Οικονομοτεχνική αστυνομία στα υπουργεία ενάντια στη διαφθορά

Μια αθόρυβη επέλαση εσωτερικών ελέγχων αναμένεται να γίνει στα υπουργεία τους επόμενους μήνες ώστε να αντιμετωπιστούν πρακτικά προβλήματα της δημοσιονομικής διαχείρισης και να χτυπηθούν φαινόμενα διαφθοράς. Τη νέα μνημονιακή συμφωνία, η οποία ψηφίστηκε από τη Βουλή την περασμένη Πέμπτη, διαπερνά η λογική μιας… οικονομικοτεχνικής αστυνομίας σε όλες τις δράσεις του Δημοσίου ώστε να εκριζωθούν αδυναμίες στον σχεδιασμό των διαδικασιών που εμποδίζουν την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Η πρωτοβουλία προβάλλεται ως χρήσιμο εργαλείο για το χτύπημα της γραφειοκρατίας και τη γρήγορη εξυπηρέτηση πολιτών και επιχειρήσεων.

Το λεγόμενο «σύστημα εσωτερικού ελέγχου» στη δημόσια διοίκηση, αλλά και η αξιολόγησή του παραμένουν μια «θολή» υπόθεση, παρά τη βαθιά πολιτική διάσταση που έχουν. Αλλωστε, τα τεχνικά εργαλεία που θα βελτιώσουν τις διαδικασίες για την αποτελεσματική και πιο αποδοτική λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών δεν είναι «ουδέτερα», μια και πάντα υπηρετούν στόχους που θέτει η εκάστοτε κεντρική εξουσία για τη δημόσια διοίκηση. Η κυβέρνηση δίνει έμφαση στον τομέα αυτόν σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ και τους γάλλους εμπειρογνώμονες που δρουν σαν τεχνικά κλιμάκια στον σχεδιασμό ενός «νέου δημόσιου τομέα».

Είναι χαρακτηριστικό ότι στη νέα συμφωνία με τους δανειστές τίθεται μεταξύ των κύριων στόχων του υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η «Ενίσχυση Εσωτερικού Ελέγχου στα Υπουργεία» και «Ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης καταγγελιών και ανάλυσης κινδύνου σε θέματα διαφθοράς και απάτης». Επίσης, το υπουργείο Εσωτερικών καλείται να προχωρήσει τάχιστα σε παρεμβάσεις για να «ενισχυθεί ο πυλώνας της πρόληψης των δημοσιονομικών κινδύνων εστιάζοντας σε απλές και ουσιαστικές διαδικασίες στοχοθέτησης μέσω των οποίων θα βελτιωθεί και η ίδια η εσωτερική οικονομική λειτουργία του ΟΤΑ».

Κυβέρνηση και δανειστές περιχαρακώνουν ακόμα περισσότερο τη διαδικασία κατάρτισης και παρακολούθησης της εκτέλεσης του Προϋπολογισμού και των ελέγχων επί των δημοσίων δαπανών. Στις διαρθρωτικές αλλαγές που προωθούνται –πέρα από την αναμόρφωση του δημόσιου λογιστικού –είναι η κατάργηση των προληπτικών ελέγχων και τίθενται στην πρώτη γραμμή οι κατασταλτικοί έλεγχοι, εμφανίζοντας ότι έτσι εντείνεται η υπευθυνότητα του ανθρώπινου δυναμικού που εργάζεται στις δημόσιες υπηρεσίες. Ηδη, έχει προβλεφθεί η κατάργηση του προληπτικού ελέγχου επί των δαπανών του κράτους από το Ελεγκτικό Συνέδριο από 1/1/2017, και επί των δαπανών ΟΤΑ από 1/1/2019.

Ομως και αυτή η αλλαγή, όπως τονίζεται και στην αιτιολογική έκθεση για το πολυνομοσχέδιο με τις νέες μνημονιακές δεσμεύσεις, προϋποθέτει πλήρη ενεργοποίηση και ενίσχυση των υφιστάμενων υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου και εκσυγχρονισμό των διαδικασιών και των πληροφοριακών συστημάτων που τις υποστηρίζουν. Στο πλαίσιο αυτό θεσμοθετήθηκε η ηλεκτρονική διακίνηση εγγράφων που θα επιφέρει σημαντικές εξοικονομήσεις χρόνου και κόστους στη διοίκηση.

Το βάρος του συντονισμού της όλης προσπάθειας για ενίσχυση των εσωτερικών ελέγχων στο Δημόσιο πέφτει κυρίως στη Γενική Γραμματεία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς ενώ υπάρχει συνεργασία και με το ηγετικό επιτελείο της υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης κυρίας Ολγας Γεροβασίλη. Σήμερα, για παράδειγμα, στην αυτοτελή Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου υπουργείου Πολιτισμού ανήκουν αρμοδιότητες όπως ο έλεγχος της ορθής είσπραξης και εμφάνισης των εσόδων, της εξακρίβωσης του ενεργητικού και παθητικού και του μισθολογικού κόστους, για τον εντοπισμό τυχόν φαινομένων κακοδιοίκησης, σπατάλης, απάτης ή διαφθοράς και την αποτροπή τους στο μέλλον.