Τα κλεμμένα στα… αζήτητα – Στον αέρα το αίτημα φέρτε πίσω τα λεφτά

Η κίνηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα να ζητήσει από την πρόεδρο της Ελβετίας Ντόρις Λόιτχαρντ, στο περιθώριο της συνόδου για τον «Νέο Δρόμο του Μεταξιού» στο Πεκίνο, την επιστροφή καταθέσεων ύψους 27,5 εκατ. ευρώ, τα οποία και έχουν δεσμευθεί από το 2012 από την ελβετική εισαγγελία, στο πλαίσιο υπόθεσης με μίζες από εξοπλιστικά προγράμματα, προκάλεσε έκπληξη. Οχι τόσο για την αναφορά του Πρωθυπουργού σε συγκεκριμένο ποσό, που πιθανότατα έχει αντλήσει –όπως εκτιμούν πηγές –από παλαιότερο δημοσίευμα του Τύπου στην Ελβετία, αλλά από το γεγονός ότι το αίτημα διατυπώθηκε εν κενώ.

Διότι ο πολύπαθος νόμος για τη νομιμοποίηση, ανίχνευση, κατάσχεση και δήμευση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, που θα μεταμορφωνόταν στο αποτελεσματικότερο εργαλείο για τη διεκδίκηση εντυπωσιακών ποσών από υποθέσεις ξεπλύματος μαύρου χρήματος, δεν έχει ακόμη ψηφιστεί. Και μάλιστα, παρά το γεγονός ότι έχει τεθεί σε διαβούλευση περισσότερες της μίας φορές ύστερα από διεργασίες πολλών ετών και τρεις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές, πολύ προτού κάνουν την εμφάνισή τους «ογκώδη» σκάνδαλα στην ελληνική πραγματικότητα.

Την πληροφορία για την κίνηση του Πρωθυπουργού επιβεβαίωσε ο κ. Ντομινίκ Μπουνιό, εκπρόσωπος Τύπου της ελβετίδας προέδρου, ενώ τη μετέδωσε το ελβετικό ραδιοφωνικό σταθμό RTS. Οι πλέον καλόπιστοι εκτιμούν ότι ο Πρωθυπουργός είχε καλό σκοπό, πλην όμως φαίνεται ότι αγνοούσε ότι το βασικό όπλο των ελληνικών δικαστικών αρχών είναι ένας νόμος περί αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής, που μυρίζει ναφθαλίνη, ψηφισθείς καθώς είναι το 1961.

Το αίτημα «φέρτε πίσω τα λεφτά» μοιάζει τουλάχιστον μετέωρο, καθώς δεν έχει φθάσει ακόμη στη Βουλή το νομοθέτημα εκείνο που θα επέτρεπε στις ελληνικές αρχές να διεκδικήσουν μεγάλα ποσά, τουλάχιστον από λογαριασμούς σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σε μια περίοδο που τα ταμεία είναι άδεια και το οικονομικό έγκλημα εξελίσσεται ραγδαία, χωρίς να γνωρίζει σύνορα, το Ελληνικό Δημόσιο παίζει ακόμη το παιχνίδι του κλεμμένου θησαυρού με εργαλεία άλλης εποχής, χρονοβόρες δικαστικές συνδρομές και αιτήματα μέσω fax, όταν άλλες χώρες έχουν στην υπηρεσία τους ακόμη και εξειδικευμένα γραφεία ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων που συνδέονται με ξέπλυμα μαύρου χρήματος, τα περίφημα AROs, AssetRecoveryOffices, που δραστηριοποιούνται στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Με βάση τη διαδικτυακή έκδοση του περιοδικού «Focus», οι ελληνικές φορολογικές αρχές εκτιμούν ότι τους διέφυγαν τουλάχιστον 20 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα, ήτοι 18,3 εκατομμύρια ευρώ. Στην ουσία όμως είναι πολύ περισσότερα. Αλλωστε δεν υπάρχουν μόνον οι υποθέσεις των εξοπλιστικών στο κεφάλαιο Διαφθορά.

Τα μοναδικά ποσά που έχουν βρει τον δρόμο του γυρισμού είναι αυτά που κατατέθηκαν σε λογαριασμό ο οποίος έχει ανοιχθεί επί τούτου από τις Αρχές, στην Τράπεζα της Ελλάδος, στο πλαίσιο νόμου του 2014 –και ο οποίος πανθομολογουμένως παρουσιάζει ελλείψεις. Πρόκειται για τον λογαριασμό στον οποίο και πιστώθηκαν τα λεφτά που επέστρεψαν –μεταξύ άλλων –ο Αντώνης Κάντας (11,5 εκατ. ευρώ), πρώην αναπληρωτής διευθυντής Εξοπλισμών, ο Πάνος Ευσταθίου (2,5 εκατ. ευρώ), έμπορος όπλων, ο Νίκος Ζήγρας (1,7 εκατ. ευρώ), εξάδελφος και alter ego, κάποτε, του πρώην υπουργού Ακη Τσοχατζόπουλου. Και όλα αυτά κατόπιν συμφωνίας με τους Ελβετούς και χάρη στις καλές τους προθέσεις.

Ούτε λόγος, φυσικά, για τα ποσά που είχαν δεσμευθεί στο πλαίσιο ξένων δικογραφιών, με πρωτοβουλία δηλαδή ξένων εισαγγελιών. Ενδεικτική είναι, στην υπόθεση των μαύρων ταμείων της Siemens, η περίπτωση του Πρόδρομου Μαυρίδη, πρώην στελέχους του γερμανικού κολοσσού. Το ποσό περίπου 35 εκατομμυρίων ευρώ που κατασχέθηκε από τους Ελβετούς κατά τη διερεύνηση δικής τους δικογραφίας, έχει δημευθεί από τον Μάιο του 2011.

Σε κάθε περίπτωση, το βέβαιο είναι ότι σχεδόν όλα τα άλλα ποσά, «ελληνικών» υποθέσεων, που έχουν βρεθεί και δεσμευθεί στις τέσσερις γωνιές του κόσμου, έχουν κάνει φτερά. Τραπεζικοί λογαριασμοίαπό την Ελβετία και την Κύπρο ως το Χονγκ Κονγκ φιλοξενούν εκατομμύρια ευρώ, ελβετικά φράγκα, δολάρια, εγείροντας μείζονα ερωτήματα ως προς το γιατί το Ελληνικό Δημόσιο δεν φρόντισε εγκαίρως για την αξιοποίηση – διαχείρισή τους.

Ο νόμος που θα έδινε φτερά στις ελληνικές δικαστικές αρχές στην ουσία δεν ήταν παρά κύρωση σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη νομιμοποίηση, ανίχνευση, κατάσχεση και δήμευση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες. Το επίσημο άλλοθι είναι ότι «καθυστέρησε, γιατί έπρεπε να ενσωματωθούν σε αυτόν ακόμη δύο οδηγίες».

«Χρειάζεται ένας ικανός εισαγγελέας»

Σε ό,τι αφορά ειδικά τη συνεργασία των ελληνικών δικαστικών αρχών με χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο κ. Ιωάννης Ανδρουλάκης, δικηγόρος, λέκτορας Ποινικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέλος δύο εκ των σχετικών νομοπαρασκευαστικών επιτροπών, τονίζει ότι ένας ικανός εισαγγελέας θα μπορούσε να κάνει θαύματα: «Υπεισέρχεται η έννοια της διαπραγμάτευσης στις περιπτώσεις αυτές και ένας ικανός διαπραγματευτής-εισαγγελέας θα μπορούσε να επιτύχει την επιστροφή υψηλότατων ποσών. Μείζον επίσης είναι το γεγονός ότι στην περίπτωση που οι λογαριασμοί βρίσκονται στη Ρωσία, στην Τουρκία ή στην Ελβετία, ενισχύονται τα αιτήματα δικαστικών συνδρομών (μια συνήθως δυσκίνητη διαδικασία), καθώς οι διατάξεις του νόμου αφορούν και τις 47 χώρες-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, όχι μόνο αυτές της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Εφόσον βεβαίως ψηφιστεί ο νόμος, ό,τι ισχύει για εμάς θα ισχύει και για τις άλλες χώρες, θα μπορούν δηλαδή να αξιώσουν ποσά που ξεπλύθηκαν εδώ. Η αλήθεια πάντως είναι ότι ο νόμος θα προσέφερε νέα, μοντέρνα εργαλεία, αποτελεσματικά για τα μοντέρνα αδικήματα διαφθοράς, όπως τα συναντούμε σήμερα».

Σύμφωνα με τον κ. Ανδρουλάκη πρέπει να υπάρχει αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση για να δημευθούν ακίνητα που βρίσκονται στο εξωτερικό. Οι ιταλικές αρχές δημεύουν ακόμη και επιχειρήσεις που συνδέονται με ξέπλυμα μαύρου χρήματος, συγκεντρώνοντας εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στον δημόσιο κορβανά. Ηταν εξάλλου ανέκαθεν μέρος συζήτησης και έντονου προβληματισμού για το υπουργείο Δικαιοσύνης το αν θα πρέπει το Δημόσιο να διαχειρίζεται όχι μόνο τα περιουσιακά στοιχεία που δημεύει, αλλά και όσα δεσμεύει (από ποσά που μπορούν να μπουν ως ενέχυρο ως και ακίνητα, επιχειρήσεις, μετοχές), πολλές φορές για διάστημα ετών.