«Δεν μεταφερόμαστε απλώς στο νέο κτίριο, μεταφερόμαστε στο μέλλον». Με μια φράση που προβλέπουμε ότι θα γίνει σύνθημα της μετεγκατάστασης της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (ΕΒΕ) στο νέο της κτίριο στο Φάληρο καλωσόρισε ο διευθυντής της Φίλιππος Τσιμπόγλου τους βιβλιοθηκονόμους και το κοινό στην τελετή έναρξης της Καλοκαιρινής Εκστρατείας 2017 της ΕΒΕ, το απόγευμα της Πέμπτης 15 Ιουνίου στο νέο κτίριο της ΕΒΕ στο Φάληρο.Ήταν ενθουσιασμένος, γιατί το μεσημέρι της ίδιας μέραςείχε ολοκληρωθεί εκεί η πιλοτική μεταφορά 10.000 βιβλίων από το Βαλλιάνειο κτίριο στο δεύτερο διάζωμα του Πύργου των Βιβλίων.
Ωστόσο, παρότι η γενικότερη πορεία και οι εξελίξεις στην ΕΒΕ αναφέρθηκαν στη διάρκεια της βραδιάς, η τελετή ήταν αφιερωμένη στην Καλοκαιρινή Εκστρατεία η οποία για πρώτη φορά υλοποιείται με χρήματα από τον τακτικό προϋπολογισμό της ΕΒΕ. Κάτι που αναμφίβολα ερμηνεύεται ως ένταξη της Καλοκαιρινής Εκστρατείας στις πάγιες υπηρεσίες της ΕΒΕ και απορρέει από το προφίλ του νέου Δανειστικού Τμήματός της. Το νεοσύστατο, και νομοθετικά, αυτό τμήμα απευθύνεται σε όλους τους πολίτες πέραν των ερευνητών –των κλασικών «πελατών» της ΕΒΕ– και εστιάζει με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις μικρές ηλικίες.
Είναι η τρίτη φορά που η ΕΒΕ συντονίζει την Καλοκαιρινή Εκστρατεία, την οποία ανέλαβε αμήχανα το 2015, παίρνοντας τη σκυτάλη από το FutureLibrary. Στην ιστορία της αναφέρθηκε ο διευθυντής της ΕΒΕ, κάνοντας λόγο για την αρχή, για την πρωτοβουλία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, που απευθύνθηκε το 2011 στον τότε διευθυντή της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Βέροιας Γιάννη Τροχόπουλο, και για τη σύσταση του FutureLibrary. Ο Φίλιππος Τσιμπόγλουέκανε λόγο«όχι για βελούδινο διαζύγιο αλλά για βελούδινη συμφωνία» μέσω της οποίας η Καλοκαιρινή Εκστρατείας πέρασε από το FutureLibraryστην ΕΒΕ. Έριξε έτσι λίγο φως –και ενδεχομένως κάποιες γέφυρες;– στις σκοτεινές σχέσεις ΕΒΕ και FutureLibraryμετά την αιφνίδια παραίτηση,τον Απρίλιο του 2016,του Γιάννη Τροχόπουλου από τη θέσητου διευθύνοντος συμβούλου του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ).
Οι πλέον των 100-140 βιβλιοθήκες του δικτύου FutureLibrary πλησιάζουν τώρα τις 170 στο Δίκτυο Ελληνικών Βιβλιοθηκών (ΔΕΒ) της ΕΒΕ. Δημοτικές, πολλές από τις Δημόσιες, σχολικές, κοινοτικές. Συνολικά 150 βιβλιοθήκες συμμετέχουν στην εφετινή Καλοκαιρινή Εκστρατεία με 3.500 δράσεις, οι οποίες συντονίζονται κεντρικά από την ΕΒΕ, καθημερινά και σε πραγματικό χρόνο, κάνοντας χρήση των δυνατοτήτων του διαδικτύου, όπως παρουσίασε η ΠάμελαΜίνη, εκπρόσωπος της ομάδας συντονισμού της Καλοκαιρινής Εκστρατείας.
Το Δίκτυο Ελληνικών Βιβλιοθηκών της ΕΒΕ καλύπτει τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα και διαρκώς αναπτύσσεται με επιτόπιες επισκέψεις και προσωπική γνωριμία των ιθυνόντων της ΕΒΕ με τους βιβλιοθηκονόμους, τους εθελοντές, τους υποστηρικτές και τις αρχές που εποπτεύουν τις κατά τόπους βιβλιοθήκες. Την εμπειρία του από τις επισκέψεις αυτές μετέφερε παραστατικά ο Γρηγόρης Χρυσοστομίδης, συντονιστής του ΔΕΒ. Έχοντας επισκεφθεί αυτοπροσώπως 120 βιβλιοθήκες σε κάθε γωνιά της χώρας τα τελευταία δύο χρόνια,έκανε λόγο για ένα δίκτυο που αγκαλιάζει τους ανθρώπους, την καθημερινότητά τους, τις ανάγκες τους.
Σ’ αυτήν την τελετή φάνηκε ότι το άδειο ως τώρα αρχιτεκτονικό κέλυφος του νέου κτιρίου της ΕΒΕ αρχίζει να αποκτά περιεχόμενο: βιβλία και υπηρεσίες. Φάνηκε επίσης ότι η στοργική και όχι πατερναλιστική προσέγγιση της ΕΒΕ προς τις άλλες βιβλιοθήκες έχει αποτελέσματα και πώς η ίδια η ΕΒΕ έχει γίνει εξωστρεφής, καλλιεργεί σχέσεις εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης και αναλαμβάνει σταδιακά με δυναμισμό και αυτοπεποίθηση τις αρμοδιότητες που της επιβάλλει η αποστολή της και η διεύρυνση του θεσμικού χαρακτήρα της.
Μέσω Skypeακούστηκαν βιβλιοθηκονόμοι από τη Λέρο, την Κατερίνη, την Κόρινθο και άλλες πόλεις που μοιράστηκαν την εμπειρία τους από περασμένες Καλοκαιρινές Εκστρατείες. Νέες βιβλιοθήκες εντάσσονται στην εφετινή διοργάνωση αλλά ορισμένες από τις παλιές απέχουν. «Είτε βρίσκονται σε κάποια διαδικασία ανακαίνισης ή μετακόμισης είτε, πράγμα συνηθέστερο, δεν έχουν πλέον προσωπικό για να συντονίσει τις δράσεις», εξηγούσε αργότερα στο «Βήμα» ο Γρηγόρης Χρυσοστομίδης, επισημαίνοντας μια σημαντική δυσχέρεια για το ΔΕΒ, την έλλειψη μόνιμου, εκπαιδευμένου και ικανού προσωπικού στις βιβλιοθήκες. Πάντως, σημαντικό βήμα είναι, μας είπε ο συντονιστής του ΔΕΒ, ότι «μεταφερόμενοι στο νέο κτίριο θα έχουμε πλέον έναν αρμόδιο χώρο, εδώ στο Δανειστικό Τμήμα, στον οποίο η ΕΒΕ θα μπορεί να υλοποιεί δικές της δράσεις όλο τον χρόνο».
Περιπέτειες από σημείο σε σημείο
Με αυτά τα εφόδια και μέσα σε αυτές τις νέες συνθήκες πραγματοποιείται η Καλοκαιρινή Εκστρατεία 2017με γενική θεματική «Περιπέτειες από σημείο σε σημείο». «Κάθε χρονιά η γενική θεματική θέλουμε να αφορά μια πλευρά της λειτουργίας των βιβλιοθηκών και επίσης να είναι τόσο γενική ώστε να μπορεί να καλύπτει εργαστήρια από διαφορετικές θεματικές και να γίνεται αφορμή για μεταφορική χρήση των λέξεων. Τι είναι εξερεύνηση, τι είναι σημείο, τι είναι διαδρομή, τι σημαίνει πολύχρωμος, τι σημαίνει βιβλιοθήκη» εξήγησε η Ειρήνη Βοκοτοπούλου, υπεύθυνη σχεδιασμού της Καλοκαιρινής Εκστρατείας από το 2012, θυμίζοντας με τη σειρά της πώς άρχισαν όλα και αναγνωρίζοντας την προσφορά του FutureLibrary.
Δείτε εδώ αναλυτικά πληροφορίες και το πρόγραμμα της Καλοκαιρινής Εκστρατείας σε όλη την Ελλάδα:
https://network.nlg.gr/kalokerini-ekstratia-xekina-apo-simio-se-simio
«Αναγνωρίζεται ο καθοδηγητικός ρόλος της ΕΒΕ στην υποστήριξη και επιμόρφωση»
Έχοντας παρακολουθήσει τις Καλοκαιρινές Εκστρατείες από το ξεκίνημά τους, μετά την τελετή έναρξης ρωτήσαμε την Ειρήνη Βοκοτοπούλου, έξι χρόνια μετά την πρώτη συνομιλία μας, εδώ στο «Βήμα», για την πρώτη εκστρατεία το 2012, πόσο έχει εξελιχθεί η Καλοκαιρινή Εκστρατεία και ποιους νέους δρόμους ανοίγει η διεξαγωγή της υπό τον συντονισμό ενός εθνικού φορέα του κύρους της ΕΒΕ.
Β: Η Καλοκαιρινή Εκστρατεία διοργανώνεται για έκτη συνεχή χρονιά. Μπορούμε πλέον να μιλούμε για καθιερωμένο θεσμό;
Ε.Β.: «Είναι δύσκολο να πεις πως κάτι που γίνεται έξι χρόνια έχει ήδη γίνει θεσμός. Όμως, ο κόσμος στις τοπικές κοινωνίες έχει αγκαλιάσει τις βιβλιοθήκες και σίγουρα αυτή η δράση έχει παίξει πολύ μεγάλο ρόλο. Αυτό και επίσης η ένταξη της Καλοκαιρινής Εκστρατείαςχρηματοδοτικά στον κρατικό προϋπολογισμό είναι ενθαρρυντικά στοιχεία για να πιστεύουμε πως με σταθερά βήματα θα γίνει θεσμός. Άλλωστε στην Ελλάδα, των τόσο βραχύβιων προσπαθειών, τα έξι χρόνια είναι ήδη ένα σημαντικό βήμα».
Β: Αυτά τα έξι χρόνια, ποια είναι η εξέλιξη της Καλοκαιρινής Εκστρατείας;
Ε.Β.: «Η Καλοκαιρινή Εκστρατείαεξελίσσεται με δυσκολίες. Ακόμα και στις χρονιές με τη σταθερή χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, χρονικά πάντα συμπιεζόταν εις βάρος της δημιουργικής διαδικασίας του σχεδιασμού. Νομίζω πως αυτό είναι η μεγαλύτερη δυσκολία: ο χρόνος. Να αναγνωριστεί από όλους πως μια σοβαρή διοργάνωση πρέπει να προετοιμάζεται με σταθερό κάθε χρονιά χρονοδιάγραμμα, έτσι ώστε να αναπτύσσεται γόνιμα η διαδικασία του σχεδιασμού και της οργάνωσης μέσα στον ετήσιο κύκλο, για να επιτελεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό τον σκοπό της».
Β:Έχουμε στοιχεία αν η ετήσια Καλοκαιρινή Εκστρατεία επιδρά και καλλιεργεί τη φιλαναγνωσία;
Ε.Β.: «ΗΚαλοκαιρινή Εκστρατείαείναι μια μικρή δράση μέσα σε έναν πολύ ευρύτερο κύκλοπαραγόντων –σχολείο,γονείς, εκδοτική παραγωγή– που δουλεύουν σε τελείως διαφορετική κατεύθυνση όσον αφορά τη δημιουργία αναγνωστικού κοινού. Άρα είναι δύσκολο να μιλήσεις για επίδραση. Παρ’ όλα αυτά όμως, το ότι τα παιδιά αγκαλιάζουν αυτή τη δράση που τους ζητάει μια διαφορετικού τύπου συμμετοχή, που απαιτεί συγκέντρωση, πολλές φορές ησυχία, που τους προσφέρει τη δυνατότητα να ανακαλύψουν την περιπέτεια από ένα βιβλίο σε ένα άλλο, κάπως έχει διαμορφώσει ένα κοινό, που όσο περνούν τα χρόνια θέλω να πιστεύω πως θα είναι όλο και πιο έμπειρο και ώριμο».
Β: Ποιες είναι οι προοπτικές που της ανοίγονται μέσα από την ΕΒΕ;
Ε.Β.: «Μέσα από την ΕΒΕ καταρχήν ισχυροποιείται ο ρόλος του δικτύου, εδραιώνεται μια σχέση εμπιστοσύνης και αναγνωρίζεται ο καθοδηγητικός ρόλος της ΕΒΕ στην υποστήριξη και επιμόρφωση. Είναι σημαντικό ένας φορέας όπως η ΕΒΕ να αναλάβει τον ρόλο που της ανήκει στη διαμόρφωση των μελλοντικών αναγνωστών, να πειραματιστεί με καινούργιους τρόπους προσέγγισης της ανάγνωσης, να πειραματιστεί με βιβλία που μέσα από εμπορικούς δρόμους δύσκολα βρίσκουν το κοινό τους. Η ΕΒΕ μπορεί να προτείνει μέσα από τη μετεξέλιξη της Καλοκαιρινής Εκστρατείας έναν τρόπο λειτουργίας των παιδικών τμημάτων των βιβλιοθηκών. Να αναπτύξει μια βάση (πλατφόρμα) που θα αποτελεί δεξαμενή εκπαιδευτικού και υποστηρικτικού υλικού».
Β: Ποια είναι τα ζητούμενα από πλευράς πολιτών-χρηστών των βιβλιοθηκών;
Ε.Β.: «Τα ζητούμενα αυτή τη στιγμή κατά τη γνώμη μου δεν είναι πολλά και δεν είναι αναγνωρίσιμα, λόγω της μικρής κουλτούρας βιβλιοθήκης που υπάρχει στην Ελλάδα. Δεν είναι απαιτητικοί οι πολίτες σε σχέση με τις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης για τον απλό λόγο πως δεν είναι πληροφορημένοι για το τι μπορεί να τους παρέχει. Μέσα από την Καλοκαιρινή Εκστρατείαδιαπαιδαγωγείται το κοινό (παιδιά – γονείς – εκπαιδευτικοί) και αυτό απαιτεί και χρόνο και κυρίως συνέπεια στην τήρηση των κατευθυντήριων γραμμών ακόμα κι αν δεν βλέπεις τα πρώτα χρόνια τα θεαματικά αποτελέσματα που περιμένεις. Οι άνθρωποι που δουλεύουν στις βιβλιοθήκες είναι δρομείς μεγάλων αποστάσεων».
