Η ταυτότητα ενός τόπου του προσδίδει μοναδικότητα ως προορισμό. Ο πολιτισμός διαμορφώνει αυτή την ταυτότητα. Οταν δε η σχέση πολιτισμού και τόπου είναι ζωντανή, τα οφέλη είναι πολλαπλάσια.
Με μια συντηρητική εκτίμηση των καταλυτικών επιδράσεων, η συνολική συμβολή των εννέα Μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) στο εγχώριο ΑΕΠ υπερβαίνει τα 13,4 εκατ. ευρώ ετησίως. Ειδικότερα, η λειτουργία τους οδήγησε σε αύξηση της τουριστικής δαπάνης στις αντίστοιχες περιοχές της χώρας κατά τουλάχιστον 5,5 εκατ. ευρώ. Ενώ η συνολική συμβολή τους στην απασχόληση, με βάση την ίδια συντηρητική εκτίμηση ανέρχεται σε 345 εργαζομένους.
Η συνεισφορά των Μουσείων στην οικονομία συνδέεται με τη δυνατότητά τους να προσελκύουν επισκέπτες. Το 2016 περίπου 220 χιλιάδες άτομα επισκέφθηκαν τα Μουσεία ΠΙΟΠ, σημειώνοντας αύξηση 14,25% σε σχέση με το 2015. Αν υπολογιστούν και οι επισκέπτες των Μουσείων Μαστίχας Χίου και Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα που εγκαινιάστηκαν εντός του 2016, η αύξηση αυτή φτάνει στο 48,7%.
Τα παραπάνω περιλαμβάνονται στα συμπεράσματα της μελέτης για την αποτίμηση των κοινωνικοοικονομικών επιδράσεων από τη λειτουργία των Μουσείων ΠΙΟΠ σε τοπικό επίπεδο, που πραγματοποίησε το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ). Τα συμπεράσματα παρουσίασε γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ κ. Νίκος Βέττας στην 1η Συνάντηση Δικτύου με τίτλο «Εννέα Μουσεία, εννέα τόποι. Χαρτογραφώντας το μέλλον», που διοργανώθηκε με τη συνεργασία του Δήμου Γορτυνίας στις 19 και 20 Μαΐου, στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα.
Η εκτίμηση των καταλυτικών επιδράσεων βασίζεται σε 1.256 απαντήσεις σε ερωτηματολόγιο έρευνας επισκεπτών στα Μουσεία του ΠΙΟΠ. Σε μια πιο αισιόδοξη εκτίμηση των καταλυτικών επιδράσεων, με βάση τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η αύξηση της τουριστικής δαπάνης λόγω της λειτουργίας των μουσείων ανέρχεται σε 11,3 εκατ. ευρώ, η συνολική συμβολή των Μουσείων στο ΑΕΠ της χώρας φτάνει τα 23 εκατ. ευρώ και η συνολική επίδραση στην απασχόληση πλησιάζει τις 600 θέσεις εργασίας.
«Η Συνάντησή μας γίνεται σε μία περίοδο κατά την οποία ο πολιτισμός επανέρχεται στο προσκήνιο στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ως πολιτική που προστατεύει τόσο την πολιτιστική πολυμορφία όσο και την αυθεντικότητα των τόπων και των τοπικών πολιτισμών» επισήμανε η πρόεδρος του ΠΙΟΠ κυρία Σοφία Στάϊκου, κατά την ομιλία της τη δεύτερη ημέρα των εργασιών της Συνάντησης. Αφορμή για τη δημιουργία πριν 15 χρόνια ενός Δικτύου μουσείων για την παραγωγική ιστορίας της χώρας ήταν ότι «χάνονταν ένας κρίκος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς».
Με αφετηρία το 1990 και το Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί, η συλλογή του οποίου επανεκτέθηκε το 2009, ακολούθησαν το 1997 το υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα, το 2002 το Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη, το 2006 το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου στην Αγία Παρασκευή, το 2007 το Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα στον Βόλο, το 2008 το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο της Τήνου, το 2010 το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας και το 2016 το Μουσείο Μαστίχας Χίου στο Πυργί και το Μουσείο Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα.
Το μέγεθος και η σημασία της συμβολής των Μουσείων για τις τοπικές κοινωνίες αναδεικνύονται ιδιαίτερα αν ληφθούν υπόψη και τα οικονομικά χαρακτηριστικά των περιοχών στις οποίες αυτά λειτουργούν. Ειδικότερα, με εξαίρεση τα Ιωάννινα και τον Βόλο, τα περισσότερα Μουσεία βρίσκονται εκτός των αστικών κέντρων της χώρας, σε Δήμους με πληθυσμό μικρότερο των 100 χιλιάδων κατοίκων. Επιπλέον, οι οκτώ από τους εννέα δήμους με Μουσεία ΠΙΟΠ έχουν χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα και χαμηλότερο αριθμό απασχολουμένων ανά χίλιους κατοίκους σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο.
Τα Μουσεία συνεισφέρουν στην οικονομία της χώρας και κατά τη διάρκεια της κατασκευής τους. Με πιο πρόσφατο παράδειγμα το νέο Μουσείο Αργυροτεχνίας, η συνολική επίδραση της κατασκευής του στην οικονομία του Δήμου Ιωαννιτών έφθασε στα 7,8 εκατ. ευρώ σε όρους ΑΕΠ, ενώ στο σύνολο της χώρας ανήλθε σε 10,6 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα, σε όρους απασχόλησης η κατασκευή του Μουσείου οδήγησε στην δημιουργία συνολικά 236 θέσεων εργασίας στα Ιωάννινα. Ενώ, η συνολική επίδραση στην απασχόληση στο σύνολο της χώρας ανήλθε στις 284 θέσεις εργασίας.
Εξι κοινές αρχές μεταξύ Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ΠΙΟΠ
Στόχος της 1ης Συνάντησης Δικτύου ήταν ο συντονισμός κοινών δράσεων και η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, μεταξύ των Δήμων και του ΠΙΟΠ, για την πολιτιστική ανάπτυξη της περιφέρειας. Κατά την πρώτη ημέρα των εργασιών (19/5), Δήμαρχοι ή εκπρόσωποι των Δήμων από τις εννέα περιοχές όπου λειτουργούν τα Μουσεία, καθώς και εκπρόσωποι του ΠΙΟΠ, αντάλλαξαν απόψεις και κατέληξαν σε ένα κείμενο κοινών αρχών που καθορίζει τις προτεραιότητες και τις δράσεις που θα δρομολογήσουν Τοπική Αυτοδιοίκηση και ΠΙΟΠ, στο πλαίσιο του Δικτύου.
«Θα πρέπει να διαμορφώσουμε διαμουσειακές και διαδημοτικές συνεργασίες που θα φέρουν πιο κοντά τα Μουσεία και τις πόλεις στις οποίες αυτά βρίσκονται», τόνισε η κυρία Στάϊκου. Και πρόσθεσε ότι «η θεματική των συνεργασιών θα πρέπει να ανοίγει νέους δρόμους. Να συνδιαλέγεται με την άυλη πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας, να στηρίζει σχήματα νέων δημιουργών και να ενισχύει την κινητικότητα τους, να συνδέει τον πολιτισμό με το περιβάλλον, να προωθεί νέες τεχνολογίες, να υποστηρίζει τη διακίνηση των δημιουργικών και πολιτιστικών έργων. Να πριμοδοτεί τις πολιτιστικές ανταλλαγές, το Erasmus του πολιτισμού».
Απαριθμώντας τις κοινές αρχές στο κείμενο που συμφωνήθηκε, ο Δήμαρχος Γορτυνίας κ. Γιάννης Γιαννόπουλος επισήμανε α) τη θεσμοθέτηση της Συνάντησης μεταξύ των συντελεστών του Δικτύου σε ετήσια και κυλιόμενη βάση, ανά Δήμο του Δικτύου, β) τη σύνδεση του Δικτύου με τον τουρισμό, γ) τη σύνδεση του Δικτύου με την εκπαίδευση, με όχημα τον από κοινού σχεδιασμό εκπαιδευτικών δράσεων, δ) τη σύνδεση του Δικτύου με τις θεματικές προτεραιότητες της προγραμματικής περιόδου ΕΣΠΑ 2014-2020, ε) τη διεύρυνση των συνεργασιών με παραγωγικούς, μορφωτικούς, πολιτιστικούς και άλλους φορείς στους τόπους όπου βρίσκονται τα Μουσεία και στ) την προοπτική της παρουσίας του Δικτύου, μέσω στοχευμένων δράσεων, στο εξωτερικό.
Η επόμενη Συνάντηση Δικτύου θα φιλοξενηθεί το 2018 στον Δήμο Ιωαννιτών, έπειτα από πρόσκληση του Δημάρχου κ. Θωμά Μπέγκα.
Την ανάγκη παραγωγής πολιτιστικών και οικονομικών αγαθών, αναφερόμενος στους «τεράστιους πόρους που έχουν δαπανηθεί για τη διατήρηση του πολιτιστικού αποθέματος της χώρας» υπογράμμισε ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου κ. Πέτρος Τατούλης χαιρετίζοντας τις εργασίες της δεύτερης ημέρας, ενώ η Γενική Γραμματέας του υπουργείου Τουρισμού κυρία Ευρυδίκη Κουρνέτα ανέφερε ότι ο ρυθμός ανάπτυξης του πολιτιστικού τουρισμού είναι 15% παγκοσμίως, σχεδόν διπλάσιος του γενικού τουρισμού. Από την πλευρά της η πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος ICOM κυρία Αλεξάνδρα Μπούνια σημείωσε τη συμβολή του πολιτισμού στο branding ενός τόπου, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε και η Γενική Γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού κυρία Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη.
