Επέμβαση στον πνεύμονα με τον ασθενή ξύπνιο!

Ο 72χρονος κ. Δημήτρης Τελίδης, επί μισό αιώνα καπνιστής και «κάτοχος» Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) όπως πολλοί άλλοι καπνιστές –ας υπενθυμίσουμε τη σκληρή… καπνιστική πραγματικότητα με αφορμή και την 31η Μαΐου, την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος που «γιορτάστηκε» πριν από λίγες ημέρες –ανακάλυψε πέρυσι σε έναν έλεγχο ρουτίνας καρκινικό όγκο στον δεξιό πνεύμονα και χειρουργήθηκε για την αφαίρεσή του. Εναν χρόνο αργότερα, ο επαναληπτικός έλεγχός του έδειξε όγκο και στον αριστερό πνεύμονα ο οποίος επιβαλλόταν επίσης να αφαιρεθεί χειρουργικώς. Ωστόσο η κατάσταση του ασθενούς ήταν πολύ πιο επιβαρημένη, καρδιολογικά αλλά και αναπνευστικά, σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν, με αποτέλεσμα μια «κλασική» επέμβαση με γενική αναισθησία να μην ήταν δυνατή αφού θα ήταν αβέβαιο αν θα μπορούσε να την αντέξει. Σε μια άλλη, παλαιότερη εποχή, ο κ. Τελίδης θα είχε εξαντλήσει (δυστυχώς) τις θεραπευτικές επιλογές του. Μια δυνατή ιατρική ομάδα ωστόσο του προσέφερε μια σωτήρια λύση, για πρώτη φορά στη χώρα μας, αυτή της διενέργειας θωρακοσκοπικής επέμβασης για την αφαίρεση του καρκίνου στον πνεύμονα χωρίς γενική αναισθησία! Με απλά λόγια, οι γιατροί αφαίρεσαν τον όγκο του πνεύμονα ενώ ο ασθενής ήταν ξύπνιος και ικανός να επικοινωνεί μαζί τους!

Σήμερα, περίπου δύο μήνες μετά την επέμβαση, ο κ. Τελίδης μάς λέει ότι νιώθει καλά, πολύ καλά. «Το σημαντικό ήταν ότι ένιωσα καλά αμέσως. Στο χειρουργείο επικοινωνούσα με τους γιατρούς, όταν βγήκα όμως δεν θυμόμουν σχεδόν τίποτα. Μέσα σε λίγες ώρες σηκώθηκα και κάθισα στο κρεβάτι, ενώ το επόμενο πρωί περπάτησα. Εμεινα τέσσερις ημέρες στο νοσοκομείο, ενώ μέσα σε 10 ημέρες επέστρεψα στην καθημερινότητά μου, μπορούσα να κάνω βόλτες και το σημαντικότερο όλων να πηγαίνω στο σχολείο για να πάρω τα εγγόνια μου. Η νέα τεχνική που εφήρμοσαν οι γιατροί μού επέτρεψε να έχω ελάχιστο πόνο που καταπολεμούσα με απλά παυσίπονα, και αυτό για πολύ μικρό χρονικό διάστημα». Το μόνο που θέλει να προσθέσει ο κ. Τελίδης είναι ένα «τεράστιο ευχαριστώ σε όλη την ομάδα που είναι για εμένα δεύτεροι θεοί».

Ο επικεφαλής της ιατρικής ομάδας που χειρούργησε τον θεωρούμενο μέχρι πρότινος… ανεγχείρητο κ. Τελίδη, διευθυντής της Θωρακοχειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ, θωρακοχειρουργός κ. Κοσμάς Ηλιάδης (στην επέμβαση συμμετείχαν επίσης οι Κατερίνα Αγιαννίδου, Δημήτρης Μάλλιος, Θανάσης Κρασάς, Θεοδώρα Μωράκη, Πολυξένη Τσίκου) εξηγεί στο «Βήμα» πώς λαμβάνουν χώρα αυτά τα… θεϊκά για όλους εμάς τους κοινούς θνητούς «θαύματα», τα οποία προσφέρει πλέον η ιατρική και η τεχνολογία στους ασθενείς και στη χώρα μας. Οπως μας λέει, της επέμβασης αφαίρεσης καρκίνου του πνεύμονα στον 72χρονο προηγήθηκαν επεμβάσεις βιοψίας πνεύμονα σε δύο ασθενείς, οι οποίοι είχαν επηρεασμένη αναπνευστική λειτουργία, με την ίδια τεχνική, την αποκαλούμενη Awake VATS.

Τι σημαίνει στην πράξη η τεχνική Awake VATS; «Δεν γίνεται διασωλήνωση της τραχείας ενώ παράλληλα ο ασθενής δεν παραλύει αλλά αναπνέει μόνος του. Ουσιαστικώς διενεργείται νευροληπτοαναλγησία η οποία περιλαμβάνει ηρεμιστικά και αναλγητικά φάρμακα σε συνδυασμό με επισκληρίδιο αναλγησία. Τοποθετείται δηλαδή ένας καθετήρας στον επισκληρίδιο χώρο μεταξύ της σπονδυλικής στήλης και της μήνιγγας ο οποίος χορηγεί αναλγητικά φάρμακα στον θώρακα. Συγχρόνως χορηγείται η «προμέθη» ενώ στα σημεία που θα γίνουν οι τομές από τον χειρουργό μπλοκάρονται τα νεύρα» περιγράφει ο κ. Ηλιάδης. Με αυτό το «κοκτέιλ» επιτυγχάνεται η αποφυγή της παράλυσης του ασθενούς, γεγονός άκρως σημαντικό για να επανέλθει η αναπνευστική λειτουργία χωρίς προβλήματα μετά την επέμβαση. «Οταν παραλύει ο ασθενής μέσω της γενικής αναισθησίας παραλύει και το διάφραγμα. Ετσι, σε ασθενείς οριακούς που μπορεί δηλαδή να έχουν πρόβλημα να αναλάβουν αναπνευστικά μετά την επέμβαση, η Awake VATS μπορεί να αποδειχθεί όχι απλώς πολύτιμη αλλά πραγματικά η μοναδική σωτήρια εναλλακτική». Καθ’ όλη τη διάρκεια της επέμβασης ο αναισθησιολόγος βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τον ασθενή. Ωστόσο, μετά την έξοδο από το χειρουργείο, ο ασθενής, χάρη στα φάρμακα που έχει λάβει, εμφανίζει μετεγχειρητική αμνησία (από τις φορές που μάλλον είναι απαραίτητη και άκρως ανακουφιστική η αμνησία…).

Ποιοι είναι λοιπόν οι οριακοί ασθενείς για τους οποίους ενδείκνυται η Awake VATS; Ο ειδικός σημειώνει ότι πρόκειται για άτομα με βαριά αποφρακτική πνευμονοπάθεια, για χρόνιους βρογχιτιδικούς και εμφυσηματικούς ασθενείς, ασθενείς με βαριές παθήσεις του πνεύμονα που πρέπει να υποβληθούν σε βιοψία για να καθοριστεί η καταλληλότερη αγωγή αλλά και ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα που πρέπει να υποβληθούν σε επέμβαση αλλά μπορεί, αν παραλύσουν μέσω της γενικής αναισθησίας, να αντιμετωπίσουν πρόβλημα στο να επανέλθουν αναπνευστικά. Παράλληλα η τεχνική μπορεί να αποδειχθεί άκρως χρήσιμη και σε κάποια άτομα με σοβαρά καρδιολογικά προβλήματα, όπως η βαριά καρδιακή ανεπάρκεια.

Σημειώνεται ότι και στην τεχνική Awake VATS όπως και στην «κλασική» θωρακοσκόπηση, η επέμβαση διενεργείται διά μέσου οπών στο θωρακικό τοίχωμα και όχι ανοικτά. Η διαφορά είναι ότι στην «παραδοσιακή» θωρακοσκόπηση απαιτείται γενική αναισθησία. «Πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι σε περιπτώσεις στις οποίες η κατάσταση του ασθενούς επιτρέπει τη γενική αναισθησία και εμείς οι ίδιοι επιλέγουμε αυτή την οδό» λέει ο κ. Ηλιάδης. Και προσθέτει: «Με την κλασική μέθοδο έχουμε στη διάθεσή μας περισσότερο χώρο και άνεση για να εργαστούμε έχοντας «μπλοκάρει» πλήρως τον πνεύμονα που χειρουργούμε, έχοντας στα χέρια μας έναν πνεύμονα «ξεφούσκωτο» που δεν αναπνέει, άρα δεν κινείται, με αποτέλεσμα το έργο μας να καθίσταται ευκολότερο. Φανταστείτε όμως ότι σε έναν ασθενή με σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια μια τέτοια διαδικασία ίσως μεταφραζόταν σε πολύ σοβαρά προβλήματα. Ετσι η Awake VATS μπορεί να σώσει ανθρώπους που μέχρι σήμερα θα θεωρούνταν μη υποψήφιοι για επέμβαση».

Και τους σώζει προσφέροντάς τους σημαντικά πλεονεκτήματα και μετά την έξοδο από την αίθουσα του χειρουργείου. Οι ασθενείς δεν χρειάζεται να εισαχθούν σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, εμφανίζουν λιγότερες επιπλοκές –κυρίως αναπνευστικές, αλλά και λοιμώξεις –μένουν συνολικά μικρότερο χρονικό διάστημα στο νοσοκομείο, αισθάνονται πολύ λιγότερο πόνο, επανέρχονται ταχύτερα στην καθημερινότητά τους. «Οπως δείχνουν τα στοιχεία, η Awake VATS μειώνει τη νοσηρότητα και τη θνητότητα σε ασθενείς «υψηλού κινδύνου»» τονίζει ο ειδικός. Ολα αυτά, όπως εννοεί κάποιος, μεταφράζονται και σε συνολικό μικρότερο κόστος.

Η αλήθεια είναι πάντως ότι η νέα για τα ελληνικά δεδομένα τεχνική εφαρμόζεται εδώ και αρκετά χρόνια σε εξειδικευμένα κέντρα του εξωτερικού –σε Ευρώπη, Αμερική και Ασία. Για ποιον λόγο μείναμε πίσω; Ο κ. Ηλιάδης εξηγεί ότι «η ίδια η διαδικασία της «κλασικής» θωρακοσκόπησης δεν μετρά περισσότερα από 20 χρόνια ζωής στην Ελλάδα. Οι νέοι θωρακοχειρουργοί χρειάστηκε να εκπαιδευθούν στο εξωτερικό για να μάθουν την Awake VATS και έτσι η όλη διαδικασία ήταν χρονοβόρος».

Σε κάθε περίπτωση η μέθοδος «σωτήρας» επιβαρυμένων ασθενών είναι πλέον εδώ και μάλιστα, όπως μας πληροφορεί ο «πατέρας» της στην Ελλάδα, μετά τον κ. Τελίδη εφαρμόστηκε σε άλλες δύο περιπτώσεις ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα –η τελευταία επέμβαση διεξήχθη πριν από περίπου μία εβδομάδα. Και στις δύο περιπτώσεις η εξέλιξη των ασθενών ήταν πολύ καλή.

Το επόμενο βήμα για την πρωτοπόρα ιατρική ομάδα είναι να διενεργήσει με την… ξυπνητή μέθοδο λοβεκτομή στον πνεύμονα, να καταφέρει δηλαδή να αφαιρέσει μεγαλύτερο τμήμα του. Χρειάζεται όμως μεγαλύτερη εμπειρία αλλά και να βρεθεί ο κατάλληλος ασθενής την κατάλληλη στιγμή. έτσι η ομάδα δεν γνωρίζει το πότε κάτι τέτοιο θα αποτελέσει πραγματικότητα.

Κλείνοντας, ο κ. Ηλιάδης τονίζει ότι κάθε νέο «όπλο» που αποκτούν και οι έλληνες γιατροί στον πόλεμο με σοβαρές νόσους έχει για νικητές πρωτίστως πολλούς ασθενείς οι οποίοι χωρίς την πρόοδο της ιατρικής θα ήταν οι μεγάλοι χαμένοι στη μάχη της επιβίωσης.