Εγραψαν και μίλησαν πολλοί για τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Θετικές οι περισσότερες κρίσεις τους, αρνητικές κάποιες άλλες. Αλλά το «μυστικό» του σημαντικού αυτού ανθρώπου δεν νομίζω ότι το ξεκαθάρισαν. Θα αποπειραθώ να σημειώσω εδώ τα δυο-τρία πράγματα που ίσως έμαθα ή κατάλαβα για αυτόν συζητώντας μαζί του πότε συχνά και πότε όχι από τις αρχές της δεκαετίας του ’60.
Στην αρχή, σαν ανταποκριτής της εφημερίδας «Ελευθερία» στο Παρίσι και με την ευκαιρία ταξιδιών του στη γαλλική πρωτεύουσα. Η «Ελευθερία», με εκδότη έναν χαρισματικό άνθρωπο, τον Πάνο Κόκκα, αδελφοποιτό του Μητσοτάκη, ήταν με «Το Βήμα», το «Εθνος» και τη «Μακεδονία» η εφημερίδα που έδωσε τη μάχη για το δημοκρατικό Κέντρο. Τον «ανένδοτο». Και ο Μητσοτάκης ήταν ασφαλώς ο πιο δυναμικός και συνάμα προοδευτικός πρωταγωνιστής της μάχης αυτής. Με ξεκάθαρες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές φιλελεύθερες απόψεις. Ουσιαστικά, ήταν ο βέβαιος διάδοχος του Γεωργίου Παπανδρέου. Ως την εμφάνιση του Ανδρέα, αλλά αυτό είναι μία άλλη ιστορία.
Γνωρίζοντας από κοντά τον Μητσοτάκη, πριν και μετά το 1965, δηλαδή την αποστασία όπου οι αποστάτες ήταν πιστεύω και οι άλλοι, σε συνεχή ως καθημερινή σε ορισμένες περιόδους επαφή μαζί του κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, και αρκετά συχνά από τον Ιούλιο του ’74 και μετά, μαθαίνοντας πολλά για το παρελθόν του, έβγαλα από τότε το συμπέρασμα ότι τα κύρια χαρακτηριστικά του, που εξηγούν και επιτυχίες και λάθη, ήταν μια εκ γενετής προφανώς και όχι πάντα λογική αισιοδοξία και μολοντούτο ένας ακλόνητος ρεαλισμός, μια εξίσου εκ γενετής προσωπική γενναιότητα, η ικανότητά του να αντιλαμβάνεται ταχύτατα την ουσία κάθε ζητήματος που ανέκυπτε, η έλλειψη φανατισμού, η πεποίθηση ότι στην πολιτική πρέπει να έχουν προτεραιότητα ο διάλογος και η συναίνεση.
Και κάτι ακόμη εκείνα τα χρόνια καίριο: η ακλόνητη θέλησή του για εθνική συμφιλίωση για την οριστική υπέρβαση του Εμφυλίου.
Αλλά υπάρχει και η απίστευτη ψυχραιμία του. Ακόμα και στην Κατοχή, όταν περίμενε κάθε νύχτα, θανατοποινίτης, να έρθει η στιγμή της εκτέλεσής του και όταν πέρναγε στον διάδρομο της φυλακής το απόσπασμα και δεν τον ζητούσε, ξανάβαζε τις πιτζάμες του και κοιμόταν…
Αν τα συνυπολογίσετε όλα αυτά, θα καταλάβετε πώς έφτασε να ζήσει 99 χρόνια. Και πώς, όταν το απαίτησε η δημοκρατία να τα βρούνε (το 1990), τόσο ο ίδιος όσο και ο μέγας αντίπαλός του Ανδρέας, που και αυτός, ο τόσο διαφορετικός, είχε εκτός από τα δικά του και μερικά από αυτά τα χαρακτηριστικά, μπόρεσαν να συναντηθούν με την αμοιβαία προσφώνηση «Κώστα μου» – «Ανδρέα μου»…
Η σταδιοδρομία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ήταν ιδιαίτερα δύσκολη. Κι ας ήταν από μέγα πολιτικό σόι. Μετ’ εμποδίων αναγκάστηκε να πορευτεί. Πολλοί άλλοι θα είχαν γονατίσει. Αυτός όχι. Ο συμπατριώτης του Σταύρος Θεοδωράκης, που άλλα πρεσβεύει, σημείωσε το πόσο στάθηκε πάντα ψυχικά και σωματικά όρθιος.
Επέστρεψε από το Παρίσι στην Ελλάδα πιστεύοντας ότι υπήρχαν δυνατότητες πολιτικής εξέλιξης. Ξαναβρέθηκε στις φυλακές. Είχε εργαστεί όσο λίγοι, με τους φίλους του, για τη λύση Καραμανλή, αλλά τον απέκλεισαν από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας και μετά από το ψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας. Ιδρυσε με τον Παύλο Βαρδινογιάννη το Κόμμα των Νεοφιλελευθέρων αλλά περίμενε ως τις επόμενες εκλογές για να βρει έδρα στη Βουλή. Τον πήραν στη Νέα Δημοκρατία όταν χρειάστηκαν την ψήφο του για να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Καραμανλής. Κι όταν τον χρειάστηκαν για να παρακάμψουν τη μέγιστη ήττα τού ανέθεσαν το κόμμα. Με μισή καρδιά. Κι ας το επανέφερε στην εξουσία, θριαμβευτικά σε ψήφους αλλά όχι και σε έδρες λόγω του νόμου Κουτσόγιωργα…
Αντιμετώπισε ρεαλιστικά και εθνικά τη βαλκανική κρίση και το «Μακεδονικό», για να χάσει την εξουσία και εμείς την επιρροή μας στα Βαλκάνια. Προηγούμενα είχε με τον Στέφανο Μάνο αποπειραθεί μεταρρυθμίσεις. Τις πλήρωσε. Δεν έγιναν. Το πληρώνουμε πάντα.
Είχε όμως τη χαρά να δει την πολιτική εξέλιξη της Ντόρας και του Κυριάκου, τη μεγάλη λύπη του θανάτου «της Μαρίκας» και το 1989 το καίριο χτύπημα της δολοφονίας του Παύλου Μπακογιάννη που ήταν όχι μόνο γαμπρός του αλλά και πολύτιμος σύμβουλος και συνεργάτης του.
Αλλά τότε απέδειξε ποιος ήταν: απέτρεψε με μια σύντομη αλλά τόσο βαρυσήμαντη δήλωσή του στη Βουλή μια μετωπική σύγκρουση της ΝΔ με το ΠαΣοΚ που οι φανατικοί δεξιοί θεωρούσαν τουλάχιστον σύμμαχο της 17Ν.
Εστω και μόνο γι’ αυτό θα μείνει στην Ιστορία.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
