Οι πολλές ζωές ενός γάμου

Η Ελλάδα του 2017 γνωρίζει και χαρμόσυνες κοινωνικές ανακατατάξεις. Τα εξπρές συναινετικά διαζύγια σύντομα κοντά μας. Κάνεις την καρδιά σου πέτρα, αφήνεις το «blame game» στην άκρη, και αγκαζέ με έναν συμβολαιογράφο βάζεις τέλος σε ένα συμβόλαιο συμβίωσης που ενδεχομένως ξεκίνησε με ένα τηλεφώνημα σε κάποια νευρωτική event planner (αυτή δεν είχε την ιδέα για την country style θεματική στο after wedding party;). Τι γίνεται, όμως, με τους αντιδραστικούς που επιμένουν σε αυτόν τον απαξιωμένο από τον μισό πλανήτη θεσμό; Υπάρχει για τους πεισματικά παντρεμένους κάποιο νέας κοπής survival kit;

Οι ειδικοί επιμένουν ότι η δυσανεξία στην αλλαγή είναι όλο και πιο συχνά το πιο ισχυρό διαβρωτικό του γάμου. «Δεν είναι αυτός που παντρεύτηκα», «Αυτή δεν άλλαξε καθόλου, εγώ όμως παρά πολύ» είναι τα πλέον κλασικά μότο στα (κατά κύριο λόγο μη συναινετικά, λίαν αιματηρά) διαζύγια. Η Εϊντα Καλχούν, συγγραφέας του βιβλίου «Wedding Toasts I’ll Never Give», ενός αυτοβιογραφικού οδηγού γαμήλιου empowerment που κυκλοφόρησε προ ημερών από τις εκδόσεις W. W. Norton & Company, επιμένει ότι η προσαρμοστικότητα στην αλλαγή είναι βασική προϋπόθεση για να διατηρηθεί ο γάμος (και, υποθέτω, οι βασικοί εμπλεκόμενοι) στη ζωή. «To να νιώθεις πιεσμένος από την αλλαγή ή την απουσία της είναι μια παμπάλαιη ιστορία» έγραφε πρόσφατα σε άρθρο της στους «New York Times» με τον αρκετά διδακτικό τίτλο «To Stay Married, Embrace Change». «Και όμως, κάποια στιγμή, μέσα σε οποιαδήποτε μακροχρόνια σχέση, καθένας από τους δύο συντρόφους είναι πιθανό να μετεξελιχθεί από το πρόσωπο το οποίο ερωτευτήκαμε σε έναν καινούργιο άλλο –και όχι απαραιτήτως πάντα περισσότερο χαριτωμένο ή πνευματώδη ή ευχάριστο. Καθένας από τους συμβίους μπορεί από αναρριχητής να καταλήξει ένα με τον καναπέ, από επαναστάτης μεσαίο στέλεχος πολυεθνικής και από τρελαμένος με το σεξ παθιασμένος με τον ύπνο».

Η αδυναμία προσαρμογής στις αναπόφευκτες αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στον ψυχισμό του άλλου είναι το βούτυρο στο ψωμί των δικηγόρων διαζυγίου. Tο ίδιο, βέβαια, ισχύει και με την αδυναμία να αποδεχθείς ότι και εσύ ο ίδιος υπόκεισαι, κατά τη διάρκεια του γαμήλιου βίου σου, σε απανωτές τεκτονικές μετακινήσεις. «Οι άνθρωποι είναι works in progress που εσφαλμένα πιστεύουν ότι έχουν ολοκληρωθεί» θα πει χαρακτηριστικά ο καθηγητής του Χάρβαρντ Νταν Γκίλμπερτ στην TΕD ομιλία του (2014) με τίτλο «Τhe Psychology of your Future Self» («Η ψυχολογία του μελλοντικού εαυτού σου»). Μεταξύ άλλων, θα καταθέσει τα αποτελέσματα από την έρευνα που διενήργησε ο ίδιος και συνάδελφοί του έναν χρόνο νωρίτερα: ανθρώπινα «πειραματόζωα» (από 18 έως 68 ετών) δήλωσαν ότι στη διάρκεια μιας δεκαετίας υπέστησαν πολύ μεγαλύτερες αλλαγές από όσες οι ίδιοι είχαν προβλέψει.

Προσαρμόζεσαι, βέβαια, και στο καινούργιο σώμα, το δικό σου και του άλλου. Προφανώς στα 53 σου δεν είσαι ίδιος/ίδια με τον ιδανικό (και εξιδανικευμένο από τον χρόνο) εαυτό σου των 29. Το ίδιο ισχύει και για τη σεξουαλικότητά σου, και αυτή εν εξελίξει, με αναπόφευκτα, καθοδική πορεία. Αν δεν αποδεχθείς τη νέα πραγματικότητα και εγκαταλειφθείς σε αυτήν την τοξική νοσταλγία (των προηγούμενων εαυτών σας), πρέπει να είσαι προετοιμασμένος/η για μια καραμπινάτη κρίση μέσης ηλικίας. Και δεν ξέρεις σε τι ακτίνα θα φθάσουν τα θραύσματα.

Σημειωτέον, βέβαια, ότι χρειάζεται προσαρμογή και στις πλείστες «πληγές» του γάμου (ρουτίνα, χρόνιες εκνευριστικές συνήθειες του συμβίου, διλήμματα της κοινής ζωής του τύπου «ποιος από τους δύο θα βγάλει τα σκουπίδια έξω;» κ.ο.κ.). Η προαναφερθείσα Εϊντα Καλχούν θυμάται π.χ. εν λεπτομερεία μια εξαιρετικά μίζερη οικογενειακή εξόρμηση, όταν πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής μισώντας υπόγεια τον σύζυγό της από το κάθισμα του συνοδηγού. Τελικά, η βόλτα αποδείχτηκε συναρπαστική, ο γιος τους, μάλιστα, αναφώνησε: «Ηταν η πιο ωραία μέρα της ζωής μου!». «Πρόκειται για αναπόσπαστο κομμάτι του γάμου: μισείς μερικές φορές τον άλλον, αλλά μένετε μαζί γιατί υποσχεθήκατε ότι θα το κάνετε. Και μετά, ημέρες ή εβδομάδες αργότερα, ξυπνάς και τον αγαπάς ξανά, τον αγαπάς ακόμη».

Ο γάμος τελικά ίσως να έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης αν αφήσεις τον Δαρβίνο να απλώσει την αρίδα του στο συζυγικό κρεβάτι. Αν μάθεις δηλαδή να αγκαλιάζεις τις απανωτές εκδοχές, τις δικές σου και του άλλου. Φτάνει να μην παραγίνετε πολλοί.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 11 Ιουνίου 2017.