Εγκλωβισμένη ανάμεσα στις θέσεις του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ότι δεν υπάρχει βιασύνη να καθορίσουμε από τώρα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, και του Πόουλ Τόμσεν, που θέτει ως όρο παραμονής του ΔΝΤ στο πρόγραμμα (και μάλιστα χωρίς λεφτά) το ακριβώς αντίθετο, η κυβέρνηση θα πορευτεί ως το Eurogroup της 15ης Ιουνίου.
Σε αυτή τη συνεδρίαση αναμένεται να κλείσει και επίσημα η αξιολόγηση –αφού ο Ευκλείδης Τσακαλώτος εγγυήθηκε την ανεξαρτησία της ΕΛΣΤΑΤ και η διοίκηση της ΔΕΗ μεταβίβασε το 25% των μετοχών στο ΤΑΙΠΕΔ –και να απελευθερωθεί η δόση των 7,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το μεγαλύτερο μέρος θα καταβληθεί για την εξόφληση ομολόγων στα μέσα Ιουλίου.
Ωστόσο, μέχρι τότε στο παρασκήνιο θα συνεχιστεί το ατέρμονο παζάρι για το ελληνικό χρέος ώστε να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση που θα επιτρέπει:
l Την παραμονή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα που λήγει τον Αύγουστο του 2018, και
l Την ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (το περίφημο QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το οποίο ούτως ή άλλως προβλέπεται να ολοκληρωθεί στα μέσα του 2018.
Και όπως λέει η αντιπολίτευση «αν η κυβέρνηση δεν καταφέρει να πάρει τώρα τη ρύθμιση του χρέους, τότε το χάσαμε το… QE, πατριώτη».
Η τελευταία αποκάλυψη από τον γερμανικό Τύπο δείχνει ότι ο κ. Σόιμπλε δέχεται τη µερική εξειδίκευση πιθανών µεσοπρόθεσµων µέτρων για το χρέος, όπως την παράταση της ωρίµανσης των δανείων του EFSF κατά 15 χρόνια µε τον γνωστό αστερίσκο: ότι αυτά τα μέτρα θα υλοποιηθούν το καλοκαίρι του 2018 και εφόσον κριθεί όντως αναγκαίο. Σε αντάλλαγµα, ζητεί από το ΔΝΤ να ανακοινώνει τη συµµετοχή του στο ελληνικό πρόγραµµα.
Η θέση αυτή ικανοποιεί την ελληνική πλευρά στον βαθμό που εξασφαλίζει τη συμμετοχή του ΔΝΤ. Οπως είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος «ζητούμενο είναι να υπάρξει μια σαφής επίλυση του ζητήματος της συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, η οποία παραμένει ανοιχτή από τον Αύγουστο του 2015.

Εχουν περάσει δύο χρόνια, όπου το πρόγραμμα υλοποιείται κανονικά, και το ΔΝΤ δεν αποφασίζει ακόμα. Και αυτό δημιουργεί πραγματικά μεγάλες αβεβαιότητες».

Οπως αποκαλύπτει η «Handelsblatt», στην πρόταση αυτή που διατυπώθηκε στο Eurogroup και αναμένεται ότι θα επανέλθει, αντέδρασε το ΔΝΤ. Ο Πόουλ Τόμσεν είπε στους υπουργούς:

«Το ΔΝΤ δέχεται µεν να συµµετάσχει, αλλά µε τεχνική και όχι οικονοµική υποστήριξη. Βάσει της προωθούµενης συµφωνίας (stand – by – arrangement) θα εκταµιεύσει χρήµατα µόνον όταν θα έχει αποσαφηνιστεί το ζήτηµα της βιωσιµότητας του χρέους».
Οπως λένε πηγές που συμμετέχουν ενεργά στις διαπραγματεύσεις, η πραγματικότητα είναι ότι αυτή τη στιγμή αλλά και μέχρι το τέλος του τρίτου προγράμματος δεν χρειάζονται χρήματα από το ΔΝΤ.
Το αντίθετο, μάλιστα, καθώς από τους πόρους των 86 δισ. ευρώ του τρίτου Μνημονίου η Ελλάδα έχει εκταμιεύσει μέχρι τώρα μόνο 36-37 δισ. ευρώ.
Αυτό όμως που καίει την Ελλάδα, καθώς αποτελεί σοβαρό και μεγάλο εμπόδιο, στην προσπάθεια επιστροφής της χώρας στις αγορές, είναι η διευθέτηση των τόκων του δανείου των 130 δισ. ευρώ του δεύτερου Μνημονίου.

Οι τόκοι
Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, στις λύσεις αναδιάρθρωσης του χρέους που μπήκαν στο τραπέζι δόθηκε βάρος από το ESM και την ελληνική πλευρά για τη διευθέτηση των τόκων του δανείου των 130 δισ. ευρώ που πρέπει να πληρώσει η Ελλάδα την τριετία 2022-2024.
Από το 2021 και μέχρι το 2027 υπάρχει έξαρση των πληρωμών τόκων. Ενώ έως και το 2020 οι τόκοι ετησίως κινούνται περί τα 6,5 δισ. ευρώ, το 2021 αυξάνονται σε 11 δισ. ευρώ και το 2022 εκτινάσσονται σε 24,5 δισ. ευρώ. Το 2023 ανέρχονται σε 17, 6 δισ. ευρώ, το 2024 σε 13,6 δισ. ευρώ.
Εδώ βρίσκεται το κλειδί της λύσης, αφού η κεφαλαιοποίηση των τόκων και η κατανομή των πληρωμών σε βάθος χρόνου πέραν της δεκαετίας σταθεροποιούν το επίπεδο πληρωμών που πρέπει να καταβάλλει κάθε χρόνο η Ελλάδα, άρα και τη δημοσιονομική κατάσταση.

Ηπια αναδιάρθρωση
Η ελληνική πλευρά θα επανέλθει διεκδικώντας ήπια λύση επιζητώντας να επιμηκυνθεί ο χρόνος αποπληρωμής των δανείων, αλλά και το κυριότερο, να διασφαλίσει όσο το δυνατόν σταθερό κόστος δανεισμού, ώστε να μην ανατραπεί η πορεία πτώσης του χρέους από τον κύκλο ανόδου των επιτοκίων, την οποία όλοι οι ειδικοί προβλέπουν.
Αν κάποιος ήθελε να στοιχηματίσει, μια λύση που θα προέβλεπε την επέκταση των λήξεων ομολόγων έως 15 έτη με τα τελευταία δάνεια να λήγουν το 2080 και έναν «μηχανισμό σταθεροποίησης» του κόστους δανεισμού από τον ESM, ίσως είναι κοντά στην πραγματικότητα.
Βέβαια, όλα αυτά αν προσυμφωνηθούν στις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις που γίνονται. Ομως θα ανακοινωθεί από το Eurogroup μόνο το γενικό πλαίσιο αρχών για το χρέος, καθώς τα μέτρα, όπως επιθυμεί ο κ. Σόιμπλε, θα εφαρμοστούν το 2018.
Η ύστατη λύση
Το τελικό σχέδιο, που παρουσιάστηκε από τον Γερούν Ντάισελμπλουμ στο Eurogroup και απορρίφθηκε από την ελληνική πλευρά, ως ύστατη λύση προέβλεπε:
l Το ΔΝΤ θα συνέχιζε να παρακολουθεί το ελληνικό πρόγραμμα, αλλά η συμμετοχή του με χρηματοδότηση θα ενεργοποιείτο αργότερα και σε κάθε περίπτωση μετά τις γερμανικές εκλογές.
Και αυτό γιατί τότε μόνο θα ήταν σε θέση το ΔΝΤ να συντάξει τη μελέτη βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους με τις δικές του δυσμενέστερες προγνώσεις για την ελληνική οικονομία.
Οι μεταξύ ESM και ΔΝΤ διαφορές συμπυκνώνονται ως εξής:
l Οι Ευρωπαίοι θέτουν μακροπρόθεσμη ανάπτυξη για τα επόμενα 50 χρόνια περίπου στο 1,5%, ενώ το ΔΝΤ δέχεται περίπου 1% με 1,2%.
l Οι Ευρωπαίοι επιθυμούν να καθορίσουν τον στόχο για μέσα πρωτογενή πλεονάσματα σε ένα ποσοστό ανάμεσα σε 2% και 2,2%, ενώ το ΔΝΤ θέλει ο στόχος να είναι χαμηλότερος από 1,5% του ΑΕΠ ετησίως.
Τα τρία σενάρια

Το πρώτο σενάριο που εξετάστηκε προβλέπει μέση ανάπτυξη 1,3% ως το 2060 και πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 2,2% του ΑΕΠ.

Σύμφωνα με αυτό, η μεγαλύτερη δυνατή ελάφρυνση χρέους είναι η επέκταση των λήξεων των δανείων του EFSF (του δεύτερου μνημονίου) προς την Ελλάδα κατά 17,5 έτη ώστε η μέση διάρκεια από 32,5 που είναι σήμερα να ανέλθει στα 50 χρόνια και οι λήξεις να φτάνουν ως το 2080.
Επίσης ο ESM θα διευκολύνει την Ελλάδα έτσι ώστε όλες οι πληρωμές που προκύπτουν για το κόστος δανεισμού (εφόσον τα επιτόκια των δανείων υπερβαίνουν το 1%) να μεταφερθούν ως το 2050 και η διαφορά να κεφαλαιοποιηθεί με βάση το κόστος δανεισμού του ESM.

Το δεύτερο σενάριο, στηριζόμενο στις παραδοχές του ΔΝΤ, προβλέπει μέση ανάπτυξη 1% και πρωτογενή πλεονάσματα 1,5% από το 2023 και μετά. Σύμφωνα με αυτό, το ελληνικό χρέος θα διευρυνθεί από το 2022 και μετά και θα εκτοξευθεί στο 226% του ΑΕΠ το 2060. Για να καταστεί βιώσιμο το ελληνικό χρέος θα πρέπει η ευρωζώνη να δώσει στην Ελλάδα μεγάλη ελάφρυνση χρέους, κάτι που απορρίφθηκε.

Το τρίτο σενάριο προβλέπει μέση οικονομική ανάπτυξη 1,25% και πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% έως το 2022 και 1,8% για το διάστημα 2023-2060. Βάσει αυτού του σεναρίου, το ελληνικό χρέος μπορεί να γίνει βιώσιμο με επέκταση των λήξεων ως 15 έτη και «οροφή» 1% στα επιτόκια που θα πρέπει να διασφαλίσει ο ESM.

«Να μάθετε το μάθημά σας»

Την ένταση που επικράτησε στο Eurogroup της Δευτέρας για το ελληνικό ζήτημα, την πλήρη διάσταση ανάμεσα στον γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και τον Πόουλ Τόμσεν και την έκρηξη του Ευκλείδη Τσακαλώτου αποκαλύπτουν τα πρακτικά της συνεδρίασης που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας. Κατά την παρουσίαση του «σχεδίου διαφυγής» από το αδιέξοδο, που προέβλεπε να παραμείνει το ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα χωρίς χρήματα και να μετατεθεί ο χρόνος λήψης αποφάσεων μετά τις γερμανικές εκλογές, η ατμόσφαιρα έγινε εκρηκτική.

ΠΟΟΥΛ ΤΟΜΣΕΝ: «Αντιλαμβάνομαι ότι θέλετε να προχωρήσετε με αυτόν τον τρόπο, όμως έχουμε επίσης συμφωνήσει ότι το ΔΝΤ θα πρέπει να καταλήξει πως η δέσμη μέτρων θα μας φέρει on board, αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί. Δεν θα μπορέσουμε σήμερα να πούμε στο ΔΣ μας ότι οι προδιαγραφές τηρούνται. Θα χρειαστούμε αρκετά πιο συγκεκριμένα μέτρα».

ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: «Νομίζω ότι εάν δημοσιεύσουμε αυτή την πρόταση όπως είναι, τα ελληνικά ομόλογα θα ανέβουν και η ελληνική οικονομία θα υποφέρει. Είχα πολύ δύσκολες διαπραγματεύσεις με το ΔΝΤ, με βέτο από τη Γερμανία και την Ολλανδία, έτσι ήμουν σε αδύναμη θέση. Δεχθήκαμε τους όρους του ΔΝΤ, να έχουμε ένα πρόγραμμα με το ΔΝΤ. Η μπάλα είναι στο γήπεδό σας».

ΜΠΡιΝΟ ΛΕ ΜΕΡ (Γάλλος υπουργός Οικονομικών): «Δεν έχουμε ξεκάθαρη απάντηση, εάν το ΔΝΤ παραμένει ή όχι – δεν μπορεί να είναι μισό-μισό. Εάν δεν είναι μαζί μας το ΔΝΤ, η ΕΚΤ δεν μπορεί να δώσει το QE».

ΒΟΛΦΓΚΑΝΓΚ ΣΟΪΜΠΛΕ: «Δεν μπορώ να διαπραγματευτώ μια καινούργια εντολή, άρα η βάση μας πρέπει να είναι αυτή (Μάιος 2016). Δεν δώσαμε βέτο στο ΔΝΤ, ούτε εμείς ούτε η Ολλανδία. Να υπενθυμίσω ότι έχουμε ήδη εγκρίνει δύο προγράμματα από το Ταμείο».

ΓΕΡΟΥΝ ΝΤΑΪΣΕΛΜΠΛΟΥΜ: «Δεν μπορούμε να πάμε πίσω στα κοινοβούλια και να ζητήσουμε επιπλέον εγγυήσεις από τον EFSF, σας το λέω, η Ολλανδία θα πει όχι.
Το ΔΝΤ μάς είπε ότι το DSA δεν είναι αξιόπιστο. Τώρα λέει ότι ακόμα δεν είναι αξιόπιστο; 1% ανάπτυξη τα επόμενα 40 χρόνια; τότε ποιος ο λόγος να έχουμε πρόγραμμα; Το ΔΝΤ πρέπει να αποφασίσει: είναι μέσα ή όχι; Δεν μπορούμε να συζητάμε μέτρα κάθε 4 εβδομάδες».

ΛΟΥΙΣ ΝΤΕ ΓΚΙΝΤΟΣ (Ισπανός υπουργός Οικονομικών): «Πώς θα τετραγωνίσουμε τον κύκλο; Αντιλαμβάνομαι ότι η Ελλάδα και το ΔΝΤ έχουν ένσταση με την πρόταση. Μήπως να εξετάσουμε τον ρόλο του ΔΝΤ ως συμβούλου, όπως στο ισπανικό μοντέλο; Δεν μπορείς να είσαι 50% έγκυος, όπως φαίνεται να είναι το ΔΝΤ τώρα».

ΝΤΑΪΣΕΛΜΠΛΟΥΜ: «Θα ζητήσω από το ΔΝΤ να μπει με πρόγραμμα ακόμη και εάν δεν δώσει χρήματα προτού κλείσει το θέμα με το χρέος».

ΤΟΜΣΕΝ: «Αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα πρόταση, που μπορούμε να συζητήσουμε. Να πάμε στο ΔΣ με πρόγραμμα και να δώσουμε χρήματα αργότερα».
Ακολούθησε η «έκρηξη» Τσακαλώτου…

ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: «Εάν αυτή είναι μια επιλογή, τότε είναι η χειρότερη των χειροτέρων για την Ελλάδα! Εχουμε διαπραγματευτεί ένα σκληρό πρόγραμμα με το ΔΝΤ, με την προϋπόθεση ότι θα έρθει με πρόγραμμα και θα πει ότι το χρέος είναι βιώσιμο, ώστε να γυρίσουμε σελίδα. Η συμμετοχή του ΔΝΤ πρέπει να είναι βασισμένη στο ότι πρέπει να πει ότι το χρέος είναι βιώσιμο.Εχουμε κάνει τεράστιες προσπάθειες, αυτό το έγγραφο έχει αρκετά στοιχεία που μπορούν να δουλέψουν για την Ελλάδα, όμως εάν ένας από τους θεσμούς πει ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο, τότε δεν υπάρχει η ξεκάθαρη λύση που θέλουν οι αγορές. Εάν υπέγραφα αυτό τώρα, θα δημιουργούσα τεράστια πολιτική κρίση στην Ελλάδα».

ΣΟΪΜΠΛΕ: «Ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Αυτό (σ.σ.: το Eurogroup) ήταν μια τεράστια αποτυχία. Δεν είμαι πολύ αισιόδοξος ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν και θα βρούμε καλύτερη λύση από τη σημερινή. Να μάθετε το μάθημά σας, ότι πρέπει να παραμένουμε σε αυτά που έχουμε συμφωνήσει και να μην προσπαθούμε να αλλάξουμε τη ρητορική με δημόσιες δηλώσεις. Είμαι πραγματικά απογοητευμένος, γιατί μερικοί από μας μετακινήθηκαν περισσότερο από την εντολή (mandate) για να βρούμε λύση και τώρα αποτύχαμε. Λυπάμαι».
Και όλα τελείωσαν…

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ