«Αγκάθι» τα έσοδα στο «success story» του τουρισμού

Η Ελλάδα εφέτος αδιαμφισβήτητα είναι περιζήτητη για διακοπές. Οπως και πέρυσι. Με την ασφάλεια να είναι νούμερο ένα στην ατζέντα των ταξιδιωτών και την αστάθεια σε Αίγυπτο και Τουρκία να παραμένει, η χώρα ενισχύει τη θέση της ανάμεσα στους κορυφαίους ευρωπαϊκούς προορισμούς. Τα έσοδα ωστόσο δεν επιβεβαιώνουν το «success story» της τουριστικής κίνησης.

Η απόκλιση στις επιδόσεις αφίξεων και τουριστικών εισπράξεων, η οποία πέρυσι έγινε ιδιαίτερα εμφανής –με 1,5 εκατομμύριο περισσότερους επισκέπτες και 919 εκατ. ευρώ λιγότερα έσοδα -, έχει αποτελέσει αντικείμενο προβληματισμού αλλά και αμφισβήτησης.

Σύμφωνα με τον απελθόντα πρόεδρο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) κ. Ανδρέα Ανδρεάδη, ο τομέας «είναι σε θέση να ενισχύσει με ακόμα μία μονάδα το ΑΕΠ εφέτος στην περίπτωση που επιτευχθούν οι στόχοι για άνω των 28 εκατ. αφίξεις, συμπεριλαμβανομένης της κρουαζιέρας, και άνω των 14,5 δισ. ευρώ έσοδα –αν ανακάμψει η μέση τουριστική δαπάνη στα επίπεδα του 2015».

Αλλά και ο νέος πρόεδρος του ΣΕΤΕ κ. Γιάννης Ρέτσος έχει επισημάνει σχετικά με την εξέλιξη του 2017 ότι «έχουμε εκρηκτικές πληρότητες στα ξενοδοχεία, με ερωτηματικό για τα έσοδα». Και αυτό γιατί ο μεγάλος όγκος των προκρατήσεων, ο οποίος κάλυψε σχεδόν τις πληρότητες της υψηλής περιόδου σε πολλά ξενοδοχεία έως τα τέλη Μαρτίου, συνοδεύθηκε από υψηλές εκπτώσεις. Αυτό σημαίνει ότι τελικά «τα έσοδα μπορεί να μην ανταποκρίνονται στη ζήτηση», φαινόμενο που αναμένεται να παρατηρηθεί στα παραθεριστικά ξενοδοχεία.

Οι διαφορές

Παρ’ όλα αυτά, η υστέρηση των εσόδων έχει προκαλέσει από το 2016 την αντίδραση της υπουργού Τουρισμού κυρίας Ελενας Κουντουρά, η οποία εντοπίζει ανεξήγητες διαφορές στοιχείωνμεταξύτης Τράπεζας της Ελλάδος και του υπουργείουγια τον Τουρισμό «γιατί είναι η πρώτη φορά που υπάρχει τόσο μεγάλη απόκλιση».

Σε συνέχεια αυτού μάλιστα ο γενικός γραμματέας του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (ΠΟΤ) κ. Ταλέμπ Ριφάι μιλώντας προς «Το Βήμα» κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τον Φεβρουάριο είπε ότι «αυτό για το οποίο δεν είμαι σίγουρος είναι η μεθοδολογία που χρησιμοποιεί (η ΤτΕ), γιατί παράγει στοιχεία τα οποία δεν μπορούμε να συγκρίνουμε με άλλα στοιχεία διεθνώς».

Απαντώντας στο «Βήμα» ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) κ. Γιάννης Στουρνάρας τονίζει ότι «η στατιστική μεθοδολογία είναι κοινή για όλες τις κεντρικές τράπεζες και τα στοιχεία επαληθεύονται και από τις χώρες από τις οποίες έρχονται οι τουρίστες. Εχουμε κάνει πολύωρες συναντήσεις με την υπουργό Τουρισμού και το επιτελείο της και τους έχουμε εξηγήσει τη μεθοδολογία αλλά και την εξέλιξη των εισπράξεων».

Αλλαγή μείγματος

Ο ίδιος επισημαίνει ότι η αρνητική εξέλιξη των τουριστικών εσόδων οφείλεται «στην αλλαγή μείγματος επισκεπτών, στη μικρότερη κατά κεφαλή δαπάνη» μεταξύ πολλών άλλων παραγόντων. Και για τον λόγο αυτό σε ένα από τα επόμενα οικονομικά δελτία της Τράπεζας «θα συμπεριλάβουμε οικονομετρική μελέτη που θα εξηγεί αυτές τις εξελίξεις» καταλήγει. Εξάλλου τα προσωρινά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) δείχνουν το πρώτο τρίμηνο του 2017 να είναι πτωτικό. Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις μειώθηκαν κατά 26 εκατ. ευρώ (4,8%), εξαιτίας της πτώσης της εισερχόμενης ταξιδιωτικής κίνησης κατά 1,8% και της μείωσης της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι κατά 3,2%.

«Δεν μπορεί να είναι λανθασμένα τα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας, ούτε υπάρχουν άλλα διαθέσιμα» καθώς είναι ο πλέον επίσημος φορέας συλλογής των στατιστικών στοιχείων για τον τουρισμό, δηλώνει ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) κ. Γιώργος Τσακίρης, σχολιάζοντας την ακρίβεια των στοιχείων. Ενώ προσθέτει ότι το 2016 η πτώση των εσόδων «ήταν αναμενόμενη».

Τα τελευταία χρόνια η μέση διάρκεια παραμονής έχει μειωθεί από τις 10 διανυκτερεύσεις στις 6,7 το 2016. Τα τελευταία χρόνια επίσης η δαπάνη ανά ταξίδι περιορίζεται σταθερά, από 653,3 ευρώ το 2013 σε 590,2 ευρώ το 2014, 582,9 ευρώ το 2015, για να φθάσει στα 514,3 ευρώ το 2016. Ετσι, το 2013 το σύνολο των αφίξεων άγγιξε τα 18 εκατ. επισκέπτες, το 2014 ξεπέρασε τα 22 εκατ., το 2015 τα 23,6 εκατ., ενώ το 2016 οι αφίξεις έφθασαν περίπου τις 24,8 εκατ. Τόσο το 2015 όσο και το 2016 σημειώθηκε αύξηση (έστω και με φθίνοντα ρυθμό) στις αφίξεις, αντίθετα με τις εισπράξεις οι οποίες κατέγραψαν αύξηση μόνο το 2014-2015, ενώ το 2015-2016 συρρικνώθηκαν.

Τα στοιχεία

Με βάση τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το Ινστιτούτο Τουριστικών Μελετών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) με πηγές της ΕΛΣΤΑΤ, της ΤτΕ και του ΞΕΕ, το 2015 οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 5,4% στα 13,681 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2014 και το 2016 μειώθηκαν κατά 4,4% στα 13,105 δισ. ευρώ και διαμορφώθηκαν σε επίπεδα λίγο υψηλότερα από του 2014 (13,007 δισ. ευρώ).

Προκύπτει ακόμα ότι παρά την αύξηση των αφίξεων, η εποχικότητα του ελληνικού τουρισμού δεν έδειξε σημάδια άμβλυνσης και ουσιαστικά παρέμεινε έντονη και αμετάβλητη, γεγονός που επηρεάζει ανάλογα και την εποχικότητα των εισπράξεων. Περίπου 70% των τουριστών επισκέπτεται την Ελλάδα μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου και αυτό το μερίδιο παραμένει αμετάβλητο την τετραετία 2013-2016. Ζητούμενο είναι και η βελτίωση μεγεθών που παρουσιάζουν κάμψη, όπως η μέση ταξιδιωτική δαπάνη, η δαπάνη ανά διανυκτέρευση και η μέση διάρκεια παραμονής.

«Διαφυγή» από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις

Την τελευταία διετία μεγάλο ποσοστό διαφυγής τουριστικών εσόδων οφείλεται και στις βραχυχρόνιες μισθώσεις (π.χ. Airbnb), οι οποίες παρουσιάζουν «έκρηξη» και το 2018 αναμένεται να είναι αντίστοιχης δυναμικότητας με τα αδειοδοτημένα καταλύματα.

Παρουσιάζοντας τη μελέτη του ΙΤΕΠ για τα ελληνικά ξενοδοχεία, ο πρόεδρος του ΞΕΕ κ. Γιώργος Τσακίρης εξέφρασε αισιοδοξία για την τουριστική περίοδο που βρίσκεται σε εξέλιξη, επισήμανε ωστόσο ότι η άνοδος δεν αφορά όλους τους προορισμούς. «Η Αθήνα και κάποια νησιά εμφανίζουν σημαντική ζήτηση αλλά οι τιμές είναι πολύ πιεσμένες, λόγω των επιπτώσεων της οικονομίας του διαμοιρασμού».

Εκτίμησε δε ότι αν μέχρι τα τέλη του έτους δεν εφαρμοσθεί ο νόμος για τις μισθώσεις κατοικιών, η αναλογία δωματίων ξενοδοχείων και ενοικιαζόμενων σπιτιών, μέσα από ηλεκτρονικές πλατφόρμες, θα είναι ένα προς ένα.

Από την άλλη, σημείωσε ότι «δεν υπάρχει αύξηση επενδύσεων», υπογραμμίζοντας ότι ακόμα και οι επενδύσεις που προγραμματίζονται θα επηρεασθούν αρνητικά από τον φόρο διαμονής που θα επιβληθεί από την 1η Ιανουαρίου 2018 καθώς ο τελευταίος αλλάζει τις εκτιμήσεις για την αποδοτικότητα του κάθε εγχειρήματος.