Ενα βραβείο για τα Εξάρχεια

Αν είστε στη γειτονιά αφεθείτε στο απρόοπτο, αν επισκεφτείτε τα Εξάρχεια επί τούτου αναζητήστε τις πινακίδες της Χρυσάνθης Κουμιανάκη που σηματοδοτούν τα επίμαχα σημεία. Στην Ιπποκράτους 57 θα δείτε το «travail au noir», σημαίες από σκισμένα ρούχα να γεμίζουν ασφυκτικά ένα άδειο κατάστημα καθώς η Μαρία Παπαδημητρίου εκπέμπει το SOS της μαύρης εργασίας, περίπου όπως ένας ναυαγός βγάζει το πουκάμισό του και κάνει απεγνωσμένα νεύματα σε περαστικά πλοία. Στο νούμερο 77 της ίδιας οδού, η κολεκτίβα KERNEL χρησιμοποιεί ένα παλιό φαρμακείο για το «Water Sleeps», μια εγκατάσταση από παρατημένα καλύμματα καλωδίων η οποία παραπέμπει μεταξύ άλλων και στη νέα «βιομηχανία» της συλλογής και της παράνομης ιδιοποίησης ανακυκλώσιμων υλικών. Από την Ιπποκράτους ως τη Ζωοδόχου Πηγής, από τη Διδότου ως την Ισαύρων και από το καφενείο «Μουριά» ως το πάρκινγκ της Χαριλάου Τρικούπη, 11 έργα τέχνης ειδικά σχεδιασμένα για την περιοχή αλλάζουν για λίγο τη φυσιογνωμία της, εξετάζοντας θέματα που είναι γνωστά σε όσους κατοικούν σε αυτήν και όχι μόνο. Πρόκειται για μια ιδέα της βελγίδας κριτικού τέχνης και επιμελήτριας Εβελιν Σάιμονς η οποία απέσπασε το βραβείο Curate Award του Fondazione Prada και των Μουσείων του Κατάρ, μια διάκριση που θεσπίστηκε το 2013 προκειμένου να επιβραβεύσει νέες επιμελητικές προτάσεις.

Η πρόταση για την έκθεση «Driftwood, ή πώς αναδυόμαστε μέσα από τα ρεύματα», βραβεύθηκε μάλιστα ex-aequo μαζί με αυτές του αμερικανού εικαστικού Μάικλ Γουάνγκ και της τουρκάλας εικαστικού και επιμελήτριας Αντνάν Γλντίζ ανάμεσα από έναν μεγάλο αριθμό προτάσεων που προέρχονταν από 63 χώρες.

Στην περίπτωση της Σάιμονς αφορούσε στο Μεταναστευτικό το οποίο ήθελε να προσεγγίσει «από μέσα» και όχι ως το μέλος μιας προνομιούχας της δυτικής κοινωνίας. Ηθελε να αναζητήσει σε ποιον βαθμό ο πολιτισμός που την περιέβαλλε είχε συμβάλει σε αυτήν την ανθρωπιστική κρίση αλλά και πώς την αντιμετώπιζε. Προσπαθώντας λοιπόν να αποφύγει τα δύο άκρα, τον ρατσισμό από τη μία και τον πατερναλισμό από την άλλη, αποφάσισε να διερευνήσει την πανανθρώπινη συνήθεια της οριοθέτησης της ταυτότητας μιας κοινότητας σε αντιδιαστολή με τις υπόλοιπες. «Η ζωή σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία γεφυρώνει τις αποστάσεις αλλά ταυτόχρονα διασφαλίζει την αποστασιοποίηση, με αποτέλεσμα να ενθαρρύνει την ηθελημένη άγνοια για τον Αλλον» θα πει. Το μάρκετινγκ, η διαφήμιση και οι τρόποι που χειραγωγούν την κοινή γνώμη μπήκαν στο παιχνίδι και τελικά μετά από συζητήσεις με τους έλληνες και ξένους καλλιτέχνες που συμμετέχουν στο πρότζεκτ αλλά και τη συνεργασία με τη συντονίστρια του πρότζεκτ Ηλέκτρα Καλαϊτζάκη διαμορφώθηκε το, αν μη τι άλλο, ενδιαφέρον «driftwood».

Οσο για την επιλογή των Εξαρχείων; Δεδομένου ότι η Σάιμονς ήθελε να αποφύγει τους θεσμοθετημένους χώρους εικαστικών όπου συνήθως «η τέχνη ενδύεται έναν ακτιβιστικό χαρακτήρα αλλά τελικά απευθύνεται σε ένα σχεδόν αποκλειστικά ομοιόμορφο κοινό», το άνοιγμα στη γειτονιά και στη συγκεκριμένη περιοχή έγινε μετά από πολλές επισκέψεις στην πόλη. «Εχω καταλήξει ότι τα Εξάρχεια είναι η Αγορά της Αθήνας, ένα μέρος όπου ο διάλογος είναι έντονος, ίσως όχι πάντα εποικοδομητικός, αλλά σε κάθε περίπτωση αμεταμέλητα εναντίον του status quo».