Τις τελευταίες μεθόδους της ισλαμιστικής τρομοκρατίας αναδεικνύει η επίθεση στο Μάντσεστερ που άφησε 22 νεκρούς και 116 τραυματίες. Το νέο στην τρομοκρατική ενέργεια της Δευτέρας είναι ότι ο στόχος ήταν παιδιά και έφηβοι –πολλά θύματα είναι ανήλικα. Αλλο νέο στοιχείο είναι το «πάντρεμα» που πλέον έχει πετύχει το Ισλαμικό Κράτος ανάμεσα στους «μοναχικούς λύκους» και τις οργανωμένες επιθέσεις.

Το Internet έδωσε την ευκαιρία στους τζιχαντιστές να χρησιμοποιούν «μοναχικούς λύκους», δηλαδή άτομα που δεν βρίσκονται άμεσα στις διαταγές του Ισλαμικού Κράτους, προκειμένου να πλήξουν ευρωπαϊκές χώρες. Eδωσε δηλαδή στο Ισλαμικό Κράτος την ευκαιρία, μέσω των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, να κατευθύνει επίδοξους τρομοκράτες που βρίσκονται σε ευρωπαϊκό έδαφος, γεφυρώνοντας το χάσμα ανάμεσα σε μια κεντρικά οργανωμένη επίθεση και έναν «μοναχικό λύκο» που απλώς εμπνέεται από την τζιχαντιστική ιδεολογία και δρα μόνος του.

Το επίπεδο της ασφάλειας στη Βρετανία παραμένει «κρίσιμο» (το υψηλότερο) από την επομένη της επίθεσης στη Manchester Arena, αμέσως μόλις ολοκληρώθηκε η συναυλία της Αριάνα Γκράντε που έχει απήχηση σε εφηβικό κοινό. Και αναμένεται να παραμείνει υψηλό όσο διαρκούν οι έρευνες για να διαλευκανθεί αν είχε βοήθεια και από ποιους ο 22χρονος βομβιστής αυτοκτονίας Σαλμάν Αμπέντι, γεννημένος στο Μάντσεστερ αλλά με καταγωγή από τη Λιβύη.
Το Σαββατοκύριακο αυτό θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμο λόγω της αργίας αύριο Δευτέρα στη Βρετανία (μεταφορά της αργίας του Αγίου Πνεύματος). Αν και δεν κυκλοφόρησε τίποτε περί συγκεκριμένης απειλής, οι Αρχές κατάρτισαν σχέδια προστασίας για πολλές εκδηλώσεις που είναι προγραμματισμένες το τριήμερο. Τα νοσοκομεία έλαβαν εντολή να βρίσκονται σε ετοιμότητα εν όψει του τριημέρου.
Παράλληλα, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, ένοπλοι αξιωματικοί θα περιπολούν στα τρένα. Η επίσημη Αλλαγή της Φρουράς έξω από τα παλάτια του Μπάκινγχαμ και του Ουίνδσορ, που είχε διακοπεί την Τετάρτη λόγω της επίθεσης στο Μάντσεστερ, αποκαταστάθηκε την Παρασκευή.
Ως αργά την Παρασκευή είχαν συλληφθεί 10 άτομα στη Βρετανία σε σχέση με την επίθεση αλλά οι δύο αφέθηκαν ελεύθεροι. Και οι οκτώ που κρατούνται είναι άνδρες, ηλικίας από 18 ως 38 ετών. Ανάμεσά τους ο 24χρονος αδελφός του βομβιστή, Ισμαήλ Αμπέντι. Η αστυνομία αποκλείει καθημερινά ολόκληρες περιοχές και ερευνά σπίτια αναζητώντας πληροφορίες και συνεργούς. Οι βρετανικές Αρχές πιστεύουν ότι ο κατασκευαστής της βόμβας του Αμπέντι παραμένει ασύλληπτος. Αυτός αποτελεί τον μεγαλύτερο εφιάλτη τους και έχουν επικεντρώσει τις προσπάθειές τους στον εντοπισμό του.

«Τη στιγμή της επίθεσης βρισκόμουν στο πανεπιστήμιο, που δεν είναι πολύ μακριά από τη Manchester Arena, και άκουσα τις σειρήνες των περιπολικών» λέει στο «Βήμα» ο Βασίλης Βλασταράς, βοηθός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. «Την επομένη παρέμεινε κλειστή μια μεγάλη περιοχή στο κέντρο της πόλης που περιλαμβάνει την Arena, τον καθεδρικό ναό, τον σιδηροδρομικό σταθμό Βικτόρια, το Εθνικό Μουσείο Ποδοσφαίρου, τα σινεμά Odeon και ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο».

«Είναι η τρίτη φορά που πραγματοποιήθηκε τρομοκρατική επίθεση σ’ αυτή την περιοχή –οι άλλες δύο ήταν το 1992 και το 1996 από τον IRA. Προσωπικά περίμενα να συμβεί κάτι τέτοιο επειδή το Μάντσεστερ είναι η τρίτη σε πληθυσμό πόλη, μετά το Λονδίνο και το Μπέρμιγχαμ, αλλά το Μάντσεστερ «ακούγεται» πολύ περισσότερο από το Μπέρμιγχαμ λόγω της ποδοσφαιρικής ομάδας –τα Σαββατοκύριακα που παίζει στην έδρα της γεμίζουν όλα τα ξενοδοχεία. Συζητήσεις για την επίθεση δεν γίνονται πολλές μέσα στο πανεπιστήμιο όμως, ανθρώπινο είναι, ο καθένας σκέφτεται τέτοια πράγματα».
Η προεκλογική εκστρατεία για τις βουλευτικές εκλογές, που θα πραγματοποιηθούν στις 8 Ιουνίου, η οποία είχε διακοπεί μετά την επίθεση συνεχίζεται από την Παρασκευή. Η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι δήλωσε ότι ο πόλεμος κατά του Ισλαμικού Κράτους «μεταφέρεται από το πεδίο της μάχης στο Internet». Ζήτησε από τους ηγέτες του G7 να εντείνουν τις προσπάθειες για την καταπολέμηση του ιντερνετικού εξτρεμισμού και να πιέσουν τις εταιρείες τεχνολογίας να αφαιρούν το εξτρεμιστικό υλικό από το Διαδίκτυο και να ειδοποιούν τις Αρχές όποτε το εντοπίζουν. «Οσο το Ισλαμικό Κράτος χάνει έδαφος, η απειλή εξελίσσεται αντί να εξαφανιστεί» δήλωσε.
Ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν δήλωσε ότι «ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας δεν αποδίδει». Υποσχέθηκε πως, αν έρθει στην κυβέρνηση, θα αλλάξει την εξωτερική πολιτική της χώρας προκειμένου «να μειώνει αντί να αυξάνει την απειλή». Επικαλέστηκε την άποψη ειδικών ότι η ανάμειξη της Βρετανίας σε πολέμους σε άλλες χώρες συνδέεται με τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην επικράτειά της.
Ζώντας σε μια πόλη σε συναγερμό

Η διαρκής ένταση που γεννάται από την τρομοκρατία είναι ένα ιστορικά νέο στοιχείο, για τη Δυτική Ευρώπη τουλάχιστον. Πώς είναι η ζωή σε ένα περιβάλλον διαρκούς υποβόσκουσας έντασης και δυνητικού κινδύνου; Οπως χαρακτηριστικά μάς δήλωσε ο Λούις Λάγκο, εργαζόμενος στο Λονδίνο, «έχουμε μάθει να ζούμε με τον κίνδυνο, δεν νομίζω πως τον σκεπτόμαστε ιδιαίτερα. Στη δουλειά, έχουμε έναν οδηγό από το Μάντσεστερ. Δεν ανέφερε καν την επίθεση την επόμενη μέρα». Πηγαίνοντας να τον συναντήσω, πέρα από μια φανερά αυξημένη παρουσία αστυνομικών στους σταθμούς του μετρό και περισσότερους ελέγχους σε σχέση με πριν, η πόλη συνέχιζε τους συνήθεις, φρενήρεις ρυθμούς της.

Κομβική η αλληλεγγύη
Ο Τζίμι εργάζεται για την εταιρεία Deliveroo, η οποία αποτελεί ουσιαστικά έναν υπερεργολάβο διανομής φαγητού της νέας ψηφιακής οικονομίας, αξίας 1 δισ. δολαρίων. Οι διανομείς νομικά δεν θεωρούνται εργαζόμενοι της εταιρείας αλλά «ανεξάρτητοι συνεργάτες» και δεν δικαιούνται άδειες, ρεπό, βασικό μισθό, δικαίωμα συνδικαλισμού ή ασφάλιση σε περίπτωση ατυχήματος ενώ εργάζονται σε διαρκώς επιδεινούμενες συνθήκες. Αυτή την εβδομάδα έδωσαν μια σκληρή και κομβική νομική μάχη στην Κεντρική Επιτροπή Διαιτησίας ώστε να αναγνωριστούν ως εργαζόμενοι. Βρέθηκα μαζί τους στο δικαστήριο. Κανένας δεν ανέφερε την τρομοκρατική επίθεση.
Μια τυπικά βρετανική άμυνα συνοψίζεται στο «θα συνεχίσουμε». Ενεργοποιήθηκε άμεσα έπειτα από την επίθεση στο Μάντσεστερ. Η ιστορική εικόνα του βρετανού γαλατά να δουλεύει κανονικά στο ισοπεδωμένο από τη Λουφτβάφε Λονδίνο κυκλοφόρησε ξανά στα κοινωνικά δίκτυα. Αξιοσημείωτη όλων όμως, η αλληλοβοήθεια και η αυθόρμητη εκδήλωση αλληλεγγύης από επιχειρηματίες έως αστέγους.
Οπως χαρακτηριστικά δήλωσε στο «Βήμα» η δημοσιογράφος της βρετανικής έκδοσης του «Buzzfeed» Λουίζ Ρίντλεϊ, «γεγονότα σαν του Μάντσεστερ είναι πάντα μαζί μας, ειδικά με εμάς τους δημοσιογράφους που εμπλεκόμαστε συνεχώς με την επικαιρότητα. Αυτό που βοηθά ιδιαίτερα είναι οι συλλογικές εκφράσεις αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας», όπως «οι αυθόρμητες ολονυχτίες, οι εκφράσεις αλληλεγγύης» που «είναι σημαντικότατες, όπως η πρωτοβουλία της εφημερίδας «Manchester Evening News» που συγκέντρωσε για τα θύματα, σε μία ημέρα, 1 εκατομμύριο λίρες! Επικεντρώνομαι στα θετικά. Πεισμώνω, δεν θα μας χαλάσει τη ζωή. Και ελπίζω για το καλύτερο».

Με σήμα τη μέλισσα
Ισως υπάρχει χώρος για ελπίδα. Στο κεντρικό πολιτικό πεδίο, είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός πως η επίθεση αναμφίβολα βόλεψε την κυβέρνηση της Τερέζα Μέι, βοηθώντας τη να ξεφύγει από τη στενωπό στην οποία είχε περιέλθει έπειτα από την εξαγγελία μεταρρυθμίσεων του κράτους πρόνοιας που απεδείχθη επικοινωνιακά καταστροφική. Ωστόσο η προσπάθεια των Συντηρητικών να κεφαλαιοποιήσουν τον τρόμο έχει αρχίσει να αποδομείται επικοινωνιακά από πολλά βρετανικά ΜΜΕ, όπως το κανάλι Channel 4, ενώ οι αποκαλύψεις για τα λάθη των μυστικών υπηρεσιών, που είχαν προειδοποιηθεί για τον δράστη, σίγουρα δεν βοηθούν. Ακόμη, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η ενστικτώδης αντίδραση του κόσμου δεν περιείχε σημαίες και εσωστρεφή ρητορική μίσους, αλλά την εργάτρια μέλισσα, σύμβολο του Μάντσεστερ, του εργατικού, βιομηχανικού χαρακτήρα της πόλης.
Η σύγχρονη πόλη, και ιδιαίτερα το Λονδίνο, διέπεται από μια βασική αντίφαση. Κολοσσιαίες κλίμακες, δυνητική συλλογικότητα, μα βιωμένη αυστηρά ατομικά. Και όλα αυτά σε διαρκή κίνηση. Στο προαύλιο του κτιρίου στο οποίο η Επιτροπή Διαιτησίας ελάμβανε χώρα, στο παράξενα ηλιόλουστο, σε «κρίσιμη» κατάσταση Σίτι του Λονδίνου, οι διανομείς συζητούσαν.
Είχαν διάλειμμα. Ξαφνικά τούς σκέπασε ένα κύμα σκόνης από τις παρακείμενες οικοδομικές εργασίες (παρά το Brexit, το Σίτι του Λονδίνου συνεχίζει τον κατασκευαστικό του πυρετό). Επίσημα κουστούμια δικηγόρων, πρόχειρα ρούχα διανομέων, μαλλιά, όλα έγιναν λευκά από τη μαρμαρόσκονη. Κανένας δεν νοιάστηκε. Επειτα από καμιά ώρα, όλοι τίναξαν τα ρούχα τους και μπήκαν ξανά στο κτίριο. Επρεπε να συνεχίσουν.

Η ΜΙ5 είχε στα υπ’ όψιν τον δολοφόνο

Ο Αμπέντι είχε αποτελέσει «αντικείμενο ενδιαφέροντος» (Subject of Interest ή SOI) για τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες στο παρελθόν – πρόκειται για έναν κατάλογο 3.000 ατόμων υπό παρακολούθηση – αλλά σήμερα το όνομά του βρισκόταν σε έναν πολύ ευρύτερο κατάλογο πρώην SOIs των οποίων ο βαθμός απειλής θα επανεξεταζόταν από τις υπηρεσίες.

Η υπηρεσία ασφάλειας της Βρετανίας, ΜΙ5, διαθέτει προσωπικό 4.000 ατόμων, άρα είναι αδύνατο να παρακολουθεί και τους 3.000 SOIs ταυτόχρονα. Αυτό σημαίνει ότι συνεχώς ιεραρχεί και επαναϊεραρχεί τους πιο επικίνδυνους. Δεν είναι γνωστό πόση προτεραιότητα είχε αρχικά ο Αμπέντι για την MI5, αλλά το βέβαιο είναι πως κάποια στιγμή πέρασε στις τελευταίες θέσεις του καταλόγου με στόχο κάποτε να επανεξεταστεί η αξιοπιστία των πληροφοριών ότι είχε τρομοκρατική δραστηριότητα.

Θα μπορούσε να είχε αποτραπεί η επίθεση στο Μάντσεστερ; Οι βρετανικές Αρχές υποστηρίζουν ότι έχουν αποτρέψει 18 τρομοκρατικές ενέργειες από το 2013. Ωστόσο όσο αυξάνεται ο φόρτος εργασίας τους, τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της Συρίας, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να τους ξεφύγει κάτι.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ