Ιράν: Συνέχιση των μεταρρυθμίσεων ή επιστροφή στο σκληροπυρηνικό παρελθόν;

Εκατομμύρια Ιρανοί προσέρχονται στις κάλπες σήμερα, Παρασκευή 19 Μαΐου για να εκλέξουν τον νέο αλλά και πρώτο πρόεδρό τους μετά την υπογραφή, το 2015, της ιστορικής συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας, με την οποία η Τεχεράνη αποφάσισε να συμμορφωθεί με κάποιες από τις απαιτήσεις της διεθνούς κοινότητας, λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα μερική άρση των κυρώσεων.

Κατά πόσο, ωστόσο, θα παραμείνει σε ισχύ η εν λόγω συμφωνία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις προθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ, αν και παρά την πολεμική ρητορική του ο αμερικανός πρόεδρος δεν έχει προβεί, τουλάχιστον έως σήμερα, σε κάποια κίνηση που θα έθετε τα συμφωνηθέντα σε κίνδυνο.

Ο απερχόμενος πρόεδρος των Ιρανών Χασάν Ρουχανί συνέβαλε σημαντικά στην επαναφορά της χώρας του στο διεθνές προσκήνιο, συνομιλώντας μάλιστα απευθείας και με τους Αμερικανούς κατά την προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα, κάτι το οποίο θεωρούταν αδιανόητο για περισσότερο από τρεις δεκαετίες. Η πορεία της εξωτερικής πολιτικής του Ιράν υπό την ηγεσία του μετριοπαθούς κληρικού άλλαξε άρδην, όμως αυτή η στάση θα μπορούσε να μεταλλαχθεί εκ νέου έπειτα από την επικείμενη εκλογική αναμέτρηση. Οσον αφορά την κατάσταση στο εσωτερικό, μια ενδεχόμενη ήττα του Ρουχανί θα αποτελέσει σημαντικό πλήγμα για όλους όσοι τάσσονται υπέρ της αναμόρφωσης του Ιράν και θα σημάνει την επαναφορά στην εξουσία σκληροπυρηνικών πολιτικών.

Οι εκλογές πραγματοποιούνται σε μια ιδιαίτερη κρίσιμη περίοδο για το Ιράν. Τα τελευταία χρόνια και ειδικά από το 2014 και μετά, όταν ο ανώτατος, θρησκευτικός και πολιτικός, ηγέτης της χώρας Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ υποβλήθηκε σε εγχείρηση προστάτη, οι εικασίες για τους πιθανούς διαδόχους του αυξήθηκαν σημαντικά. Ο Χαμενεΐ έχει τον τελευταίο λόγο για όλα τα κρατικά ζητήματα, αλλά σε περίπτωση θανάτου του ο πρόεδρος μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο όσον αφορά τον διορισμό του επόμενου ανώτατου ηγέτη, παρότι δεν εναπόκειται σε αυτόν να επιλέξει. Ο Χαμενεΐ διετέλεσε και ο ίδιος πρόεδρος από το 1981 έως το 1989, χρονιά κατά την οποία ο Αγιατολάχ Χομεϊνί, ο τότε ανώτατος ηγέτης, εγκατέλειψε τα εγκόσμια και τα μέλη ενός ειδικού συμβουλίου τον επέλεξαν για να διαδεχθεί τον ιθύνοντα νου της Ισλαμικής Επανάστασης του 1979.

Οι κάλπες αναμένεται να κλείσουν το μεσημέρι (ώρα Ελλάδος), όμως συνήθως δίνεται παράταση λίγων ωρών, λόγω της υψηλής συμμετοχής.

Για την εκλογή του προέδρου απαιτείται το 50% συν μία ψήφος, σε διαφορετική περίπτωση θα υπάρξει δεύτερος γύρος.

Ο ίδιος ο πνευματικός ηγέτης της χώρας κάλεσε τους πολίτες να προσέλθουν μαζικά στις κάλπες για να αποδείξουν στους «εχθρούς» το πόσο δημοφιλής είναι η Ισλαμική Δημοκρατία.

«Ευρωπαίοι, Αμερικανοί και το σιωνιστικό καθεστώς παρακολουθούν τις εκλογές μας» είπε χαρακτηριστικά.

Ο κύριος αντίπαλος του Ρουχανί είναι ο σκληροπυρηνικός επίσης ιερωμένος Εμπραχίμ Ραϊσί ο οποίος φέρεται ότι δεν στοχεύει μόνο στην προεδρία. Κατά τη διάρκεια της περασμένης χρονιάς ο Ραϊσί εμφανίστηκε ακόμα και ως πιθανός διάδοχος του Χαμενεΐ, και ενώ είναι αλήθεια πως οι εξουσίες του Αγιατολάχ ξεπερνούν εκείνες του προέδρου ο νέος πρόεδρος μπορεί να μεταλλάξει σημαντικά το πολιτικό τοπίο στη χώρα. Και εάν τελικά εκλεγεί ο Ραϊσί, θα έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα στην προσπάθειά του να ανέλθει στο ανώτατο αξίωμα του Ιράν.

Η επίλυση του αδιεξόδου σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας ήταν η κύρια υπόσχεση της προεκλογικής εκστρατείας του Ρουχανί πριν από τις εκλογές του 2013 και υπό αυτό το πρίσμα η θητεία του στην προεδρία ήταν επιτυχημένη.

Αλλά οι εκλογές της Παρασκευής αποτελούν για πολλούς Ιρανούς μια ευκαιρία να εκφράσουν την άποψή τους για τις επιδόσεις του προέδρου τους στο πεδίο της οικονομίας, ειδικά μετά την υπογραφή της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Ο Ρουχανί σταθεροποίησε την ιρανική οικονομία και μείωσε δραστικά τον πληθωρισμό.

Η ανεργία, ωστόσο, παραμένει σε υψηλά επίπεδα ενώ οι πολιτικοί αντίπαλοί του αμφισβητούν ότι η κυβέρνησή του προέβη στις απαραίτητες ενέργειες με στόχο απτά οικονομικά οφέλη για την πλειονότητα των Ιρανών. Ο Εμπραχίμ Ραϊσί, από την πλευρά του, προβάλλεται ως ο υποψήφιος των φτωχών με σύνθημα της προεκλογικής εκστρατείας του το «εργασία και αξιοπρέπεια».

Οι θεματοφύλακες της Ισλαμικής Δημοκρατίας

Υποψηφιότητα για την προεδρία μπορούν να θέσουν σχεδόν όλοι οι ενήλικοι ιρανοί πολίτες. Αρκεί να πάρουν την ταυτότητά τους, μερικές φωτογραφίες ταυτότητας, τα απαραίτητα έγγραφα και να επισκεφθούν το υπουργείο Εσωτερικών ώστε να καταγραφούν στις σχετικές λίστες.

Αλλά αυτό ισχύει μονάχα στη θεωρία γιατί στην πράξη οι τελικοί υποψήφιοι είναι ελάχιστοι. Τον τελευταίο λόγο τον έχει το αποκαλούμενο Συμβούλιο των Θεματοφυλάκων του Συντάγματος, ένα πανίσχυρο 12μελές σώμα που αποτελείται από έξι κληρικούς και έξι νομικούς οι οποίοι εξετάζουν κάθε υποψηφιότητα. Οι πολιτικές γνώσεις και εμπειρίες των υποψηφίων συγκαταλέγονται μεταξύ των στοιχείων που λαμβάνονται υπόψη αλλά αυτό που απασχολεί περισσότερο τους θεματοφύλακες αυτούς είναι η πίστη και η αφοσίωση στις βασικές αρχές της Ισλαμικής Δημοκρατίας και της θρησκείας της.

Εφέτος οι αιτήσεις για υποψηφιότητα ξεπέρασαν τις 1.600 αλλά δεκτές έγιναν μόλις έξι. Στις λίστες των Αρχών καταγράφηκαν και περί τις 100 γυναίκες αλλά καμία δεν έλαβε την έγκριση του συμβουλίου. Το πράσινο φως για να διεκδικήσει –εκ νέου στην περίπτωσή του –την προεδρία του Ιράν δεν έλαβε ούτε ο σκληροπυρηνικός πρώην πρόεδρος της χώρας Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ.