Οι αδυναμίες του δικαστικού συστήματος αποτελούν έναν από τους βασικότερους παράγοντες επιδείνωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και αποθάρρυνσης των επενδύσεων, συμπεραίνει ο ΣΕΒ σε ειδική έκθεσή του για τη Δικαιοσύνη.
«Η απόσταση που πρέπει να διανύσει η Ελλάδα προκειμένου να μειωθούν οι εκκρεμείς υποθέσεις σε αντίστοιχα επίπεδα με τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι μεγάλη, ειδικά για τις διοικητικές υποθέσεις. Επιπλέον, ο χρόνος εκδίκασης των υποθέσεων (σε πρώτο βαθμό) στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ και ξεπερνούσε το ένα έτος το 2015, τόσο για τις αστικές και εμπορικές υποθέσεις, όσο και για τις διοικητικές υποθέσεις», αναφέρεται στην έκθεση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι εκκρεμείς υποθέσεις πλησιάζουν το ένα εκατομμύριο. Συγκεκριμένα, το 2016 ανέρχονταν σε 648.947 σε ειρηνοδικεία, πρωτοδικεία και εφετεία, ενώ μειωμένες ήταν το 2015 οπότε ήταν 305.909 σε διοικητικά πρωτοδικεία και εφετεία.
«Οι αδυναμίες του δικαστικού συστήματος αποτελούν από τους βασικότερους παράγοντες υπονόμευσης του κράτους δικαίου στη χώρα, επιδείνωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, αποθάρρυνσης των επενδύσεων και, τελικά, αποδυνάμωσης των προσπαθειών ανάπτυξης της οικονομίας και αύξησης της απασχόλησης», υπογραμμίζει ο ΣΕΒ.
Η σύγκριση με την ΕΕ
Ο χρόνος εκδίκασης των υποθέσεων (σε πρώτο βαθμό) στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερος από το μέσο όρο της ΕΕ και ξεπερνά το ένα έτος, τόσο για τις αστικές και εμπορικές υποθέσεις όσο και για τις διοικητικές υποθέσεις.
Το 2015, οι υποθέσεις που διεκπεραιώθηκαν από τα Ελληνικά δικαστήρια, ήταν περισσότερες από τις νέες που εισήλθαν στο δικαστικό σύστημα, γεγονός που αποτιμάται θετικά και καταγράφει, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, μια βελτίωση που δυνητικά αντανακλά τον συνδυασμό μεταρρυθμίσεων και της ομαλοποίησης της κατάστασης στα δικαστήρια.
Η απόσταση που πρέπει να διανύσει η Ελλάδα προκειμένου να μειωθούν οι εκκρεμείς υποθέσεις σε αντίστοιχα επίπεδα με τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι μεγάλη, ειδικά για τις διοικητικές υποθέσεις.
Η Ελλάδα κατατάσσεται στην τελευταία θέση στην ΕΕ όσον αφορά στην αξιοποίηση των λύσεων ΤΠΕ (ηλεκτρονική υπογραφή και ηλεκτρονική υποβολή εγγράφων).
- Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 18η θέση στην ΕΕ στις καταγγελίες μέσω της πλατφόρμας ηλεκτρονικής επίλυσης διαφορών.
- Οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για τα δικαστήρια στην Ελλάδα ανέρχονται σε 51 ευρώ/κάτοικο το 2015, έναντι 79 ευρώ/κάτοικο στην ΕΕ.
- Η αναλογία των δικαστών ανά κάτοικο στην Ελλάδα είναι ανάλογη του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ στους δικηγόρους είναι σχεδόν διπλάσια.
- Η πρόσβαση σε προγράμματα συνεχούς κατάρτισης των δικαστών είναι εξαιρετικά περιορισμένη στην Ελλάδα (μόλις 4%), με κενά ειδικά σε ζητήματα ενημέρωσης περί του Ενωσιακού δικαίου και θεμάτων διοίκησης δικαστηρίων.
- Η πρόσβαση των πολιτών στο σύνολο της νομολογίας υστερεί των άλλων χωρών της ΕΕ, καθώς περιορίζεται ουσιαστικά στις αποφάσεις της τριτοβάθμιάς δικαιοσύνης.
- Η αντίληψη του κοινού και των επιχειρήσεων σχετικά με το «αρκετά καλό» ή «πολύ καλό» επίπεδο ανεξαρτησίας των δικαστηρίων και των δικαστών στην Ελλάδα είναι παρόμοιο με το μέσο όρο της ΕΕ για το 2017, αλλά με σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς το μέγεθος των επιχειρήσεων και την ηλικία των πολιτών.
Οι προτάσεις του ΣΕΒ
- Η εντατικοποίηση των προσπαθειών αξιοποίησης των λύσεων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στη δικαιοσύνη και η στρατηγική ένταξή τους στις προσπάθειες οργανωτικής αναβάθμισης των δικαστηρίων
- Η περαιτέρω αποσυμφόρηση του συστήματος μέσω πρόκρισης των εξωδικαστικών μηχανισμών επίλυσης διαφορών
- Η συνεχής εκπαίδευση του δικαστικού προσωπικού
- Η βελτίωση της ποιότητας της νομοθεσίας
- Ο περιορισμός της κατάχρησης ένδικων μέσων από το ίδιο το κράτος
Κατά τον ΣΕΒ, απαιτείται μια οργανωμένη προσπάθεια διαχείρισης του μεγάλου όγκου των εκκρεμών υποθέσεων. Από την υλοποίηση των παρεμβάσεων αυτών μπορεί να προκύψει σημαντικό χρονικό και οικονομικό όφελος. Μπορούν να εξοικονομηθούν έως και 800.000 ανθρωποημέρες, 235 εκατ. ευρώ για το Ελληνικό Δημόσιο, να επιτευχθεί αύξηση του ρυθμού επίλυσης των υποθέσεων, δημιουργία 1.400 νέων θέσεων εργασίας για στελέχη με δεξιότητες στις ΤΠΕ και για εξειδικευμένους επιστήμονες.
