουργός που επισκέπτεται τη Θράκη. Είχε προηγηθεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το 2004.
Αναμφίβολα, το Κυπριακό θα είναι το «νούμερο 1» ζήτημα στην ατζέντα των συνομιλιών Γιλντιρίμ. Οι διεργασίες για τη σύγκληση μιας δεύτερης Διάσκεψης για το Κυπριακό στη Γενεύη βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, με τον ειδικό απεσταλμένο των Ηνωμένων Εθνών, τον Εσπεν Μπαρθ Αϊντε, να επιδιώκει να διαμορφώσει ένα κοινά αποδεκτό κείμενο επί των εγγυήσεων και της ασφάλειας που θα μπορούσε να αποτελέσει βάση για συζήτηση. Γνώστες του παρασκηνίου εμφανίζονται μάλλον απαισιόδοξοι για την έκβαση μιας «Γενεύης 2».
Οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι καμία από τις δύο πλευρές δεν είναι διατεθειμένη να κάνει το «βήμα παραπάνω». Χαμηλές προσδοκίες έχει και το Λονδίνο που παρακολουθεί στενά τη διαδικασία και επιδιώκει να υπάρξει γεφύρωση των σχέσεων Αθήνας – Αγκυρας. Η βρετανική πλευρά θεωρεί ότι η «Γενεύη 2» πρέπει να είναι στοχευμένη, να αποφευχθούν διαδικαστικές κωλυσιεργίες και να υπάρξει διασταρούμενη διαπραγμάτευση ανάμεσα στις κρίσιμες πτυχές του Κυπριακού. Οσο για την ελληνική κυβέρνηση, η αίσθηση που υπάρχει μετά τη συνάντηση που είχαν οι κ.κ. Τσίπρας και Ερντογάν στο Πεκίνο είναι ότι η Αγκυρα δεν προτίθεται να προβεί σε μείζονες κινήσεις λόγω της στασιμότητας στις ευρωτουρκικές σχέσεις πριν από τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου.
Είναι σαφές ότι μετά το δημοψήφισμα, στο οποίο ο κ. Ερντογάν πέτυχε, έστω και με μικρότερη της αναμενόμενης πλειοψηφία, την αλλαγή του πολιτεύματος και την ενίσχυση των προεδρικών εξουσιών, οι τόνοι έχουν ελαφρώς πέσει στις ελληνοτουρκικές και ευρωτουρκικές σχέσεις. Στο Αιγαίο, οι κατά καιρούς υπερπτήσεις και η έκδοση ΝΟΤΑΜ ή NAVTEX συνεχίζονται (με την έμφαση να εντοπίζεται στην Ανατολική Μεσόγειο), αλλά ακραίες δηλώσεις όπως αυτές περί Λωζάννης έχουν σταματήσει. Πριν από περίπου 10 ημέρες επανελήφθησαν οι πολιτικές διαβουλεύσεις μεταξύ των γενικών γραμματέων των δύο υπουργείων Εξωτερικών, ενώ εκφράζεται η βούληση για επανάληψη των διερευνητικών επαφών, αν και προς το παρόν δεν υπάρχει η παραμικρή κινητικότητα. Η μεγαλύτερη ανησυχία εξακολουθεί να είναι μια απρόβλεπτη και υψηλού ρίσκου κίνηση της Αγκυρας όταν θα ξεκινήσουν, στα μέσα Ιουλίου, νέες γεωτρήσεις εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).
Δέσμευση Ερντογάν για τη θανατική ποινή
Σύμφωνα επίσης με πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, ο τούρκος πρόεδρος φέρεται να παρείχε ορισμένες διασφαλίσεις στους Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και Ντόναλντ Τουσκ, κατά τη συνάντηση που είχαν οι τρεις άνδρες στις 25 Μαΐου, ότι θα σταματήσουν οι αναίτιες επιθέσεις εναντίον της ΕΕ ή των κρατών-μελών της. Στο ίδιο πλαίσιο, κοινοτικές πηγές έλεγαν ότι ο κ. Ερντογάν δεσμεύθηκε να μην επαναφέρει τη θανατική ποινή, κάτι που θα οδηγούσε τις ευρωτουρκικές σχέσεις σε ανεπίστρεπτη κρίση. Ο στόχος είναι αυτή τη στιγμή να επαναθερμανθεί ο πολιτικός διάλογος και οι επαφές μεταξύ τούρκων και ευρωπαίων αξιωματούχων. Η ηρεμία στις ευρωτουρκικές σχέσεις ενδιαφέρει πολύ την ελληνική κυβέρνηση. Αυτή κρίνεται απαραίτητη ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί και να εφαρμόζεται, έστω με κατά καιρούς αρρυθμίες, η Δήλωση ΕΕ – Τουρκίας στο Προσφυγικό.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
