Το ιερό λείψανο του χρέους

«Το 2017 δεν έχει καμία σχέση με το 2015» βεβαιώνει πρόσωπο που γνωρίζει την ελληνική κυβερνητική πραγματικότητα και τις οβιδιακές μεταμορφώσεις της, εννοώντας ότι ο Αλ. Τσίπρας δεν διαθέτει κανένα περιθώριο να απορρίψει τη μάλλον ταπεινωτική και περιφρονητική συμφωνία την οποία προετοιμάζει για αυτόν ο Β. Σόιμπλε. Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, παρά την εκπεφρασμένη διαφωνία της επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ και του διοικητή της ΕΚΤ Μ. Ντράγκι, δεν θα προβεί σε καμία υποχώρηση για το χρέος, πέρα ίσως από μια δωρική ανανέωση της δέσμευσης που είχε προσφέρει στον Ευ. Βενιζέλο το 2012 (ότι ακόμα και μετά το PSI που οδήγησε σε περικοπή 100 δισ. ευρώ, θα υπάρξουν νέες επεμβάσεις στα επιτόκια και στις λήξεις αποπληρωμής του εναπομείναντος χρέους).

Και ενώ η αέναη μετάθεση στο μέλλον της «κρίσιμης ημερομηνίας» για τη συμφωνία επιβεβαιώνει τη βαθύτερη βεβαιότητα ότι η πραγματικότητα αντιγράφει τον θεατρικό συγγραφέα Σάμιουελ Μπέκετ, το σενάριο που προς το παρόν επικρατεί για τη νέα «κρίσιμη ημερομηνία» της 15ης Ιουνίου είναι το εξής: το ΔΝΤ θα παραμείνει στο ελληνικό πρόγραμμα μόνο σε ρόλο εποπτικό, τεχνικό και συμβουλευτικό, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα καταβάλλει μονομερώς το σύνολο των κεφαλαίων της δόσης και η Ελλάδα θα υποχρεωθεί σε υψηλά (άνω του 2% του ΑΕΠ) πλεονάσματα για δεκαετίες. Και όταν εκεί κοντά στο 2018 θα αρχίσουν να εμφανίζονται στον ορίζοντα οι απότομες κορυφές των Ιμαλαΐων του χρέους (υψηλές υποχρεώσεις αποπληρωμής κοντά στο 2022) τότε θα μπορούσε ενδεχομένως να αρχίσει η συζήτηση για την εφαρμογή των δεσμεύσεων του 2012.

Η έμφαση στην ενσωμάτωση δέσμευσης για επέμβαση στο χρέος στα συμπεράσματα του επόμενου Eurogroup θα βρίσκεται στο επίκεντρο της ομιλίας που θα δώσει ο Ι. Στουρνάρας στο συνέδριο του Economist στη Φρανκφούρτη (που μετατέθηκε από τις 17 στις 31 Μαΐου). Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας θεωρεί την ενσωμάτωση της διατύπωσης αυτής ως το απαραίτητο «κλειδί» για να μπορέσει η ΕΚΤ να εντάξει τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) και να διευκολύνει έτσι την έξοδο στις αγορές και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην οικονομία. Ισχυρή επιχειρηματολογία για την επιστροφή στις αγορές αναμένεται να αναπτύξει στο ίδιο συνέδριο το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της EKT και γνωστός φιλέλλην Μπενουά Κερέ, ο υπουργός Οικονομικών Ευ. Τσακαλώτος, αλλά και ο (εκ των ολίγων εξαγώγιμων νέων αριστερών πολιτικών) αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης Αλ. Χαρίτσης. Αυτή η «τεχνική επιχειρηματολογία» όμως μάλλον δεν αρκεί για να ικανοποιήσει τις μεγάλες προσδοκίες για το χρέος που είχαν καλλιεργηθεί από την Αριστερά όλα αυτά τα χρόνια. Το πολιτικό αδιέξοδο μοιάζει προφανές, αλλά πολλοί που μιλούσαν για «Αποικία χρέους», όπως ο «πολύς» Ν. Κοτζιάς, σήμερα σιωπούν. Ο υπουργός Εξωτερικών (και συγγραφέας του πονήματος «Αποικία Χρέους», εκδόσεις Πατάκη, 2013) δεν φαίνεται να μπορεί να προσφέρει εναλλακτικές λύσεις, παρά τις ευρω-ασιατικές διασυνδέσεις του αλλά και τους πολυετείς αγώνες του για να πλεύσει η Ελλάδα σε «νέες θάλασσες». Ο Πρωθυπουργός λοιπόν, ελλείψει μαγικών λύσεων για την τηλεμεταφορά της Ελλάδας σε άλλες νομισματικές και γεωπολιτικές θάλασσες, μάλλον θα αποδεχθεί το κρύο πιάτο της γερμανικής εκδίκησης και θα προσπαθήσει να αντέξει όσο μπορεί τις κακουχίες της διακυβέρνησης και την τροπική εξάντληση που προκαλεί στους ηγέτες το Survivor της ευρωζώνης. Κατά τούτο οι επιφανείς της Νέας Δημοκρατίας θεωρούν ότι μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι και η τύχη τους να δουλεύει. Η χώρα θα συνεχίσει για λίγο ακόμα μέσα σε ένα κλίμα ψευδεπίγραφης σταθερότητας που διαμορφώνουν τα ελαιώδη deals των «επενδυτών και η δημιουργική διαστρέβλωση της πραγματικότητας που επιτυγχάνεται μέσα από τους αγώνες της κυβέρνησης για τη βελτίωση της ποιότητας της ενημέρωσης. Και σύμφωνα με την αφήγηση αυτή, κατά το φθινόπωρο του 2018 θα πέσει η κυβέρνηση σαν ώριμο φρούτο για να έρθουν οι φιλελεύθεροι και να ζήσουμε επιτέλους έναν οργασμό δημοκρατίας, ανάπτυξης και μεταρρυθμίσεων.

Ωστόσο, δεν χρειάζεται να είναι κανείς θαυμαστής του κ. Τσίπρα για να σκεφθεί ότι αυτό το σενάριο δεν είναι το μοναδικό. Ο Πρωθυπουργός, αν θέλει, μπορεί να προκαλέσει για μια ακόμα φορά ένα κλίμα αβεβαιότητας και αναταραχής, μέσα στο οποίο μπορεί να μεγαλουργήσει και να ελιχθεί όπως το ψάρι στο νερό. Οι πρώτες του αντιδράσεις μετά το γερμανικό «όχι» στην επιθυμία του να φορέσει γραβάτα εντάσσονταν στο γνωστό εκκρεμές που συχνά χαρακτηρίζει τις πολιτικές θέσεις του. Με χαρακτηριστική ευκολία το πρωί της Τρίτης ανέτρεψε την αναγωγή του χρέους σε ιερό λείψανο προορισμένο για μόνιμο λαϊκό προσκύνημα και δήλωσε ότι εκείνο που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι η έξοδος στις αγορές. Το βράδυ όμως επανήλθε με το γνωστό ύφος και επανέλαβε την ηρωική απαίτηση να κάνουν οι Ευρωπαίοι το χρέος τους.

Ουσιαστικά ο κ. Τσίπρας μπορεί να λέει και να κάνει ό,τι θέλει και μάλιστα εν λευκώ, μιας που οι βαρόνοι του ΣΥΡΙΖΑ έχουν πέσει με τα μούτρα στον αγώνα για τη… διαφάνεια στον δημόσιο τομέα, το κόμμα βρίσκεται σε κώμα και η αντιπολιτευτική πολεμική της ΝΔ είναι εξαιρετικά χαμηλής έντασης (περιορισμένη σε φραστικές επιθέσεις και προσχηματικές ανακοινώσεις) γιατί οι επιτελείς του Μοσχάτου δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν μια ανοιχτή σύρραξη με ένα «πρωθυπουργικό σύστημα» έτοιμο να εξαπολύσει εναντίον τους ένα κοκτέιλ από πλαστές αλλά και αληθινές αποκαλύψεις.

Επιστροφή στο Κούγκι;

Παρά τη γενικευμένη αίσθηση ότι η κανονικότητα δεν θα μπορούσε ποτέ ξανά να απειληθεί (όπως έγινε το 2015), δεν μπορεί να αποκλεισθεί εντελώς το ενδεχόμενο ο κ. Τσίπρας να απορρίψει και να αποδοκιμάσει την υποτιθέμενη «γερμανική προσβολή», να απορρίψει τη συμφωνία, να δηλώσει ότι θα καταβάλει η Ελλάδα τις υποχρεώσεις του Ιουλίου χωρίς να λάβει τη δόση (υποτίθεται ότι υπάρχει αυτή η ταμειακή δυνατότητα) και ταυτόχρονα να προχωρήσει αμέσως σε εκλογές μέσα σε κλίμα εθνικισμού και λαϊκισμού (έστω και μέσα στον καύσωνα και στην κόπωση του καλοκαιριού). Το σενάριο αυτό θα επαναφέρει την Ελλάδα μέσα στο προεκλογικό φάσμα της Γερμανίας ως πρόβλημα άλυτο που δεν μπόρεσε ποτέ να διαχειριστεί η κυρία Ανγκελα Μέρκελ, όπως θα την κατηγορήσουν οι Σοσιαλδημοκράτες αλλά και μέρος του κόμματός της, ενώ θα προσφέρει στον Πρωθυπουργό μια αξιοπρεπή διαφυγή.

Οι περισσότεροι πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες βεβαίως προεξοφλούν ότι ο κ. Τσίπρας έχει εθιστεί στην ψευδαισθησιακή δύναμη της εξουσίας και δεν διαθέτει πλέον την ψυχολογική ορμή αλλά ούτε και το πολιτικό περιθώριο για μια νέα επίδειξη τυχοδιωκτισμού και βολονταρισμού με πρότυπο το «Κούγκι» του κ. Καμμένου. Ωστόσο, όσοι δεν θέλουν να αιφνιδιάζονται καλό θα ήταν να παραμείνουν καχύποπτοι. Σε κάθε περίπτωση το δίλημμα αρχίζει να περιορίζεται ανάμεσα σε εκλογές ήττας και σε μια ταπεινωτική συμφωνία με ήττα στο χρέος.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι Γερμανοί δεν έχουν πλέον την παραμικρή διάθεση πραγματικής συζήτησης με την Ελλάδα. Οι θέσεις τους είναι γνωστές και αμετακίνητες και δεν προτίθενται να τις μεταβάλλουν γιατί θεωρούν (και μάλλον δικαίως) ότι σε συνεργασία με την παγκόσμια κοινότητα έχουν προσφέρει στην Ελλάδα το μεγαλύτερο και το πιο ευνοϊκό πρόγραμμα διάσωσης από μια καταστροφική χρεοκοπία που προσφέρθηκε ποτέ σε χώρα στη μακραίωνη ιστορία του χρήματος και ότι αυτό το δώρο οι έλληνες πολιτικοί δεν το εκτιμούν και δεν το αξιοποιούν, αλλά αντίθετα προτιμούν να συνεχίζουν να λεηλατούν το κράτος τους και να εξαπατούν τους ψηφοφόρους τους.