Οι κρυφές αδυναμίες της βρετανικής οικονομίας

Η αφύπνιση των βρετανών ψηφοφόρων συντελέστηκε μεν, αλλά συντελέστηκε αργά. Ο εκλογικός τυχοδιωκτισμός της Τερέζα Μέι προστέθηκε στον δημοψηφισματικό του Ντέιβιντ Κάμερον για να διαμορφωθεί μια μειοψηφία μεν πολιτών, αλλά με ισχυρή παρεμβατικότητα, που συνειδητοποιεί πρώτον ότι το Brexit συνιστά πισωγύρισμα για τη χώρα και δεύτερον ότι το σκληρό Brexit συνιστά μια οιονεί καταστροφή. Η δεύτερη προοπτική, που με εθνικιστική υπεροψία προωθούσε η Μέι, μοιάζει να απομακρύνεται. Το Brexit όμως δύσκολα θα αποτραπεί –δύσκολα το Βερολίνο θα αφήσει ατιμώρητα τα καμώματα του Λονδίνου.

Το χειρότερο για την επόμενη κυβέρνηση της Βρετανίας είναι ότι οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο από την ΕΕ δεν θα βρουν την οικονομία της χώρας στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Η συμπεριφορά των βασικών δεικτών της βρετανικής οικονομίας το πρώτο εξάμηνο μετά το δημοψήφισμα του περασμένου Ιουνίου για το Brexit ήταν όντως εντυπωσιακή. Αλλά εφέτος οι ενδείξεις μιας επερχόμενης αναπτυξιακής επιβράδυνσης πληθαίνουν.

Το πρώτο τρίμηνο του 2017 ο ρυθμός αύξησης του βρετανικού ΑΕΠ φρέναρε στο 0,2% από 0,7% που ήταν το τέταρτο τρίμηνο του 2016, σύμφωνα με την επίσημη Στατιστική Υπηρεσία της χώρας. Με τον ρυθμό αυτόν η βρετανική οικονομία κατατάσσεται τελευταία σε ανάπτυξη από τις άλλες χώρες του G7 τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Οι στατιστικολόγοι αποδίδουν την επιβράδυνση στις μεγάλες αυξήσεις των τιμών. Ο χρηματοοικονομικός κλάδος και οι υπηρεσίες στις επιχειρήσεις είναι οι μοναδικοί κλάδοι που στηρίζουν τη βρετανική ανάπτυξη.

Ο ΟΟΣΑ, άλλωστε, προβλέπει ανάπτυξη 1,6% εφέτος για τη Βρετανία, ενώ για το 2018 προβλέπει επιβράδυνση του ρυθμού στο 1%. Το ΔΝΤ, αντίθετα, τον περασμένο Απρίλιο αναθεώρησε επί το αισιοδοξότερο τη βρετανική ανάπτυξη για τη χρονιά που διανύουμε, στο 2%. Προβλέπει, δηλαδή, διατήρηση του περυσινού ρυθμού, που ήταν από τους υψηλότερους μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών της Δύσης.

Από τις 23 Ιουνίου 2016, που οι Βρετανοί ψήφισαν Brexit, η στερλίνα έχει χάσει το 14% της αξίας της έναντι του ευρώ. Το πρώτο εξάμηνο (έως τα τέλη του Ιανουαρίου 2017) έναντι του δολαρίου είχε χάσει το 20% της αξίας της. Το αποτέλεσμα της απότομης αυτής διολίσθησης ήταν να αυξηθούν οι τιμές των εισαγομένων προϊόντων στις ΗΠΑ και αυτό να φανεί στην αγορά με την εκτίναξη των τιμών των καταναλωτικών αγαθών.

Ο πληθωρισμός έχει ξεφύγει από το ανώτατο επιθυμητό όριο 2% που έχουν θέσει οι Κεντρικές Τράπεζες των ανεπτυγμένων οικονομιών (της Τράπεζας της Αγγλίας συμπεριλαμβανομένης ασφαλώς) και έφθασε στο 2,7% τον Απρίλιο από 2,3% που ήταν τον Μάρτιο. Η αύξηση στο επίπεδο των τιμών έπληξε την αγοραστική δύναμη των Βρετανών και ως εκ τούτου την κατανάλωση και σε δεύτερο χρόνο τους ρυθμούς ανάπτυξης.

Ο πληθωρισμός και η υποτίμηση της στερλίνας πλήττουν τους βρετανούς πολίτες, αλλά καθιστούν ελκυστικότερη τη Βρετανία για τους ξένους τουρίστες. Το 2016 η χώρα υποδέχθηκε 37,6 εκατ. τουρίστες –πρόκειται για αριθμό-ρεκόρ. Επιπλέον, σε αντίθεση με ό,τι παρατηρείται στην Ελλάδα όπου οι αφίξεις αυξάνονται αλλά τα τουριστικά έσοδα μειώνονται, οι δαπάνες των τουριστών στη Βρετανία έφθασαν πέρυσι στα 26 δισ. ευρώ. Και όλα αυτά παρά το φόβητρο της τρομοκρατίας! Διότι το Λονδίνο έγινε πέρυσι τρεις φορές στόχος των τρομοκρατών.

Να έμαθαν άραγε οι ξένοι τουρίστες που επισκέπτονται τη Βρετανία να ζουν με την τρομοκρατία, όπως αναρωτιούνται τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης και υποστηρίζουν ορισμένοι αισιόδοξοι αναλυτές; Δεν είναι μακάβριο το ερώτημα, είναι μάλλον ανεδαφικό. Διότι κάποιος που ζει σε σεισμόπληκτη περιοχή μαθαίνει να ζει με τους σεισμούς διότι εκεί είναι το σπίτι του, η πατρίδα του. Ακόμη περισσότερο, κάποιος που μαθαίνει να ζει με τον καρκίνο το κάνει διότι δεν έχει άλλη επιλογή –ούτε καν να αλλάξει τόπο, όπως ο σεισμόπληκτος. Αντίθετα, ένας τουριστικός επισκέπτης έχει να επιλέξει μεταξύ αμέτρητων εναλλακτικών προορισμών, όσο ανελαστικό τουριστικό προϊόν και να είναι η Οξφορντ Στριτ.

Μελέτη του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, καταγράφει μείωση 15% των εξαγορών και συγχωνεύσεων στη Βρετανία μετά το δημοψήφισμα για την έξοδο από την ΕΕ. Μιλάμε για 60 συγχωνεύσεις λιγότερες κάθε μήνα. «Είναι μια πολύ κακή είδηση» εξηγεί στη γαλλική «Le Figaro» ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πίτερ Ορμόζι, που διηύθυνε την έρευνα.

«Οι περισσότερες εξαγορές και οι συγχωνεύσεις έχουν μεν αρνητικές συνέπειες στον ανταγωνισμό, μπορούν όμως να συμβάλουν και στην κοινωνική ευημερία μειώνοντας, για παράδειγμα, το κόστος των συναλλαγών ή βελτιώνοντας την αποδοτικότητα των επιχειρήσεων που ενοποιούνται» εξηγεί ο καθηγητής Ορμόζι.

Οι λιγότερες εξαγορές και συγχωνεύσεις έχουν και ένα πρόσθετο θετικό κοινωνικό αντίκτυπο, στο μέτρο που δεν πραγματοποιούνται οι οικονομίες κλίμακος από τις ενοποιούμενες επιχειρήσεις, στο μέτρο δηλαδή που αποφεύγονται οι απολύσεις εργαζομένων. Και στον τομέα της απασχόλησης είναι αλήθεια ότι η Βρετανία τα πηγαίνει περίφημα –όχι βέβαια εξαιτίας της επιβράδυνσης της διαδικασίας εταιρικής ενοποίησης.

Τον Μάρτιο που μας πέρασε το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε στο 4,6% στη Βρετανία, σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας. Πρόκειται για το χαμηλότερο ποσοστό που καταγράφεται από το μακρινό 1975! Σημειωτέον ότι σε αγορές εργασίας με ποσοστά ανεργίας κάτω του 5% θεωρείται ότι επικρατούν συνθήκες πλήρους απασχόλησης.

Οι στατιστικολόγοι διευκρινίζουν, πάντως, ότι η θεαματική βελτίωση της βρετανικής αγοράς εργασίας εσχάτως οφείλεται εν μέρει και στην αύξηση του αριθμού των αυτοαπασχολουμένων στα 4,78 εκατομμύρια, στα τέλη του περασμένου Μαρτίου, από τα 4,69 εκατ. που ήταν τον αντίστοιχο μήνα του 2016. Ο αριθμός των ανέργων υπολογίζεται μεταξύ των εργαζομένων με σχέση εξαρτημένης εργασίας, σημειώνουν οι ειδικοί. Και αποδίδουν στην αύξηση του αριθμού των αυτοαπασχολουμένων την απουσία επιπτώσεων από το Brexit στη βρετανική αγορά εργασίας.