Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, έχουμε μια εικόνα για τις δυσκολίες που συναντάει το άτομο που έχει οποιαδήποτε μορφή αναπηρίας, είτε αυτή είναι κινητική, αισθητηριακή, νοητική ή ακόμα και ψυχοκοινωνική, σ’ όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας. Πριν από λίγες ημέρες, η Ευρώπη, γιόρτασε, συμβολικά, την ημέρα ανεξάρτητης διαβίωσης και μ’ αφορμή αυτό το γεγονός θα ήταν δόκιμο να δούμε τον προβληματισμό που υπάρχει για αυτό το θέμα που αφορά συμπολίτες μας αλλά και τη δομή και τη διάρθρωση της ίδιας της κοινωνίας.
Η ανεξάρτητη διαβίωσηείναι η απτή εφαρμογή πολιτικών που στοχεύουν στη βελτίωση της ζωής των ατόμων με αναπηρία και που βασίζονται στη προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, όπως αυτή δύναται να επιτευχθεί με τον συνδυασμό ατομικών και κοινωνικών παραγόντων που τους επιτρέπουννα ελέγχουν την ίδια τους τη ζωή. Αυτό περιλαμβάνει μια σειρά από παρεμβάσεις στο δομημένο περιβάλλον, στους διαύλους επικοινωνίας, στις ευκαιρίες για εργασία, εκπαίδευση, μετακινήσεις κ.α. Ουσιαστικά μιλάμε για ισότητα ευκαιριών, ενίσχυσης της αυτοδιάθεσης και του αυτοσεβασμού, θεμελιώδες αξίες για την επίτευξη κοινωνικής συνοχής. Όπως προκύπτει και από τις διατάξεις της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ του Ο.Η.Ε., τα άτομα με αναπηρία έχουν το ίδιο δικαίωμα συμμετοχής, στο ίδιο φάσμα επιλογών καιελευθερίας και αυτό θα πρέπει ναλαμβάνετε ως δεδομένο. Η ανεξάρτητη διαβίωση αφορά το δικαίωμα των ΑμεΑ να μπορούν να επιλέγουν και να αποφασίζουν για το που θα ζήσουν, με ποιον και για το πώς.
Η επιτυχία ή όχι της ανεξάρτητης διαβίωσης συνδέεται με τις ενέργειες για την ενίσχυση των υποστηρικτικών υπηρεσιών και μηχανισμών στη κοινότητα, τη συνέχιση των πολιτικών αποιδρυματοποίησης και φυσικά, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, της χρησιμοποίησης του «προσωπικού βοηθού». Να μπορεί το άτομο, συνήθως με πολλαπλές αναπηρίες, νααπασχολεί τον «προσωπικό του βοηθό», που ο ίδιος θα έχει επιλέξει, θα γνωρίζειτις ανάγκες του, κάνοντάς τον έτσι αποτελεσματικό και προσφέροντας ουσιαστική βοήθεια σε μια ατομικοκεντρική παρέμβαση.Παράλληλα, η πολιτεία, οφείλει να σχεδιάσει και να υλοποιήσει δράσεις στη κατεύθυνση διεύρυνσης της διαβίωσης στη κοινότητα. Να ενισχύονται και να προωθούνται πολιτικές υποστηριζόμενης διαβίωσης για τα άτομα με αναπηρίες, να ελαφρυνθεί το υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον με τη συνδρομή του «φροντιστή».
Πρέπει να επισημανθεί, ότι η ανεξάρτητη διαβίωση αφορά όλα τα άτομα με αναπηρία, ανεξάρτητα από το φύλο, την ηλικία και το επίπεδο των αναγκών υποστήριξής τους. Πέρα απ’ όλα αυτά, όμως, οφείλουμε όλοι να αντιληφθούμε, ότι το δικαίωμα στην ανεξάρτητη διαβίωση είναι περισσότερο από μια απλή βελτίωση περιβαλλοντικών-κοινωνικών παραγόντων και συνθηκών. Είναι πιο σπουδαίο και σχετίζεται με το δικαίωμά των ΑμεΑνα απολαμβάνουν μαζί με όλους τους υπόλοιπους, τη χαρά της κοινωνικής ενσωμάτωσης, όπου το σχολείο δεν θα λέγεται «ειδικό», η δουλειά δεν θα είναι «περιορισμένης ικανότητας» και όπου οι «ευκαιρίες» θα είναι ίδιες για όλους. Τότε θα μπορούμε να μιλάμε για την αποδοχή της διαφορετικότητας και τη λειτουργική συμβίωση όλων.
Τα βήματα που πρέπει να γίνουν ακόμη, σε μια πορεία όπου η κοινωνική ένταξη όλων, των ευπαθών ατόμων με αναπηρία, χωρίς φραγμούς και διακρίσεις θα είναι μια πραγματικότητα, είναι πολλά και σύνθετα. Η προσπάθεια όλων μας, μεμονωμένων ατόμων ή επαγγελματιών αλλά και η υποχρέωση της πολιτείας αξίζει, για να μπορούν παιδιά όπως ο Καμίλ, ο Στέλιος και ο Δημήτρης να ζουν ανεξάρτητα και αυτόνομα.
Ο κ. Δημήτριος Π. Νικόλσκυ είναι Πρόεδρος της Επιτροπής για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες του Συμβουλίου της Ευρώπης
