Διεθνής αέρας από σπουδαία «δίδυμα»

Ενα αφιέρωμα στη Φολκσμπίνε και η παρουσία τριών σημαντικών σύγχρονων σκηνοθετών, ενός Αμερικανού, ενός Γάλλου και ενός Ιταλού, δίνουν από τα μέσα Ιουνίου στο Φεστιβάλ Αθηνών σαφώς διεθνή αέρα. Το γερμανικό θέατρο με επικεφαλής τον σκηνοθέτη Φρανκ Κάστορφ, ο Μπομπ Γουίλσον, ο Ζιλιέν Γκοσλέν και ο Ρομέο Καστελούτσι δίνουν ένα άτυπο πολιτιστικό ραντεβού –παράλληλα με την παρουσία του ελβετού σκηνοθέτη Μίλο Ράου και της «Αυτοκρατορίας» του (15-16.6).

Βερολίνο και Κάστορφ

Ο Ντοστογέφσκι έγραψε τον «Παίκτη» μέσα σε είκοσι έξι ημέρες, σε μια κρίσιμη καμπή της ζωής του. Εχοντας μόλις επιστρέψει από την εξορία, βρέθηκε αντιμέτωπος με οικογενειακές τραγωδίες και θανάτους. Ταξίδεψε τότε στη Γερμανία, όπου εθισμένος στον τζόγο έχασε όλα του τα χρήματα και τα δικαιώματα των έργων του.

Για τον γερμανό σκηνοθέτη Φρανκ Κάστορφ ο ρώσος συγγραφέας είναι παλιός γνώριμος καθώς έχει διασκευάσει στο παρελθόν και άλλα έργα του. Με τον «Παίκτη» χρησιμοποιεί την τεχνική της ζωντανής κινηματογράφησης. Θεωρεί ότι αυτό το μανιφέστο για τα τυχερά παιχνίδια μπορεί να μεταβληθεί σε «ένα μεγαλειώδες, ζωηρό, δυναμικό πυροτέχνημα στασιμότητας και ακινησίας».

Ο 66χρονος Κάστορφ, καλλιτεχνικός διευθυντής της Φολκσμπίνε από το 1992, αντικαταστάθηκε πρόσφατα (2017) από τον Κρις Ντέρκον. Υπήρξε η καθοριστική μορφή του βερολινέζικου θεάτρου στη σύγχρονη εποχή. Το θέατρο που ιδρύθηκε το 1914 με στόχο να προωθήσει το νατουραλίστικο έργο ξεκίνησε ως «Θέατρο Ελεύθερων Ανθρώπων» για να μετονομασθεί, αργότερα, σε «Θέατρο του Λαού». Βρίσκεται στο Μίτε, στην καρδιά του γερμανικής πρωτεύουσας. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, χρειάστηκε να ξαναχτιστεί, βασισμένο στα αρχιτεκτονικά σχέδια του Χανς Ρίχτερ.

Ο 30χρονος γάλλος σκηνοθέτης Ζιλιέν Γκοσλέν αποτελεί σήμερα μια διαρκώς ανερχόμενη δύναμη στο θεατρικό σύμπαν. Το 2009 ίδρυσε την ομάδα «Si vous pouviez lecher mon coeur», όνομα που παραπέμπει στην επίσης γαλλική ταινία-ντοκιμαντέρ «Shoah» για τη γενοκτονία των Εβραίων από τους Ναζί. Σταθερός επισκέπτης στο Φεστιβάλ της Αβινιόν, ο Γκοσλέν ξανάρχεται στο Φεστιβάλ –πέρυσι είχε παρουσιάσει το «2666», το τελευταίο έργο του χιλιανού συγγραφέα Ρομπέρτο Μπολάνιο. Εφέτος προτείνει τα «Στοιχειώδη σωματίδια» του Μισέλ Ουελμπέκ και μαζί τη διασκευή αυτού του ανατρεπτικού μυθιστορήματος για την κλασική οικογένεια. Με την έλλειψη αγάπης και στοργής να βρίσκονται στη βάση και του βιβλίου και της παράστασης, ο γάλλος σκηνοθέτης ζωντανεύει την ιστορία των δύο αδελφών. Ο δεκαμελής θίασος ερμηνεύει τους ρόλους και τους αφηγητές.

Αλλωστε ο Γκοσλέν θεωρεί πως ο Ουελμπέκ είναι ένας από τους σημαντικότερους γραφιάδες της εποχής μας.

Επάνω στον προβληματισμό και στις σκέψεις του για τη σύγχρονη δημοκρατία έχει στήσει την καινούργια του παραγωγή ο τρομερός Ιταλός Ρομέο Καστελούτσι, που μαζί με την ομάδα του Sovietas Raffaello Sanzio προτείνουν το «Democracy in America».

Στη βάση της παράστασης βρίσκεται το δίτομο δοκίμιο του Αλεξίς ντε Τοκβίλ, έργο που έγραψε ο γάλλος διπλωμάτης το 1835 με τον τίτλο «Η δημοκρατία στην Αμερική». Πρόκειται για ένα από τα θεμελιώδη κείμενα που ανέλυσαν το αναδυόμενο μοντέλο δημοκρατίας. Από την πλευρά του ο Καστελούτσι θα επιχειρήσει να αναδείξει τις σκοτεινές πλευρές της «δημοκρατικής τυραννίας» της εποχής μας, η οποία εν ονόματι της πλειοψηφίας αδρανοποιεί και περιορίζει τελικά τον πολίτη.

Αυτός ο φανατικός οπαδός της αρχαίας τραγωδίας, η οποία όπως ομολογεί «κατοικεί μέσα του» και αποτελεί την «αισθητική της ζωής του», επιστρέφει στην Αθήνα. Οι παραστάσεις του διαθέτουν μια άρτια δομή, ακρίβεια, αυστηρότητα και ποιότητα προκαλώντας μια βαθιά συγκίνηση. Περιέχουν συμπυκνωμένα νοήματα, συμβολισμούς και μια σπάνια καθαρότητα.

Στα 57 του χρόνια, αυτός ο ιταλός δημιουργός εξακολουθεί με κάθε του δουλειά να παρέχει και μια εμπειρία θεάματος και ζωής.

Στο μυαλό του Νιζίνσκι: Η παράσταση «Γράμμα σ’ έναν άντρα» του αμερικανού σκηνοθέτη Μπομπ Γουίλσον και του ρώσου χορευτή Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ έχει ως αφετηρία τα ημερολόγια του Νιζίνσκι. Και ακολουθεί τη δραματική εσωτερική του πορεία προς την τρέλα, σκιαγραφώντας παράλληλα τα βασανιστικά ταξίδια του νου και του σώματος.

Η παράσταση αποτυπώνει άλλοτε με χορευτικές κινήσεις και άλλοτε με θεατρικές, πάντα όμως λουσμένη από μουσική (Τομ Γέιτς, Αρβο Περτ, Χένρι Μαντσίνι), στιγμές από τον βίο και την πολιτεία του Βάσλαβ Νιζίνσκι (1889-1950), μέσα από την περσόνα του σπουδαίου Μπαρίσνικοφ.

Μάγος της αισθητικής ο Μπομπ Γουίλσον, παίζοντας με τις σκιές και τα φώτα, έστησε αυτή την παράσταση που έκανε πρεμιέρα το 2015 στο Σπολέτο. Το αποτέλεσμα έρχεται μετά από ενδελεχή έρευνα και του ίδιου του Μπαρίσνικοφ που θέλησε να κατανοήσει την πορεία αυτής της κορυφαίας χορευτικής ύπαρξης, που απεσύρθη σε ηλικία 29 ετών, θύμα της σχιζοφρένειας.

Από τις 10 ως τις 13 Ιουλίου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (21.00).