Ετοιμος και αποφασισμένος να εισέλθει στα βαθιά, με σκοπό να οδηγήσει τη χώρα του στους ευρωατλαντικούς θεσμούς, λύνοντας το πρόβλημα της ονομασίας με την Ελλάδα και διαμορφώνοντας σχέσεις καλής και σταθερής γειτονίας, εμφανίζεται μιλώντας στο «Βήμα» ο Νίκολα Ντιμιτρόφ. Στη συνέντευξή του, ο σκοπιανός υπουργός Εξωτερικών εκφράζει σαφή επιθυμία να αρθούν τα εμπόδια ώστε να προχωρήσει η ένταξη της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (πΓΔΜ) στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Εκτιμά ότι η μακρόχρονη αναμονή επέτρεψε την ανάπτυξη άλλων αφηγημάτων στη χώρα του, με αποτέλεσμα αυτή να εισέλθει στην πολιτική αστάθεια. Αναγνωρίζει ότι έγιναν λάθη και από τις δύο πλευρές, επισημαίνει την ύπαρξη πλέον της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για την Ενδιάμεση Συμφωνία και θεωρεί ότι μπορούν να ενισχυθούν έτι περαιτέρω τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Ολα αυτά θα αποτελέσουν βάση συζήτησης και για την επόμενη συνάντηση που θα έχει με τον έλληνα ομόλογό του, τον οποίο ήδη προσκάλεσε να επισκεφθεί τα Σκόπια στα τέλη Αυγούστου.
Επειτα από πολλούς μήνες πολιτικής αναταραχής, υπάρχει πλέον νέα κυβέρνηση στα Σκόπια. Θα λέγατε ότι η εσωτερική αστάθεια έφθασε στο τέλος της ή αυτή είναι μια πρόωρη άποψη;
«Η πρόσφατη συγκρότηση της νέας κυβέρνησης της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» αναμενόταν εδώ και καιρό, μετά τις επιτυχημένες πρόωρες βουλευτικές εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου. Αυτό που ακολούθησε ήταν μια προσπάθεια από τους ηγέτες του πρώην κυβερνώντος κόμματος, του VMRO-DPMNE, να αποφύγουν τις ευθύνες τους, εμποδίζοντας την ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας και να αποτρέψουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία να αναλάβει τα καθήκοντά της στο Κοινοβούλιο και να σχηματίσει κυβέρνηση. Αυτό κορυφώθηκε με τη βίαιη επίθεση της 27ης Απριλίου εντός του Κοινοβουλίου, μια δραματική εικόνα της «κατάληψης του κράτους», όταν η αστυνομία επέτρεψε την είσοδο ενός βίαιου όχλου που υποβοηθήθηκε από ορισμένους βουλευτές του VMRO-DPMNE. Κατά την άποψή μου, αυτό ήταν ένα σημείο καμπής. Παρά τις πολλές προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά μας, ιδιαίτερα την επείγουσα ανάγκη μεταρρυθμίσεων στη Δικαιοσύνη, πιστεύω ότι η πρόοδος είναι ανεπίστρεπτη. Κερδίσαμε επιτέλους τη δημοκρατία μας. Το πράξαμε ειρηνικά, μέσω εκλογών. Η πλειοψηφία των πολιτών κινητοποιήθηκε πέραν των εθνοτικών γραμμών, ενωμένη στην πείνα της για δικαιοσύνη. Τα πολιτικά κόμματα ακολούθησαν. Το αφήγημα της ελπίδας κέρδισε το αφήγημα του φόβου. Επιστρέψαμε επίσης την ελπίδα στους πολιτικούς, κάτι που καθημερινά αισθάνομαι έντονα. Αυτή η ισχυρή αίσθηση του «μαζί» και της ελπίδας δημιουργεί μια μεγάλη ευθύνη για τη νέα μεταρρυθμιστική κυβέρνηση να οικοδομήσει ισχυρούς ανεξάρτητους θεσμούς, προσφέροντας δικαιοσύνη και ίσες ευκαιρίες σε όλους. Η σταθερότητα και η ευημερία πηγαίνουν χέρι-χέρι με το κράτος Δικαίου απέναντι στο κράτος των αυταρχικών ηγετών».
Ο πρωθυπουργός Ζάεφ έχει κατηγορηθεί από την αξιωματική αντιπολίτευση του VMRO-DPMNE ότι προσέφερε πολλές παραχωρήσεις στους Αλβανούς της χώρας. Ποια είναι η γνώμη σας επί αυτού;
«Η αιτία αυτού του ισχυρισμού είναι να αποσπαστεί η προσοχή από την υποβόσκουσα μάχη της κρίσης –την ατιμωρησία και την κατάληψη του κράτους απέναντι στην υπευθυνότητα και στη δημοκρατία επί τη βάσει των κατάλληλων μηχανισμών ισορροπίας και ελέγχου, να ματαιώσει τον δημοκρατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας με την επαναφορά λαϊκιστικής, εμπρηστικής και διχαστικής διεθνοτικής ρητορικής. Ο Γκρούεφσκι προειδοποιούσε εναντίον της ομοσπονδιοποίησης της χώρας κατά την πρώτη προεκλογική του διαδήλωση στην Οχρίδα, μήνες πριν από τη Διακήρυξη των εθνοτικών αλβανικών πολιτικών κομμάτων. Το κάλεσμά του στους πολίτες να διαδηλώσουν και να «αμυνθούν» απέναντι στην ομοσπονδιοποίηση ήταν η τέλεια συνταγή για τον διχασμό της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» επί τη βάσει εθνοτικών γραμμών. Είμαστε μια πολυεθνική κοινωνία και πιστεύω σθεναρά ότι η χώρα μας θα είναι ισχυρότερη και σταθερότερη αν επενδύσουμε στην ενότητα, επιδιώκοντας πολιτικές μη αποκλεισμού και προωθώντας μια κουλτούρα δημοκρατικού διαλόγου. Η διαφορετικότητα μέσα στην ισότητα μας κάνει πιο δυνατούς. Κανείς δεν πρέπει να αισθάνεται ότι μένει πίσω ενώ χτίζουμε μια δίκαιη κοινωνία για όλους».
Είστε ένας από τους πιο έμπειρους ανθρώπους στη διαμάχη με την Ελλάδα για την ονομασία –υπήρξατε άλλωστε διαπραγματευτής επί πολλά χρόνια τη δεκαετία του 2000. Βλέπετε προοπτική επίλυσης στο εγγύς μέλλον και σχεδιάζετε να προχωρήσετε γρήγορα;
«Η διαμάχη για την ονομασία κρατάει πολλά χρόνια. Αν και επί της ουσίας διμερής, οι επιπτώσεις της μη επίλυσης μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την περιφερειακή σταθερότητα όπως πρόσφατα αποδείχθηκε. Η «Δημοκρατία της Μακεδονίας» έμεινε επί μεγάλο διάστημα στο κενό, παραμένοντας στην αίθουσα αναμονής με τις πόρτες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ κλειδωμένες εξαιτίας του πολιτικού αποκλεισμού που είχε επιβληθεί, σε αντίθεση με την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Αυτό, με τη σειρά του, άνοιξε τον δρόμο για μια κρίση δημοκρατίας στη χώρα και οδήγησε τους πολιτικούς να αναζητήσουν εναλλακτικά αφηγήματα. Δεν είναι ο στόχος μας αυτός καθεαυτός να γίνουμε μέλη αυτών των οικογενειών. Αφορά την επέκταση του χώρου σταθερότητας και τη συνδρομή του δημοκρατικού μετασχηματισμού όσων χωρών θέλουν να ενταχθούν. Επιπλέον, η χρήση από την Ελλάδα της ιδιότητας του μέλους ως μοχλού στο θέμα της ονομασίας δεν κάνει απαραίτητα την κοινή μας γνώμη φιλικότερη έναντι των ελλήνων φίλων μας. Πρέπει να παραδεχθούμε ότι έχουμε και εμείς το δικό μας μερίδιο στα λάθη. Ολοι πρέπει να πάρουμε τα μαθήματά μας. Πιστεύω ότι πρέπει να εκμεταλλευθούμε την κατάσταση και τη θετική συγκυρία που έχει δημιουργηθεί, να τη χρησιμοποιήσουμε για να ξανασκεφτούμε θεμελιωδώς τη σχέση μας. Για την Ελληνική Δημοκρατία το ερώτημα είναι: τι είδους γείτονα θέλετε να έχετε; Για τη «Δημοκρατία της Μακεδονίας» το ερώτημα είναι: τι είδους γείτονας θέλουμε να είμαστε; Επιθυμούμε να είμαστε στενός φίλος της Ελλάδος, επί τη βάσει αμοιβαίας κατανόησης, σεβασμού και κοινών συμφερόντων. Αν το κάνουμε σωστά, είμαι βέβαιος ότι η Ιστορία θα χαμογελάσει και στους δύο».
Σε ποιες παραμέτρους θα μπορούσε να βασιστεί μια λύση; Ποιο θα ήταν το κλειδί; Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας κάποιες από τις ιδέες σας;
«Κατά τη διάρκεια της μεσολαβητικής διαδικασίας των Ηνωμένων Εθνών με βάση τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, έχουν υπάρξει ορισμένες ιδέες στο τραπέζι που είχαν χαρακτηριστεί ως καλή βάση λύσης από τη μία πλευρά, απερρίφθησαν όμως από την άλλη. Θα πρέπει να εμπλακούμε και οι δύο με καλή πίστη στις διαπραγματεύσεις και να προσπαθήσουμε όσο μπορούμε να κατανοήσουμε την ευαισθησία των ζητημάτων που εγείρονται, όπως αυτά γίνονται αντιληπτά στην άλλη πλευρά. Πρέπει να ανεβάσουμε το επίπεδο εμπιστοσύνης και να επενδύσουμε στις διμερείς σχέσεις με τρόπο που θα καθιστά πιθανότερη την πρόοδο».
Αν και είναι ίσως νωρίς να κριθούν, τι πιστεύετε για τη διαδικασία των ΜΟΕ των τελευταίων περίπου δύο ετών; Υπήρξε κάποια επιτυχία σε κάποιον από τους τομείς τους ή βλέπετε χώρο για βελτιώσεις;
«Είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο να ενισχύσουμε το γενικότερο επίπεδο αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ θεσμών από τις δύο χώρες. Τα τρέχοντα ΜΟΕ είναι μια απάντηση που καιρό αναμενόταν στις πρωτοβουλίες που είχαμε από καιρό αναλάβει για τη βελτίωση της διμερούς συνεργασίας ώστε αυτή να μην αγνοηθεί εξαιτίας του ονοματολογικού. Η συνεργασία και οι συνομιλίες για την ονομασία έπρεπε να έχουν πραγματοποιηθεί εδώ και πολύ καιρό. Με την ιδιότητα του διαπραγματευτή, είχαν προτείνει έναν κατάλογο ΜΟΕ ήδη από το 2007. Η εφαρμογή των συμφωνηθέντων ΜΟΕ ήδη συμβάλλει στην αυξημένη πρακτική συνεργασία μεταξύ θεσμών σε θέματα όπως η μετανάστευση και επίσης η ενέργεια, η συνδεσιμότητα στις μεταφορές ή η εκπαίδευση, για να ονοματίσω μερικά από αυτά. Ο κατάλογος των συμφωνηθέντων ΜΟΕ δεν είναι εξαντλητικός, οπότε μπορούμε να επεκτείνουμε το πεδίο εφαρμογής τους ανά πάσα στιγμή εφόσον το κρίνουμε επωφελές. Η μεταναστευτική κρίση ήταν ένα ξεκάθαρο παράδειγμα του πόσο αδύναμοι είμαστε στην αντιμετώπιση μιας μείζονος πρόκλησης και πόσα μπορούμε να κάνουμε ενώνοντας τις δυνάμεις μας. Δυστυχώς όμως δεν έχουμε φθάσει στο επίπεδο εμπιστοσύνης, συνεργασίας και ανοιχτής επικοινωνίας που υπάρχει μεταξύ των λαών μας. Ως συνήθως, οι πολίτες αποδεικνύονται σοφότεροι των πολιτικών».
Θα ήταν ακριβές για κάποιον να σκεφθεί ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι μία από τις πρώτες προτεραιότητές σας ως υπουργού Εξωτερικών; Βλέπετε αλλαγή στη σημερινή κατάσταση; Επιπλέον, διαβλέπετε ευκαιρία να λάβετε ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ;
«Η νέα μεταρρυθμιστική κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να προχωρήσει. Μόλις πήραμε άλλωστε ένα απογοητευτικό μάθημα του τι συμβαίνει όταν η θέληση του ηγέτη αντικαθιστά το κράτος Δικαίου. Η πιο επείγουσα προτεραιότητα της νέας κυβέρνησης είναι να διασφαλίσει τη σταθερότητα, την ασφάλεια και τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας, οικοδομώντας μια δημοκρατία ευρωπαϊκού τύπου που θα κυβερνάται από το κράτος Δικαίου. Πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει κάθε συμφέρον από μια σταθερή, ασφαλή και ευημερούσα δημοκρατία στα βόρεια σύνορά της. Οσο συντομότερα προσκληθεί η χώρα μας να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ τόσο καλύτερες θα είναι οι προοπτικές της Ελλάδος να έχει αυτό το κράτος ως γείτονα. Είμαι όμως αισιόδοξος ότι ίσως λάβουμε σύντομα και ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ, έπειτα από τόσες θετικές συστάσεις που έχει κάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Θα εργαστούμε σκληρά να παράξουμε αποτελέσματα και να βοηθήσουμε την Κομισιόν να αφαιρέσει τις τελευταίες εναπομείνασες προϋποθέσεις που περιλαμβάνονται στις συστάσεις της. Αυτές οι δύο διαδικασίες, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, πηγαίνουν χέρι-χέρι. Οσο συντομότερα ξεκινήσουμε και σημειώσουμε πρόοδο στην ενταξιακή διαδικασία με την ΕΕ τόσο θα μετασχηματίζουμε την κοινωνία μας σε πλήρη δημοκρατία. Συνειδητοποιώ φυσικά ότι θα έχουμε να ανεβούμε ένα πολύ ψηλότερο βουνό, μια μακρύτερη και επίπονη διαδικασία να ακολουθήσουμε».
«Το αφήγημα της Ευρώπης μάς ανοίγει ένα κοινό μέλλον»
Ορισμένοι στη χώρα σας και πέραν αυτής εκφράζουν ανησυχία για το σενάριο μιας Μεγάλης Αλβανίας. Πώς απαντάτε;
«Είμαστε όλοι πολύ μικροί στα Βαλκάνια για να διεκδικούμε μεγαλύτερα πράγματα από την ευημερία, τη συνεργασία, τη συμπεριληπτικότητα, τη διαφορετικότητα και τον εξευρωπαϊσμό. Το αφήγημα των μεγαλύτερων κρατών μάς οδηγεί πίσω στην Ιστορία. Το αφήγημα της Ευρώπης μάς ανοίγει μπροστά ένα κοινό μέλλον. Πιστεύω ότι στην περιοχή αυτή ανελισσόμαστε και πέφτουμε όλοι μαζί. Ας ανελιχθούμε λοιπόν και ας γίνουμε τα Μεγάλα Βαλκάνια».
Γενικότερα, θα λέγατε ότι η αστάθεια επιστρέφει στα Δυτικά Βαλκάνια; Φαίνεται ότι η περιοχή μετατρέπεται σταδιακά σε μια περιοχή γεωπολιτικού ανταγωνισμού, ενώ μεγάλες χώρες ανταγωνίζονται για επιρροή και σκιώδη δίκτυα δρουν παντοιοτρόπως…
«Πραγματικά, η περιοχή δεν βρίσκεται σε μια πολύ χαρούμενη κατάσταση αυτή τη στιγμή και η κατάσταση εντός αλλά και γύρω από τη «Δημοκρατία της Μακεδονίας» έχει σίγουρα συνεισφέρει σε αυτό το αποτέλεσμα. Το πρόβλημα με τα… προβλήματα είναι ότι αν αγνοηθούν, εξαπλώνονται. Η στρατηγική τροχιά στην οποία η ΕΕ έβαλε τα Βαλκάνια με τη Σύνοδο της Θεσσαλονίκης το 2003 δεν είναι τόσο σταθερή όσο ήταν. Για διάφορους λόγους, η ενταξιακή διαδικασία έχει χάσει έδαφος. Η πολιτική ενέργεια έχει εξανεμιστεί, αφήνοντας πίσω ανολοκλήρωτη δουλειά. Θα ήταν μοιραίο λάθος εκ μέρους της Ευρώπης, του ΝΑΤΟ και των χωρών της περιοχής να ανοίξουν ένα παράθυρο ευκαιρίας σε όσους θα ήθελαν να αμφισβητήσουν την κατάσταση πραγμάτων που διαμορφώθηκε μετά τους πολέμους στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Είναι η ώρα να σπρώξουμε την περιοχή μας μπροστά με αποφασιστικότητα. Η κυβέρνησή μας και η συγκυρία της ελπίδας στην κοινωνία μας, μαζί με την ισχυρή δέσμευσή μας για μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό και σχέσεις καλής γειτονίας και φιλίας στο εξωτερικό, συνιστά μια μεγάλη ευκαιρία για την περιοχή, καθώς επίσης για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ που πρέπει να αξιοποιήσουμε».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
