Στον αέρα τα ραντεβού για το Βrexit

Η ήδη περίπλοκη εξίσωση του Brexit έγινε ακόμα πιο περίπλοκη από το πρωί της περασμένης Παρασκευής. Οι πρόωρες εκλογές τις οποίες προκήρυξε η Τερέζα Μέι, με σκοπό η κυβέρνηση να ισχυροποιήσει τη θέση της εν όψει των δύσκολων διαπραγματεύσεων για έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ενωση, απεδείχθησαν μια επιλογή που κατέρρευσε.

Στο άκουσμα των εκλογικών αποτελεσμάτων, οι Βρυξέλλες μάλλον αιφνιδιάστηκαν. Οι κοινοτικοί θεσμοί, ιδιαίτερα η Κομισιόν, είχαν καταναλώσει πολλή «φαιά ουσία» ώστε να διαμορφωθεί το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με το Λονδίνο, οι οποίες έχουν προκαθοριστεί να ξεκινήσουν στις 19 Ιουνίου. Ηλπιζαν ότι το εκλογικό στοίχημα της κυρίας Μέι θα έφερνε καρπούς, η θέση της θα ισχυροποιούνταν και θα μπορούσε να προβεί στους επώδυνους συμβιβασμούς που απαιτούνται ώστε να υπάρξει μια καλή συμφωνία με ορίζοντα τον Μάρτιο του 2019. Τώρα, η επιφυλακτικότητα θα κυριαρχήσει και στις δύο πλευρές, ενώ δεν αποκλείεται να ισχυροποιηθούν εντός ΕΕ οι φωνές εκείνες που ζητούν σκληρότερη στάση απέναντι στους υπερφίαλους και απρόβλεπτους Βρετανούς.

Ο επικεφαλής των διαπραγματευτών της Κομισιόν, ο Γάλλος Μισέλ Μπαρνιέ, προσπάθησε να κρατήσει χαμηλά τους τόνους. Εγραψε στο Twitter ότι οι διαπραγματεύσεις για το Brexit πρέπει να ξεκινήσουν όταν η Βρετανία είναι έτοιμη. «Ας βάλουμε το μυαλό μας κάτω να βρούμε μια συμφωνία» πρόσθεσε. Μουδιασμένη ήταν και η αρχική τοποθέτηση του Ντόναλντ Τουσκ. «Δεν ξέρουμε πότε αρχίζουν οι συνομιλίες για το Brexit. Ξέρουμε πότε πρέπει να ολοκληρωθούν. Κάντε το καλύτερο ώστε να αποφύγουμε μια «μη συμφωνία» ως αποτέλεσμα μιας «μη διαπραγμάτευσης»» σχολίασε. Κατόπιν, όταν τελικώς ανακοινώθηκε ότι η Τερέζα Μέι θα συνεργαστεί με το βορειοϊρλανδικό Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP), μίλησε για την ανάγκη να μη χαθεί χρόνος στις διαπραγματεύσεις.

Πιο ομιλητικός ήταν ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Ο βετεράνος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόνισε πως σε ό,τι αφορά την Κομισιόν αυτή είναι έτοιμη να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις στις 9.30 π.μ. της 19ης Ιουνίου. «Δεν νομίζω ότι τα πράγματα έχουν γίνει ευκολότερα, αλλά είμαστε έτοιμοι» πρόσθεσε. Συνδυάζοντας όλες αυτές τις δηλώσεις, ουδείς μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο μετάθεσης της έναρξης των συνομιλιών.

Παρά το γεγονός ότι η κυρία Μέι βρήκε κυβερνητικό σύμμαχο στο «πρόσωπο» του DUP, η μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη οπτική δεν κρίνεται ευοίωνη για το Λονδίνο. Ο Ντέιβιντ Ντέιβις, ο αρμόδιος υπουργός για το Brexit, συνόψισε τα διλήμματα: «Οι εκλογές ήταν μέρος της επιδίωξης να λάβουμε μια εντολή για το είδος του Brexit που θέλουμε. Είχαν επίσης σχεδιαστεί για να προσφέρουν στην κυβέρνηση περισσότερο χρόνο να ολοκληρώσει τη διαδικασία, διασφαλίζοντας ότι η επόμενη κυβέρνηση θα είχε μπροστά της μία καθαρή πενταετία πριν προκηρύξει εκλογές». Υπαινίχθηκε δε ότι ίσως να έχει δεχθεί πλήγμα η πρόθεση του Λονδίνου να εγκαταλείψει την τελωνειακή ένωση και την Ενιαία Αγορά, διατηρώντας μια σχέση μαζί τους. Αυτό που ουσιαστικά είπε ο κ. Ντέιβις είναι ότι το νέο κυβερνητικό σχήμα μπορεί να αποδειχθεί ασταθές και εφόσον συνδυαστεί με χειροτέρευση του οικονομικού κλίματος να μην μπορέσει να αποδώσει.

Η γενικότερη αίσθηση που επικράτησε στις Βρυξέλλες είναι ότι η εξουσία της κυρίας Μέι δέχθηκε ισχυρό πλήγμα. Πολλοί φοβούνται ότι τα μέλη των Τόρις θα την κατηγορήσουν για την ήττα και ότι «θα περιμένουν στη γωνία» ώστε να επιδιώξουν την απομάκρυνσή της αν οι συζητήσεις για το Brexit λάβουν αρνητική τροπή. Αυτό που πρέπει να θεωρείται σίγουρο είναι ότι οι σκληροπυρηνικοί του Συντηρητικού Κόμματος θα της κάνουν «τη ζωή δύσκολη». Αυτό θα επηρεάσει όλη την εσωτερική πολιτική της ατζέντα, πέραν του Brexit, ενδεχομένως δε να επηρεάσει τους υπόλοιπους δελφίνους των Τόρις, όπως ο Μπόρις Τζόνσον, ο Ντέιβιντ Ντέιβις ή η Αμπερ Ρουντ.

Οι πρώτες ενδείξεις για το πώς θα την αντιμετωπίσουν οι υπόλοιποι ηγέτες θα έλθουν στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 22-23 Ιουνίου. «Δεν πρόκειται να πανηγυρίσουμε για αυτή την αβεβαιότητα» σχολίαζε στους «Financial Times» κοινοτικός αξιωματούχος. Ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές σχολίαζαν την Παρασκευή μιλώντας στο «Βήμα» ότι δεν αποκλείεται η νέα κυβέρνηση Μέι να πάψει να είναι τόσο υποστηρικτική σε μια σκληρή εκδοχή του Brexit. Ισως κατανοήσει ότι η κοινή γνώμη επιθυμεί μια πιο «ομαλή σχέση» με την ΕΕ. Αναλόγως, ίσως πρέπει και οι Βρυξέλλες να αναπροσαρμόσουν τη στάση τους απέναντι σε μια πιο ευέλικτη Μέι. Το σενάριο ενός «ήπιου Brexit» ώστε να μη φθάσει η κατάσταση στα άκρα σε θέματα όπως ο έλεγχος της μετανάστευσης και η έξοδος από την Ενιαία Αγορά και την τελωνειακή ένωση.